Γενιές οργής και εξέγερσης

Ακριβώς ένα χρόνο πριν, όταν, με αφορμή τη δολοφονία !!!!!!!.

του 15χρονου μαθητή Αλέξη Γρηγορόπουλου στα Εξάρχεια από αστυνομικούς, ξεσπούσε σε ολόκληρη τη χώρα ένα πρωτόγνωρο κύμα μαζικής βίας και πολιτικής ανυπακοής, ουδείς ήταν σε θέση να προβλέψει τη δραματική εξέλιξη των γεγονότων.

Μπροστά στην ανεξέλεγκτη χιονοστιβάδα, πολλοί επιχείρησαν τότε να αλλοιώσουν την πραγματικότητα. Αλλοι βιάστηκαν να υποτιμήσουν την κοινωνική διάσταση των γεγονότων και άλλοι έσπευσαν να υπερτιμήσουν τις ιδιαίτερα καταστροφικές εκδηλώσεις της έμπρακτης και ανέλεγκτης αγανάκτησης που προσδιορίζουν συνήθως παρόμοιες κοινωνικές εκρήξεις.

Εκπρόσωποι της κατεστημένης πολιτικής τάξης, διανοούμενοι στενά συνδεδεμένοι με τα συμφέροντα του κράτους, τηλεσχολιαστές - στυλοβάτες του σημερινού συστήματος εξουσίας, ακόμη και συντηρητικοί εκφραστές «αριστερών» απόψεων, αρνήθηκαν πεισματικά να παραλάβουν τα ηχηρά μηνύματα της νέας γενιάς. Εστίασαν αποκλειστικά στις καταστροφές, είδαν μόνο «κουκουλοφόρους», διέγραψαν τα κοινωνικοπολιτικά αίτια της εξέγερσης, υπερασπίστηκαν σθεναρά τη «νομιμότητα», έκλεισαν τα μάτια στις πολιτικές που απονομιμοποιούν την ίδια τη λειτουργία των αστικών θεσμών. Με δυο λόγια έκαναν τα πάντα για να μη διασαλευθεί η σημερινή «τάξη πραγμάτων», η οποία με την υποκρισία και την ανεπάρκειά της δημιουργεί, συντηρεί και αναπαράγει το προβληματικό και αδιέξοδο πολιτικό - κοινωνικό σύστημα. Και όμως, όταν οι περιπτώσεις βίαιων επεισοδίων και κοινωνικών αναταραχών συμβαίνουν στο εξωτερικό, είναι οι ίδιοι αυτοί που σπεύδουν πρώτοι να προσεγγίσουν το θέμα με κοινωνικά και πολιτικά κριτήρια.

Τελικά, τι συνέβη πέρσι τον Δεκέμβρη; Είχε η εξέγερση των νέων κοινωνικό υπόβαθρο και συλλογικό υποκείμενο; Διατύπωσε πολιτικά προτάγματα και ποια; Αλλαξαν και πόσο, οι συνθήκες των εξεγέρσεων στη μετανεοτερική εποχή;

Ο τρόπος έκφρασης και δράσης του κινήματος ανυπακοής του περασμένου Δεκέμβρη ήταν πράγματι αδιαμεσολάβητος σε σχέση με τα γνωστά ώς τώρα πρότυπα πολιτικής συγκρότησης της νεοτερικότητας. Ο ζωντανός λόγος και η αυθόρμητη πράξη των νέων αποτέλεσαν και εξέφρασαν ένα νέο, ιδιόμορφο πλήθος αυτόνομων υποκειμένων με κοινούς προβληματισμούς και αγωνίες.

Το αποδεικνύει αυτό η πυκνή ροή γεγονότων και εκδηλώσεων διαμαρτυρίας και τις 15 μέρες που διήρκεσε συνολικά η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που συγκλόνισε την Ελλάδα. Το αποκαλύπτει ο ιδιαίτερος λόγος των εξεγερμένων, τα συνθήματα του Δεκέμβρη. Το επισημαίνουν οι νομικοί και κοινωνιολόγοι που αναστοχάζονται το νόημα και τα περσινά γεγονότα.

Ηταν η έκρηξη των αποκλεισμένων της κοινωνίας, ανθρώπων χωρίς συγκεκριμένη κοινωνική ταυτότητα, που όρθωσαν το ανάστημά τους, απέρριψαν τη βαναυσότητα του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού και προσπάθησαν να αποκτήσουν πολιτική θέαση, λέει ο Κ. Δουζίνας, καθηγητής Νομικής στο πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Για σύγκρουση της ανοικτής βίας των διαδηλωτών με τη συγκροτημένη συστημική βία του καθεστώτος σε όλες τις εκφάνσεις της ιδιωτικής και κοινωνικής ζωής, μιλά ο καθηγητής Κοινωνιολογίας Σ. Χτούρης. Ως «γεγονός» της Μεταπολίτευσης που προσφέρεται για μεγάλες αφηγήσεις, το χαρακτηρίζει ο Δημ. Χριστόπουλος, επίκουρος καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, ενώ ο Κωστής Παπαϊωάννου, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, μιλά για αντιφατικό Δεκέμβρη, όπου η απουσία συλλογικού υποκειμένου και προτάγματος απελευθέρωσε αδρανείς δυνάμεις της κοινωνίας.

«Από το γαλλικό "η φαντασία στην εξουσία", φτάσαμε στο ελληνικό "η ανυπακοή είναι αρετή". Πρόκειται για συνθήματα που λειτουργούν ως συνδετικοί κρίκοι μεταξύ των εξεγερμένων νέων άλλων χωρών ακόμη και εποχών, επικαιροποιώντας τη διαχρονικότητα των κινημάτων και την παγκοσμιοποίηση των αιτημάτων», αναφέρουν σε έρευνά τους για τα συνθήματα του Δεκέμβρη, που ακούστηκε σε πρόσφατο συνέδριο της Εταιρείας Κοινωνιολογικών Ερευνών, οι Ηρώ Κατσούλα, Χρήστος Ζάγκας, Αργ. Κυρίδης και Ευαγγελία Καλεράντε.

«Το αντιπολεμικό αμερικανικό κίνημα του '60, ο γαλλικός Μάης του '68, οι διαδηλώσεις έναντια στην παγκοσμιοποίηση και τις συνόδους των G8 και ο δικός μας Δεκέμβρης του Αλέξη, δημιούργησαν τις πολιτικές προϋποθέσεις αμφισβήτησης της οργανωτικής δομής των θεσμών, του πολιτικού παραδείγματος», επισημαίνουν χαρακτηριστικά.

«Οι νέοι συμμετείχαν ενεργά στη διαμόρφωση των πραγμάτων, αλλά με τους δικούς τους όρους, οι οποίοι πηγάζουν από την ιδιαίτερη ζωντανή κοινωνική εμπειρία τους ως παιδιών, ως μαθητών», αναφέρει μεταξύ άλλων, στη δική του προσέγγιση στο ίδιο συνέδριο, ο Ι. Πεχτελίδης.

Στο πλαίσιο της κοινωνικο-πολιτικής διαμάχης που ακολούθησε τη δολοφονία, αναπτύχθηκε ένας ορισμένος λόγος των νέων, που αφ' ενός είχε στόχο την υπεράσπιση του νεκρού από τη δεύτερη, πολιτική αυτή τη φορά, δολοφονία του από τον ηγεμονικό λόγο και άρα ήταν ένας αντί-λογος, ενώ αφ' ετέρου ήταν και ένας λόγος που έβαλε συγκεκριμένα και αφηρημένα αιτήματα εκδημοκρατισμού του κράτους και της κοινωνίας με όρους εδώ και τώρα και όχι μιας μελλοντικής ουτοπίας, αναφέρει στην περίληψη της μελέτης του. Παραδέχεται ωστόσο ότι οι εμπειρίες των νέων που συνιστούν και το «μυστικό» τους δεν μπορούν να αναχθούν σε προκαθορισμένους ορισμούς περί δημοκρατίας και πολιτικής συμμετοχής.

Τα συνθήματα

Συγκροτούν το αδιαμεσολάβητο νόημα της εξέγερσης του Δεκέμβρη. Τα συνθήματα που φώναξαν οι νέοι και οι μαθητές διαδηλώνοντας στους δρόμους, τα συνθήματα που γράφτηκαν σε τοίχους κτιρίων και ΑΕΙ συμπυκνώνουν τις αγωνίες, τα προβλήματα, τα αδιέξοδα της νεολαίας.
Είναι η απάντηση των «προγραμμένων» της κοινωνίας στο σημερινό, κυρίαρχο αλλά αποτυχημένο και απαξιωμένο σύστημα πολιτικής ηθικής. Προτάσσοντας συχνά το χιούμορ, αποτελούν τον κώδικα επικοινωνίας της νέας γενιάς που ασφυκτιά και αντιστέκεται στην απροκάλυπτη βία της εξουσίας.

Συγκεντρώσαμε τα πιο σημαντικά από αυτά, και τα παραθέτουμε σ' ένα μικρό ιστορικό φλας-μπακ.

Συνθήματα μαθητών-διαδηλωτών:

*Η δημοκρατία σας βρωμάει δακρυγόνο

*Στις τράπεζες λεφτά, στη νεολαία σφαίρες, ήρθε η ώρα για τις δικές μας μέρες

*Το όπλο του μπάτσου είναι μαγικό, ρίχνει στον αέρα και βρίσκει στο ψαχνό

*Εμείς θα πούμε την τελευταία λέξη, αυτή η νύχτα είναι του Αλέξη

*Με σφαίρες και βία δεν γίνεται παιδεία

*Μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι

*Μπάτσοι, γουρούνια, δενδροκόμοι (όταν τα ΜΑΤ φύλαγαν το Χριστουγεννιάτικο δένδρο στο Σύνταγμα).

*Φοράτε μπλε στολές και άσπρα καπελάκια, εσείς δεν είστε μπάτσοι, είστε τα στρουμφάκια

*Τα υπουργεία λένε τους μαθητές αλήτες, αλήτες είναι τα ΜΑΤ κι οι ασφαλίτες

*Κάθε μια ώρα θα κάνουμε πορεία, οι μπάτσοι θα πεθάνουνε απ' την ορθοστασία

Αλλα συνθήματα:

*Ο καναπές σου, η συμμετοχή σου

*Θα κάνουμε πορεία ως τη Δευτέρα Παρουσία, δεν θα μείνει τράπεζα ούτε για ληστεία...

*Πορεία θα κάνουμε μέχρι τη Λαμία, σιγά μην πληρωθείτε για την υπερωρία

*Οταν οι μπάτσοι σκοτώσουν τα παιδιά σας τότε θα βγείτε κι εσείς απ' τα κλουβιά σας

*Αλλοι κρύβονται πίσω από κουκούλες και άλλοι πίσω από οφ σορ εταιρείες

*Εμπρός λαέ στο δρόμο των αγώνων, ΚΑΤΩ η κυβέρνηση των δολοφόνων

*Σταματήστε να κοιτάτε και βγείτε στους δρόμους (από την κατάληψη στην ΕΡΤ)

*Και οι πέτρες εξοστρακίζονται

*Αφήστε τα ποτά και βγείτε στα στενά (από πορεία σε Γκάζι-Ψυρρή)

*Παίζετε με τους φόβους μας και το μέλλον μας. Αν ξεπεράσουμε τους φόβους μας δεν έχουμε όρια

*Πόλη που καίγεται, λουλούδι που ανθίζει

*Από την ατομική επανάκτηση και τη συλλογική απαλλοτρίωση στη γενικευμένη λεηλασία

*Σε κάθε γωνιά υπάρχει αστυνομία, η χούντα δεν σταμάτησε το '73

*Θέλουμε να μάθουμε, θέλουμε να ζήσουμε, θέλουμε να μπορούμε να ονειρευόμαστε

*Merry ChristMAT

*Merry crisis and a happy new Fear

*Τα Χριστούγεννα αναβάλλονται, έχουμε εξέγερση

*Στάχτη και Burberry (στο ομώνυμο κατάστημα)

*Αθώος, μάγκας και πιτσιρικάς, θα μπορούσε να είναι ένας από μας

*Τα πλούτη τους είναι το αίμα μας

*Αλέξη μη φοβάσαι, είμαστε μαζί σου, αυτό το κωλοκράτος θα πέσει προς τιμή σου

*Με μια συγνώμη δεν σταματούν οι φόνοι

*Στο δρόμο, στο δρόμο, θα σπάσουμε τον τρόμο

*Ρεβεγιόν στα οδοφράγματα

*Το θέατρό σας αρνούμαστε να παίξουμε, φτου ξελεφτερία (σπουδαστές δραματικών σχολών)

*Απενεργοποιήστε τα κινητά σας, ενεργοποιήστε τη συνείδησή σας (από παρέμβαση-κατάληψη του Εθνικού Θεάτρου)

*Δεν παζαρεύουμε μια μίζερη ζωή, τίποτα λιγότερο από τα πάντα

*Κουμής-Κανελλοπούλου μας οδηγούν και αυτοί στους δρόμους θα δικαιωθούν

Συνθήματα γραμμένα σε τοίχους του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης:

*Εσείς μιλάτε για κέρδη και ζημιές, εμείς για ανθρώπινες ζωές

*Μισό δισ. οι ζημιές; Σιγά, 28 δώσανε στις τράπεζες αλλά κανείς δεν τους είπε αλήτες

*Σπέρνεις καταπίεση, θερίζεις φωτιά

*Πάνω στην εθνική ενότητα χτίζεται η κοινωνική εκμετάλλευση

*Μη βλέπετε ειδήσεις, η αλήθεια βρίσκεται στους δρόμους

*Το κράτος παρακράτησε

*Εδώ πατάς, εκεί ματάς

*Προπαγάνδα είναι να βαφτίζεις τους εξεγερμένους «αλήτες κουκουλοφόρους» και τους χρυσαυγίτες «αγανακτισμένους πολίτες»

*Δημόσια δωρεάν χημεία

*Τα οδοφράγματα κλείνουν δρόμους αλλά ανοίγουν περάσματα

*Η εξέγερση ή θα είναι γιορτή ή τίποτα.