2009 Τα πρόσωπα της χρονιάς

Υπεύθυνος: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΙΟΥΣΗΣ

«Η πιο φοβερή και η πιο ανεξιχνίαστη δύναμη στον κόσμο είναι ο χρόνος, ο καιρός. Το μυστήριο του χρόνου απόμεινε ακατανόητο κι ας μας φαίνεται τόσο φυσικός αυτός ο χρόνος» έχει γράψει ο Φώτης Κόντογλου. Πώς να κλείσεις σε διανοητικά συρτάρια και να κατηγοριοποιήσεις γεγονότα-αντικείμενα σε αυτά. Τριακόσιες εξήντα πέντε ημέρες άφησαν πίσω τους εκατομμύρια στιγμές τις οποίες καλείσαι να αποθησαυρίσεις και να επιλέξεις ως τις πιο σημαντικές.

Ο ολιγοσέλιδος αυτός «κόσμος του χρόνου», δάνειος τίτλος από το βιβλίο του Γιάννη Μπαδογιαννάκι, δεν στοχεύει στην περιπέτεια μιας έννοιας που ταλαιπώρησε τους στοχαστές από την αρχαιότητα ίσαμε τις μέρες μας, αλλά στην αδυναμία του μελετητή, ιστορικού και δημοσιογράφου, να συναρμολογήσει μέσα σε λίγες αράδες ίχνη από τα σημαντικότερα γεγονότα του απερχόμενου 2009.

Ο Αϊνστάιν απέδειξε ότι ο χρόνος δεν είναι απόλυτος. Είναι ουσιαστικά η τέταρτη διάσταση του χώρου και κυλά πιο αργά ή πιο γρήγορα, ανάλογα με την ταχύτητά μας. Ας θυμηθούμε τη νευτώνεια ρήση: «Υπάρχει χρόνος απόλυτος, αληθινός, ορισμένος μαθηματικά, αφ' εαυτού από τη φύση του, που κυλάει ομοιόμορφα χωρίς να επηρεάζεται από τίποτε έξω από αυτόν». Πώς θα χαρακτήριζε όλους μας ο Γιώργος Γραμματικάκης; «Χρονοαθλητές. Και μάλιστα, σε δρόμους μετ' εμποδίων. Με μια σημαντική, πικρή διαφορά: ότι η δική μας διαδρομή δεν επαναλαμβάνεται».

Ας σταθούμε λοιπόν στα μη επαναλαμβανόμενα, στα γεγονότα που χαράχτηκαν στη μνήμη μας και σε αυτά που ξαναθυμόμαστε φυλλομετρώντας εφημερίδες, περιπλανώμενοι στο Διαδίκτυο. Σε κάποια από τα καθημερινά, εγχώρια και παγκόσμια που προκάλεσαν το κοινωνικό ενδιαφέρον. Πολιτικά, κοινωνικά, πολιτιστικά, οικονομικά, αθλητικά, σε μια διαλεκτική ενότητα του χώρου και χρόνου που αποτελούν μέρος της γνώσης μας για τον κόσμο μας, μικρόκοσμο και μακρόκοσμο.

Πώς σε αντιμετωπίζει η παγκόσμια κοινότητα όταν επικαλείσαι το κλασικό επιχείρημα του «δίκαιου πολέμου» για να δικαιολογήσεις την κλιμάκωση των στρατιωτικών επιχειρήσεων στο Αφγανιστάν, την ώρα που παραλαμβάνεις το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης; Αν είσαι πλανητάρχης, με συμπάθεια. Οταν σου επιτίθενται και σε θεωρούν επικίνδυνο για τη χώρα τους, τι κάνεις; Αν λέγεσαι Μπερλουσκόνι, το ξεπερνάς. Οταν κερδίζεις με μια ανάσα τα εκατό μέτρα ταχύτητας. Απλά, μιλάς για τον Ουσέιν Μπολτ. Δίπλα στις λέξεις «μεγάλοι αποτυχημένοι του 2009» ποια ονόματα βάζεις; Καραμανλής και Μπακογιάννη. Η ολική επαναφορά πώς ορίζεται; Σαμαράς Αντώνης.

Αποχαιρετώντας το 2009 ας θυμηθούμε τον δικό μας Νικόλα Χριστάκη της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, και την έρευνά του για τον κοινωνικό αντίκτυπο της ευτυχίας: «Αν αισθάνεστε ευτυχισμένος, όχι μόνο ο φίλος σας, αλλά και ένας φίλος του φίλου σας είναι πολύ πιθανό να αισθανθεί κι αυτός ευτυχέστερος». Ευτυχές σε όλους να 'ναι το νέο έτος.

ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Υπεύθυνος: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΙΟΥΣΗΣ

Χρήστος Κίττας

«Παραιτούμαι από πρύτανης εξαιτίας της ψυχικής μου εκμηδένισης». Ο πανεπιστημιακός Χρήστος Κίττας εμφάνισε ως μονόδρομο την απομάκρυνσή του από τη διοίκηση του Πανεπιστημίου Αθηνών, υποβάλλοντας την παραίτησή του στη Σύγκλητο του Ιδρύματος, αποδίδοντας στην απόφασή του λόγους ψυχικής εκμηδένισης και βιολογικής αδυναμίας. Αφορμή στάθηκαν τα επεισόδια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

«Σας διαβεβαιώ ότι μια τέτοια απόφαση για έναν ακαδημαϊκό άνδρα, που αφιέρωσε 38 χρόνια της ζωής του στην προσπάθεια βελτίωσης του πανεπιστημίου μας, που αγωνίστηκε για μια καλύτερη Παιδεία, μια Παιδεία για όλους, μια Παιδεία που αποτελεί το μόνο ουσιαστικό όπλο για την αναστήλωση της δοκιμαζόμενης χώρας μας, μια τέτοια απόφαση είναι περισσότερο από επώδυνη, αλλά αμετάκλητη». Νέος πρύτανης ορίστηκε ο Δημοσθένης Ασημακόπουλος.

Εμμανουήλ Κριαράς

Οταν στις 28 Οκτωβρίου τον επισκεπτόταν στο σπίτι του στη Θεσσαλονίκη ο Γιώργος Παπανδρέου για να τον τιμήσει που είχε δεχτεί να μπει στην τιμητική 12η θέση του ψηφοδελτίου Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ, ο παρά τα 104 του χρόνια αειθαλής πανεπιστημιακός δάσκαλος Εμμανουήλ Κριαράς σχολίασε: «Τα παιδιά εισέρχονται στο Γυμνάσιο ακατάρτιστα στη σύγχρονη γλώσσα και καλούνται να διδαχθούν και τα αρχαία ελληνικά. Κάτι που τους δημιουργεί σύγχυση. Αυτό πρέπει να εκλείψει και να έρθει η στιγμή που θα αντιμετωπιστεί το ζήτημα». Ο κορυφαίος δημοτικιστής και φιλόλογος διαπιστώνει με ανησυχία: «Ως κοινωνία, κράτος και λαός βρισκόμαστε πολύ χαμηλά». Ας κρατήσουμε τα λόγια του: «Ερωτας είναι η επιδίωξη του ιδανικού. Σε όλες του τις εκφάνσεις. Ξεχωρίζω δύο: τον σαρκικό-πνευματικό έρωτα προς την-τον σύντροφο και τον έρωτα προς την εργασία»... Οσο για τους δημοσιογράφους: «Να λέτε πάντα αυτό που πιστεύετε... Και να πληροφορείτε σωστά. Μη δέχεσθε να γίνετε όργανα του οποιουδήποτε».

Κωνσταντίνα Κούνεβα

Οι δράστες της αποτρόπαιης επίθεσης εναντίον της με βιτριόλι, κοντά στο σπίτι της στα Ανω Πετράλωνα, έχουν επικηρυχθεί με ένα εκατομμύριο ευρώ. Πριν από ενάμιση μήνα ο Ανδρέας Λοβέρδος παρέδωσε στη μητέρα της, Ελένα Ντέτσεβα, και στο γιο της τα κλειδιά του καινούργιου σπιτιού της. Η Κωνσταντίνα Κούνεβα, συνδικαλίστρια - καθαρίστρια, νοσηλεύεται από τις 23 Δεκεμβρίου 2008 με σοβαρές βλάβες σε ζωτικά της όργανα στον «Ευαγγελισμό». «Δεν είμαι ικανοποιημένη από την έκβαση της υπόθεσης. Οι έρευνες δεν ξεκίνησαν όπως θα έπρεπε, με σωστό προσανατολισμό, ούτε συνεχίστηκαν σωστά. Σκεφτείτε ότι εγώ έδωσα κατάθεση πριν από πολύ καιρό, όταν ακόμη δεν είχα συνέλθει εντελώς. Εκτοτε -και ενώ αισθάνομαι αρκετά καλύτερα- δεν ήρθε κανείς για συμπληρωματική κατάθεση, που προφανώς θα βοηθούσε», δήλωνε τον Αύγουστο στην «Αυγή». «Αν δεν αλλάξει το καθεστώς στις εταιρείες, θα χάσουμε όλοι» είχε δηλώσει στην «Ε». «Από εμάς εξαρτάται ν' αλλάξει. Αυτοί που τις έχουν, αυτοί που παίρνουν τις συμβάσεις, αυτοί που κερδίζουν τα οφέλη, είναι μια αλυσίδα».

Αλκέτ Ριτζάι και Σούλα

Οι «Μπόνι και Κλάιντ» εφετινή βερσιόν. Τον Νοέμβριο έληξε άδοξα η δεύτερη, εννιάμηνη περιπλάνηση στα... υπόλοιπα της Αττικής, του σκληρού Αλβανού «Ντίλινγκερ», που πιάστηκε με πιτζάμες σε εξοχικό στο Ανω Σούλι Γραμματικού. «Προτιμώ να πεθάνω παρά να πω πού βρίσκεται ο Βασίλης Παλαιοκώστας». Αυτά ήταν τα μόνα λόγια του Αλκέτ Ριτζάι σχετικά με τον «συνοδοιπόρο» του στις αποδράσεις, στις οποίες οδηγήθηκε εξαιτίας «των άδικων δικαστικών αποφάσεων σε βάρος μου», κατά την απολογία του ενώπιον του 13ου τακτικού ανακριτή. Σύμφωνα με πληροφορίες, στο μεγαλύτερο μέρος της απολογίας του αναφέρθηκε στη Σούλα, κατά κόσμον Ασπασία Μητροπία, την 33χρονη κομμώτρια, η οποία, κατά τις ενδείξεις, κατόρθωσε να κατεβάσει ελικόπτερα στις φυλακές Κορυδαλλού για να πετάξει προς την ελευθερία ο 35χρονος φίλος της και ο Παλαιοκώστας, εξευτελίζοντας το κράτος δύο φορές σε τρία χρόνια.

Μιχάλης Χριστοφοράκος

Ελεύθερος είναι από τον Οκτώβριο ο Μιχάλης Χριστοφοράκος, ο άνθρωπος που πρωτοστάτησε σ' ένα από τα μεγαλύτερα μεταπολεμικά σκάνδαλα διαφθοράς στην Ελλάδα, ύστερα από απόφαση του Εφετείου της πόλης Μπάμπερκ, με την οποία ανεστάλη η εκτέλεση των ευρωπαϊκών ενταλμάτων σύλληψης και έκδοσης στην Ελλάδα. Η δικαστική νίκη του Μιχάλη Χριστοφοράκου αποτελεί ράπισμα για την ελληνική Δικαιοσύνη και για τον τρόπο με τον οποίο αυτή χειρίστηκε το θέμα, διασύροντας διεθνώς τη χώρα μας. Ο Χριστοφοράκος απειλούσε τον Ιούνιο από τις φυλακές Σταντελχάιμ του Μονάχου, στο ειδικά διαμορφωμένο για οικονομικούς εγκληματίες κελί, με αποκαλύψεις για «δεκάδες» Ελληνες πολιτικούς που εμπλέκονται στο σκάνδαλο της Siemens. Ο 56χρονος πρώην ισχυρός άνδρας της γερμανικής εταιρείας στην Ελλάδα ξεκίνησε να εργάζεται το 1984 σε ερευνητικό τμήμα του Πανεπιστημίου Καρλσρούης, ενώ μέχρι το 1990 εργάστηκε στην ΙΒΜ και στη συνέχεια στη Nixdorf Computer AG. Μετά τη συνένωση της τελευταίας με τη Siemens, το 1990 προσλαμβάνεται σε ανώτατη διευθυντική θέση στη Siemens Nixford Α.Ε., από την οποία αποχωρεί τον Οκτώβριο του 1996 για να αναλάβει τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου στη Siemens Ελλάδος. Από εκεί παραιτείται τον Δεκέμβριο του 2007.

Περικλής Παναγόπουλος

Στις 20 Ιανουαρίου, οκτώ μέρες μετά την απαγωγή του, ο 74χρονος εφοπλιστής Περικλής Παναγόπουλος έκανε δηλώσεις στους δημοσιογράφους έξω από το σπίτι του στο Καβούρι. Ευχαρίστησε όσους εξέφρασαν εμπράκτως το ενδιαφέρον τους, αρνήθηκε όμως να απαντήσει στα ερωτήματα που αφορούσαν λεπτομέρειες της περιπέτειάς του. «Αυτές είναι εξειδικευμένες ερωτήσεις...», «Θα τα μάθετε εν καιρώ, όταν τα μάθουμε και εμείς», είχε πει. Στις 12 Ιανουαρίου, ο γνωστός εφοπλιστής, λίγο πριν από τις 9 το πρωί, βρισκόταν σε απόσταση 700 μέτρων από το σπίτι του. Οι απαγωγείς του μπλόκαραν με ένα τζιπ το αυτοκίνητο που οδηγούσε ο οδηγός του. Εσπασαν τα τζάμια, άνοιξαν τις ασφάλειες, έβγαλαν τον Περικλή Παναγόπουλο και τον μετέφεραν σε ένα βαν, το οποίο συνοδευόμενο από το τζιπ κατέληξε στο Κορωπί. Εκεί οι απαγωγείς φόρεσαν κουκούλες στα θύματά τους και τα έδεσαν, ενώ απείλησαν και έναν εργάτη παρακείμενης οικοδομής. Τον Νοέμβριο νεότερα στοιχεία της υπόθεσης, που αποτελεί σκέλος της μεγάλης δικογραφίας για τα φερόμενα ως μέλη του αποκαλούμενου «συνδικάτου του εγκλήματος», αναφέρουν ότι οι δράστες της απαγωγής κατάφεραν να βγάλουν μέρος των λύτρων (συνολικά 30 εκατομμύρια ευρώ) εκτός Ελλάδας «ξεπλένοντάς» τα σε γειτονικές χώρες των Βαλκανίων.

Ιάσων Αθανασιάδης

Τον Ιούνιο ο δημοσιογράφος Ιάσων Αθανασιάδης με ελληνική και βρετανική υπηκοότητα -ειδικεύεται σε θέματα Μέσης Ανατολής κι έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης- που κάλυπτε τις εξελίξεις στην περιοχή για λογαριασμό της αμερικανικής εφημερίδας «Washington Times» βρέθηκε στα χέρια των ιρανικών αρχών. Συνελήφθη στο αεροδρόμιο «Χομεϊνί». Για την απελευθέρωσή του είχε προβεί σε γραπτό διάβημα προς το γενικό προξενείο του Ιράν στην Κωνσταντινούπολη και σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον υπουργό Εξωτερικών της χώρας Μοτακί ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Παπανδρέου.

Νικόλας Χρηστάκης

Διδάσκει Ιατρική και Κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και είναι ο μοναδικός Ελληνας που κατά το περιοδικό «Times» βρίσκεται ανάμεσα στους 1.000 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο το 2009. Είναι ο επιστήμονας ο οποίος διαπίστωσε ότι η ευτυχία, η παχυσαρκία, το κάπνισμα, όπως και η γρίπη, μπορεί να μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Πριν από λίγες ημέρες απεφάνθη: «Ουδείς άνθρωπος είναι νησί. Κάτι τόσο προσωπικό όσο τα αισθήματα ενός ανθρώπου μπορούν να έχουν συλλογική ύπαρξη και να επηρεάσουν τον ευρύ ιστό της κοινωνίας. Η μοναξιά δεν είναι μόνο κακή διάθεση. Εχει επιπτώσεις». Οσο για το ρόλο των γονιδίων; «Εγώ μιλώ για μερική αλλά όχι αμελητέα επίδραση των γονιδίων στον χαρακτήρα. Δεν υποστηρίζω τον γενετικό ντετερμινισμό. Προφανώς και υπάρχει επίδραση των γονιδίων, η οποία φτάνει σε κάποιο βαθμό και μετά ο καθένας έχει την προσωπική του ευθύνη».

Μανώλης Γκαραγκούνης-Βλατάκης

«Αϊνστάιν» τον αποκαλεί η διεθνής επιστημονική κοινότητα «Cogito», που απαρτίζεται από πανεπιστημιακούς απ' όλο τον κόσμο, όλων των γνωστικών αντικειμένων (φιλοσοφία, μαθηματικά, αστροφυσική, πληροφορική κ.λπ.). Το προσωνύμιο, που απονέμεται μάλιστα από ειδική επιτροπή της «Cogito», το είχε αποκτήσει πριν από την πρόσφατη βράβευσή του από τη NASA στο διαγωνισμό «Σχεδιασμός του Υπερηχητικού Αεροσκάφους του 2020» ο μαθητής της Γ' τάξης του Λυκείου Καρέα, Μανώλης Γκαραγκούνης-Βλατάκης, που εδώ και καιρό είναι ο πρώτος Ελληνας που έγινε δεκτός στη «νεανική ομάδα» του «Cogito».

Νεκτάριος Σάββας

Τον Ιούνιο με πολυσέλιδη προκήρυξη-«έκπληξη» η οργάνωση «Σέχτα Επαναστατών» ανέλαβε την ευθύνη για τη δολοφονία του υπαρχιφύλακα της Αντιτρομοκρατικής, Νεκτάριου Σάββα. Ο 41χρονος προστάτευε (;) μάρτυρα κατηγορίας στην υπόθεση του ΕΛΑ. Με δύο όπλα ρίχτηκαν 24 σφαίρες από τρεις δράστες. Η συνολική στοχοποίηση της Αστυνομίας και ο πρώτος νεκρός αστυνομικός από τρομοκρατική ενέργεια, ύστερα από 15 και πλέον χρόνια, επανέφερε εφιάλτες και πλήρη απορρύθμιση στο αστυνομικό σύστημα.

Δημήτρης Πατμανίδης

Τον Μάιο ο 19χρονος από την Αμπχαζία πυροβόλησε τρεις ανθρώπους προτού στρέψει το όπλο προς το κεφάλι του. Ο Δημήτρης Πατμανίδης -θύτης και θύμα του τραγικού περιστατικού στη σχολή του ΟΑΕΔ-, το σημείωμα που ο ίδιος άφησε και η «κατεστραμμένη του ψυχή» δεν άργησαν να γίνουν το αντικείμενο μιας μεγάλης συζήτησης που άνοιξε στις διάφορες πλατφόρμες επικοινωνίας του Ιντερνετ. Ενα γκρουπ υπό τον τίτλο «Δημήτρης Πατμανίδης-ένας καταπιεσμένος ήρωας» επιχείρησε να δικαιολογήσει τη συμπεριφορά του: «Μπορεί εσύ να έφυγες, αλλά υπάρχουν άνθρωποι που σε καταλαβαίνουν απόλυτα». «Free your Hate. Death Salvation» («απελευθέρωσε το μίσος. Λύτρωση μέσω του θανάτου»).

Τσουμί, Φωτιάδης, Παντερμαλής

Ρεκόρ επισκεψιμότητας σημειώνει το Μουσείο της Ακρόπολης, το οποίο εγκαινιάστηκε στις 20 Ιουνίου με καλεσμένους βασιλείς, αρχηγούς κρατών, προσωπικότητες από όλο τον κόσμο. Ο πρόεδρος του μουσείου, Δημήτρης Παντερμαλής, είναι ένα από τα κεντρικά πρόσωπα και για την αντιδικία του με τον σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά, σχετικά με την προβολή του αρχικά λογοκριμένου 13λεπτου ντοκιμαντέρ-ανιμέισον για την αρχιτεκτονική και την ιστορία του Παρθενώνα, στο οποίο απεικονίζονται ρασοφόροι της Πρωτοχριστιανικής περιόδου να καταστρέφουν τα ανάγλυφα του Φειδία. Την τριάδα των πρωταγωνιστών συναποτελούν οι αρχιτέκτονες Μπερνάρ Τσουμί και Δημήτρης Φωτιάδης.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Υπεύθυνος: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΙΟΥΣΗΣ

Γιάννης Μόραλης

Σε ηλικία 93 ετών έφυγε από τη ζωή ο ευπατρίδης της ζωγραφικής και δάσκαλος στην ΑΣΚΤ Γιάννης Μόραλης. Καλλιτέχνης που πέτυχε τη σύζευξη του κλασικού με το μοντέρνο, επηρέασε καθοριστικά το τοπίο της μεταπολεμικής τέχνης στην Ελλάδα, τόσο με το έργο του όσο και με τη διδασκαλία του. Μαθήτευσε στη Σχολή Καλών Τεχνών με δάσκαλους τον Παρθένη, τον Αργυρό και τον Κεφαλληνό και συνέχισε σπουδές στο Παρίσι. Το 1947 εξελέγη τακτικός καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου παρέμεινε έως το 1983. Βραβευμένος σε πολλές διεθνείς εκθέσεις, ασχολήθηκε με τη σκηνογραφία, την εικονογράφηση βιβλίων και δίσκων και την κεραμική.

Μαθητές του εκτός των άλλων υπήρξαν οι: Ν. Κεσσανλής, Λ. Κανακάκις, Δ. Κοκκινίδης, Δ. Μυταράς, Α. Φασιανός, Σ. Σόρογκας, Δ. Σκουλάκης, Γ. Βαλαβανίδης, Ρένα Παπασπύρου, Χ. Μπότσογλου, Γ. Ζιάκας, Β. Δημητρέας, Τρ. Πατρασκίδης, Ζ. Αρβανίτης, Π. Σάμιος κ.ά.

Παντελής Βούλγαρης

Ο Εμφύλιος μέσα από τη σύγκρουση δύο αδερφών που μάχονται σε αντίπαλα στρατόπεδα, σε μια με εντυπωσιακά στημένες σκηνές μαχών ταινία, που όμως αντιμετωπίζει επιφανειακά το θέμα των σχέσεων και της συμφιλίωσης. Η «Ψυχή βαθιά» του Παντελή Βούλγαρη έβγαλε το σινεμά από τις καλλιτεχνικές σελίδες των εφημερίδων και το μετέφερε στις πολιτικές, στις στήλες των απόψεων.

Μια ταινία για τον Εμφύλιο ήταν αναμενόμενο να διχάσει την κοινή γνώμη. Μπροστά στο αδελφικό αίμα, που χύθηκε, δεν υπάρχουν αθώοι θεατές, κριτικοί, σκηνοθέτες ή ιστορικοί. Ο καθένας έχει τη δική του ανάγνωση, το δικό του τραύμα, τη δικιά του εμμονή κι ας έχουν περάσει πενήντα χρόνια. Ο Παντελής Βούλγαρης εξήγησε πολλές φορές τις προθέσεις και το όραμά του, από την εποχή κιόλας των γυρισμάτων. Για την ιστορία, ηθοποιοί: Γιώργος Αγγέλκος, Χρήστος Καρτέρης, Αννα Παρτσάνη, Βαγγέλης Μουρίκης, Γιώργος Συμεωνίδης, Βικτώρια Χαραλαμπίδου, Κώστας Κλεφτόγιαννης, Μάριος Ποντίκας, Μίλτος Πολυβίου, Θανάσης Βέγγος. 124'

Γιάννης Κολεσίδης

Η σεβαστή φυσιογνωμία του ασπρομάλλη κυρίου που έστεκε μεταξύ Αστυνομίας και διαδηλωτών, σε όλη τη διάρκεια της ειρηνικής πορείας διαμαρτυρίας για τη δολοφονία του 15χρονου Αλέξη, στις 9 Δεκεμβρίου του 2008, τον εντυπωσίασε. Κρατούσε έναν κόκκινο φάκελο και η όλη του παρουσία ήταν σαν να προστάτευε τους φοιτητές. Κάποια στιγμή, στην Πανεπιστημίου, στο ύψος της Βουκουρεστίου, η διαδήλωση σταματά και αρχίζει και φωνάζει συνθήματα. Τότε εκείνος κατέβασε το χέρι που κρατούσε τον φάκελο. «Μου άρεσε η αντίθεση του κόκκινου φακέλου με τις σκουρόχρωμες στολές των ΜΑΤατζήδων...», λέει ο Γιάννης Κολεσίδης, ο 36χρονος φωτορεπόρτερ για τη φωτογραφία του που κέρδισε το δεύτερο βραβείο στην κατηγορία «Ανθρωποι στα γεγονότα», στον μεγαλύτερο παγκόσμιο φωτογραφικό διαγωνισμό «World Press Photo 2009». Το Σεπτέμβριο εξέθεσε φωτογραφίες του από Ζάμπια, Νίγηρα και Ινδία, με τίτλο «Κλικ στην ανθρωπιστική δράση» στην Τεχνόπολη.

Απόστολος Δοξιάδης

Το πρώτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου, το «Logicomix» του Απόστολου Δοξιάδη σκαρφάλωσε σε ακόμα ένα Top 10 του 2009. Το ελληνικό γκράφικ νόβελ με τις περιπέτειες της Λογικής και του Μπέρτραντ Ράσελ, που έχει γίνει διεθνές μπεστ-σέλερ, είναι σύμφωνα με το περιοδικό «Time» ένα από τα δέκα καλύτερα non fiction βιβλία (μη μυθοπλασίας) της χρονιάς. Το μυθιστόρημα, του οποίου η συγγραφή κράτησε επτά χρόνια, συνυπογράφεται από τον θεωρητικό της Πληροφορικής στο Μπέρκλεϊ, Χρίστο Χ. Παπαδημητρίου, και τους κομίστες Αλέκο Παπαδάτο και Ανι Ντι Ντόνα. Το «Logicomix» είναι ένα από τα πρώτα εικονογραφημένα μυθιστορήματα στην Ελλάδα. Αποπειράται, και το καταφέρνει με τους καλύτερους όρους, να δείξει τον αγώνα των μεγάλων μαθηματικών στις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα να θεμελιώσουν την επιστήμη στους κανόνες της λογικής. Σύμφωνα με τον Απόστολο Δοξιάδη, «η επιτυχία ερμηνεύεται λογικά, πιστεύω ότι πρέπει να αναζητηθεί σε κάποιες ιδιαιτερότητες του γκράφικ νόβελ. Αν και είναι πολύ νέα φόρμα, έχει ήδη κατακτήσει μια ουσιαστική ωριμότητα εκφραστικών μέσων».

Γιώργος Λάνθιμος

«Κυνόδοντας», σκηνοθεσία: Γιώργος Λάνθιμος. Σενάριο: Γιώργος Λάνθιμος, Ευθύμης Φιλίππου. Ηθοποιοί: Χρήστος Στέργιογλου, Μισέλ Βάλεϊ, Αγγελική Παπούλια, Χρήστος Πασσαλής. 96 λεπτά. Στο Φεστιβάλ Κανών απέσπασε δύο βραβεία: καλύτερης ταινίας στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα «Ενα κάποιο βλέμμα» και το βραβείο νεότητας που απονέμεται σε σκηνοθέτες για την πρώτη ή δεύτερη ταινία τους. Αλληγορική ταινία για την κατάσταση της σύγχρονης κοινωνίας μας, μέσα από την ιστορία μιας αστικής οικογένειας, «φυλακισμένης» στο απομονωμένο σπίτι της από έναν προστατευτικό πατέρα. Κοινωνικο-πολιτικό σχόλιο πάνω στη σύγχρονη κοινωνία μας αποπειράται στη νέα του αυτή ταινία ο Γιώργος Λάνθιμος («Κινέττα»). Η ιστορία εκτυλίσσεται σ' ένα απομονωμένο από τον υπόλοιπο κόσμο σπίτι, όπου ένα αντρόγυνο κρατάει φυλακισμένα τα τρία παιδιά του (ένα αγόρι και δύο κορίτσια) για να τα προστατέψει, όπως τους έχει κάνει να πιστέψουν, από τα φριχτά κακά του κόσμου. Τα παιδιά, που είναι στην εφηβεία, δεν γνωρίζουν τίποτα για τον έξω κόσμο (ακόμη και τα αεροπλάνα που πετάνε πιστεύουν πως είναι παιχνίδια).

Ευγένιος Σπαθάρης

Στις 9 Μαΐου ο Καραγκιόζης... πήγε στον παράδεισο. Εφυγε στα 85 του ο Ευγένιος Σπαθάρης (νοσηλευόταν στο ΚΑΤ, αφού είχε πέσει από μια σκάλα και είχε τραυματιστεί σοβαρότατα στο κεφάλι), γιος του μεγάλου καραγκιοζοπαίκτη Σωτήρη Σπαθάρη, ο οποίος πέρασε όλη του τη ζωή συντροφιά με τους ήρωες του θεάτρου σκιών, μεταφέροντας για περισσότερα από 65 χρόνια την τέχνη του Καραγκιόζη και μπροστά από το πανί: στο θέατρο, στη δισκογραφία, στην τηλεόραση. «Η τέχνη του Σπαθάρη είναι στη βάση της λαϊκής ψυχής και ζωής και μακάριος όποιος την αντικρίζει με τη σοβαρότητα που της οφείλεται. Μέσα της δεν κατασταλάζει μόνο η λαγαρή θυμοσοφία του λαού μας μπρος στα ανάποδα τον κόσμου, αλλά σκεπάζεται και η πηγαία δύναμη πόχει μέσα του και με την οποία υπερνικά αυτά τα ανάποδα με ψυχισμό ασύγκριτο, ανεβαίνοντας απ' τα σκαλιά της θείας του εξυπνάδας ώς τις κορφές του ηρωισμού». Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στον Αγγελο Σικελιανό και σκιαγραφούν τέλεια την αυθεντική λαϊκή τέχνη της οικογένειας των Σπαθάρηδων.

Μάικλ Τζάκσον

Στις 25 Ιουνίου πέθανε σε ηλικία 50 χρόνων ο βασιλιάς της ποπ Μάικλ Τζάκσον, ο άνθρωπος που άλλαξε τη μουσική τουλάχιστον μιας ολόκληρης δεκαετίας. Ο Αμερικανός τραγουδιστής «έσβησε» σε νοσοκομείο του Λος Αντζελες, όπου είχε μεταφερθεί εσπευσμένα με καρδιακό επεισόδιο. Οι άνδρες των πρώτων βοηθειών, οι οποίοι έσπευσαν στο σπίτι του, επιχείρησαν να του κάνουν ανάνηψη, χωρίς όμως επιτυχία. Γεννημένος τον Αύγουστο του 1958 στην Ιντιάνα, ο Μάικλ Τζάκσον έκανε το ντεμπούτο του σε ηλικία 11 ετών ως μέλος του συγκροτήματος Jackson 5, με τέσσερα από τα αδέρφια του. Γρήγορα όμως το έβδομο παιδί της ενδεκαμελούς οικογένειας Τζάκσον ξεκίνησε σόλο καριέρα (1971) για να εκτιναχθεί στην κορυφή του μουσικού στερεώματος και να κυριαρχήσει στη μοντέρνα μουσική περίπου είκοσι χρόνια. Οσο εκκωφαντική ήταν η μουσική του παρουσία τόσο πολυτάραχη ήταν η προσωπική του ζωή, η οποία καλυπτόταν από πέπλο μυστηρίου. Οπως και τα πραγματικά αίτια του θανάτου του.

Χέρτα Μίλερ

«Οταν οι σημαίες ανεμίζουν, η κοινή λογική γλιστράει μέσα στις τρομπέτες». Με αυτά τα λόγια του παππού της παρέλαβε από τη Σουηδική Ακαδημία το Νόμπελ Λογοτεχνίας η Χέρτα Μίλερ. Στην ομιλία της, γεμάτη αυτοβιογραφικές αναμνήσεις, με αναφορές ενάντια σε κάθε φασισμό, η 56χρονη, ρουμανικής καταγωγής, Γερμανίδα ποιήτρια, πεζογράφος και δοκιμιογράφος ανέτρεξε στα δεινά του καθεστώτος Τσαουσέσκου και τις ημέρες τρόμου που έζησε η ίδια υπό την ασφυκτική πίεση της Σεκιουριτάτε. «Καθημερινά βλέπει κανείς πως η κοινή λογική των "προφητών" γλιστράει μέσα στην τρομπέτα, αυτή που εγώ αποφάσισα να μη φυσήξω ποτέ», είπε. Και περιέγραψε πώς ανακάλυψε την ελευθερία στις λέξεις: «Ο ήχος των λέξεων γνωρίζει πως δεν έχει άλλη επιλογή από το να σαγηνεύσει (...) Η συγγραφή δεν είναι θέμα εμπιστοσύνης, αλλά εντιμότητας της απάτης».

Ρομάν Πολάνσκι

Αρχές Δεκεμβρίου ο σκηνοθέτης Ρομάν Πολάνσκι βγήκε ύστερα από δύο μήνες κράτησης στις ελβετικές φυλακές μετά την καταβολή εγγύησης ύψους τριών εκατομμυρίων ευρώ. Η μυστικότητα της μετακίνησής του προτιμήθηκε για «λόγους ασφάλειας και προσωπικής προστασίας». Ο σκηνοθέτης θα μείνει σε κατ' οίκον περιορισμό στο σαλέ του και θα είναι υποχρεωμένος να φορά βραχιόλι-πομπό που θα ειδοποιεί άμεσα τις αρχές αν εκείνος επιχειρήσει να εγκαταλείψει τον χώρο. Μέχρι τότε θα αποφασιστεί εάν θα εκδοθεί τελικά στις ΗΠΑ για την υπόθεση βιασμού της 13χρονης, που εκκρεμεί από το 1978.

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Υπεύθυνος: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΙΟΥΣΗΣ

Ο μπασκετικός ΠΑΟ και οι Μάρας, Τσιάβου, Ομπράντοβιτς, Καπελλάκης, Ριζάογλου αναδείχθηκαν πρώτοι των πρώτων για το 2009 από τους αθλητικούς συντάκτες του ΠΣΑΤ.

Το πράσινο δεύτερο triple crown (Ευρωλίγκα, πρωτάθλημα, Κύπελλο) έπειτα από εκείνο του 2007, ήταν αρκετό για να χαρακτηριστεί ως η καλύτερη ομάδα της χρονιάς. Επίσης, προπονητής της χρονιάς αναδείχθηκε ο καθοδηγητής της, Ζέλιμιρ Ομπράντοβιτς. Κορυφαίος αθλητής ανακηρύχθηκε ο μετρ του μονόζυγου Βλάσης Μάρας και κορυφαία αθλήτρια της χρονιάς η κωπηλάτισσα Αλεξάνδρα Τσιάβου. Στην κατηγορία των αθλητών/τριών με αναπηρία πρώτευσαν ο κολυμβητής Γιώργος Καπελλάκης και η κολυμβήτρια Σεμίχα Ριζάογλου.

Τάιγκερ Γουντς

Ο 33χρονος Αμερικανός επαγγελματίας παίκτης του γκολφ, Τάιγκερ Γουντς, Νο1 στην παγκόσμια κατάταξη, κατά πολλούς ο καλύτερος γκόλφερ όλων των εποχών, και οπωσδήποτε από τους πλουσιότερους αθλητές παγκοσμίως, αφού πέρυσι μόνο, από αμοιβές αγωνιζόμενος στα διάφορα τουρνουά και από χορηγίες, έλαβε περί τα 118 εκατομμύρια δολάρια. Πριν από λίγες ημέρες, στη Φλόριντα, ο Γουντς ξέφυγε λίγο από την πορεία του στον δρόμο και προκάλεσε μικρή, σχετικά, ζημιά σε σταθμευμένο αυτοκίνητο. Από εδώ και ύστερα, με την «επέμβαση» των μίντια, αρχίζει η τραγωδία του, καθώς αποκαλύφθηκαν στη σύζυγό του οι απιστίες του.

Λιονέλ Μέσι

Ο Λιονέλ Μέσι, ο 22χρονος Αργεντινός αναδείχθηκε καλύτερος παίκτης του 2009. Οσον αφορά δε τον καλύτερο παίκτη της δεκαετίας, ο Μέσι ήταν δεύτερος, πίσω από τον Ροναλντίνιο. Ο Λιονέλ Μέσι είναι και ο νέος κάτοχος της «Χρυσής Μπάλας», για τον καλύτερο ποδοσφαιριστή της χρονιάς και κορυφαίος του 2009 απο την FIFA. Με αυτόν τον τρόπο κλείνει μια ονειρική χρονιά, στην οποία κατέκτησε με την Μπαρτσελόνα πρωτάθλημα, Κύπελλο, Τσάμπιονς Λιγκ, Σούπερ Καπ, Ευρωπαϊκό Σούπερ Καπ και Μουντιάλ Συλλόγων.

Ουσέιν Μπολτ

Στην κούρσα της μιας ανάσας στις 16 Αυγούστου, στο 12ο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στο Βερολίνο, ο Ουσέιν Μπολτ χρειάζεται μόνο μισή ανάσα για να τερματίσει και να βραχυκυλώσει τα χρονόμετρα (9.58)! Στις 20 Αυγούστου, μία μέρα πριν από τα 23α γενέθλιά του, ο Ουσέιν Μπολτ μάς κέρασε ακόμα ένα παγκόσμιο ρεκόρ! Τι κι αν δεν είχε, όπως στο 100άρι, κάποιον να τον ζορίσει πραγματικά... Αρκούσε το χάρισμα που έχει για να τρέξει ο Τζαμαϊκανός «σούπερμαν» τα 200 μέτρα σε 19.19, βελτιώνοντας το δικό του ρεκόρ (19.30), από τους Ολυμπιακούς του Πεκίνου.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Υπεύθυνος: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΙΟΥΣΗΣ

Γιώργος Παπανδρέου

Η 4η Οκτωβρίου αποτελεί ημέρα-σταθμό για τον Γιώργο Παπανδρέου. Ηταν ο μεγάλος νικητής των εθνικών εκλογών με διαφορά από τον Κώστα Καραμανλή της Ν.Δ. Οπως αποδείχθηκε, είχε εκτιμήσει σωστά τη δυσφορία και την οργή του εκλογικού σώματος και γι' αυτό ζητούσε επίμονα πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, ως μόνη διέξοδο από τη βαθιά οικονομική και κοινωνική κρίση. Το σημερινό μεγάλο στοίχημα του πρωθυπουργού είναι να υλοποιήσει τα προεκλογικά υπεσχημένα. Η κυβέρνηση καλείται να βγάλει τη χώρα από την οικονομική και τη βαθιά κοινωνική κρίση, να κερδίσει τη μάχη της αξιοπιστίας με πράξεις και όχι μόνο με λόγια, να καθιερώσει δίκαιο φορολογικό σύστημα, μια πιο προοδευτική και τιμαριθμοποιημένη φορολογική κλίμακα.

Κώστας Καραμανλής

Μετά τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών της 7ης Ιουνίου δήλωνε ότι «μπορούμε να ανανεώσουμε, μπορούμε να ξαναζωντανέψουμε, μπορούμε και πάλι να τονώσουμε την πλατιά συμμαχία με τους πολίτες και την κοινωνία». Ο τέως πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής πήρε το ρίσκο των πρόωρων εκλογών, αλλά δεν έλαβε την λαϊκή εντολή που ήθελε στις εθνικές εκλογές και η Ν.Δ. πέρασε στην αντιπολίτευση. Μετά τα αποτελέσματα των exit polls πήγε στο Ζάππειο, κάθησε μόνος στην κορυφή του τραπεζιού της αίθουσας συνεντεύξεων και δήλωσε: «Αναλαμβάνω την ευθύνη της ήττας και δρομολογώ τις διαδικασίες για την εκλογή νέου προέδρου. Δεν θα είμαι υποψήφιος, αλλά θα παραμείνω στην πρώτη γραμμή, θα στηρίζω τις αποφάσεις και τον αρχηγό του κόμματος».

Αντώνης Σαμαράς

Τον περασμένο Αύγουστο το απευχόταν. «Θέλω να ακούσω έστω και μισό επιχείρημα που να δείχνει ότι οι εκλογές κάνουν καλό ή στον τόπο ή στην κυβέρνηση ή στον Καραμανλή». Είχε με κάθε λαμπρότητα εγκαινιάσει το Μουσείο της Ακρόπολης, έχαιρε υψηλής δημοτικότητας, αλλά ούτε στα πιο τρελά του όνειρα μπορούσε να φανταστεί ότι στα τέλη Νοεμβρίου θα εκλεγόταν πρώτος τη τάξει στη Ρηγίλλης. Από απόβλητος, κάποτε, γίνεται θριαμβευτής. Κατά πολλούς ο Αντώνης Σαμαράς συνέλαβε την επιθυμία της βάσης του (δηλαδή του λαού) για σαφή περιγράμματα, για κάποιες ιδέες, για επαναφορά στη συκοφαντημένη «λαϊκή δεξιά». Θα δείξει... Η συζήτηση του προϋπολογισμού αυτές τις μέρες αποτελεί το πρώτο πολιτικό τεστ της Ν.Δ. και προσωπικά για τον νέο αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Ντόρα Μπακογιάννη

Το βράδυ των εκλογών για την αρχηγία στη Ν.Δ., ένα τέταρτο μετά τη μία και πριν ο Δ. Σιούφας ανακοινώσει οποιοδήποτε αποτέλεσμα, η Ντόρα Μπακογιάννη παραδέχτηκε τη νίκη του Αντ. Σαμαρά και το εκλογικό αποτέλεσμα. Τον συνεχάρη και επισήμανε ότι η Ν.Δ. πρέπει να γίνει ένα σύγχρονο κεντροδεξιό κόμμα και σε αυτή την προσπάθεια όλοι θα είναι παρόντες. Λίγες ημέρες μετά ξεσπά ο «ψυχρός πόλεμος» στη Ν.Δ. και τα χαμόγελα Σαμαρά-Μπακογιάννη σβήνουν. Η «ωτίτιδα», την οποία επικαλέστηκε η Ντόρα ώστε να μη συνοδεύσει τον πρόεδρο της Ν.Δ. στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στη Βόνη, ήρθε απλώς να επιβεβαιώσει εκείνους που από την πρώτη στιγμή αμφισβητούσαν ένα modus vivendi μεταξύ τους. Λίγο αργότερα, με την άρνησή της να τεθεί επικεφαλής του τομέα της Παιδείας και του Πολιτισμού, που τους θεωρεί -και δικαίως- νευραλγικούς και κρίσιμους ο Αντ. Σαμαράς, έκανε πολλούς να σχολιάσουν ότι με το «όχι» της ενδιαφέρεται μόνο για την εξουσία. Στην πολιτική ο πρώτος τα παίρνει όλα και ο δεύτερος τίποτα.

Τίνα Μπιρμπίλη

Το 1992 πήγε στο Λονδίνο για master στις περιβαλλοντικές τεχνολογίες και στη συνέχεια ντοκτορά στο Imperial College στην περιβαλλοντική οικονομία και διαχείριση. Το 1996 αναλαμβάνει (μαζί με τον καθηγητή Πάνο Καζάκο) τη σύσταση και λειτουργία της Αναπτυξιακής Εταιρείας του Δήμου Αθηναίων. Το 2001 γίνεται συνεργάτις του Γ. Παπανδρέου στο υπουργείο Εξωτερικών. Το 2004 εργάζεται ως εμπειρογνώμων σε θέματα διεθνούς περιβαλλοντικής πολιτικής στο ίδιο υπουργείο. Το 2009 ορκίζεται υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Εδώ και δυόμισι μήνες η Τίνα Μπιρμπίλη έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας. Οι προτεραιότητές της; Κλιματική αλλαγή. Εξοικονόμηση ενέργειας με αύξηση της παραγωγής κατά 20% από ΑΠΕ. Δάση και προστατευόμενες περιοχές (με νόμο θα ξεκαθαριστεί η έννοια του δάσους). Αστική αναγέννηση (με την αναθεώρηση της πολεοδομικής νομοθεσίας που θα αντιμετωπίζει την αυθαίρετη δόμηση). Στο υπουργείο εντάσσονται αρμοδιότητες και υπηρεσίες που αφορούν το περιβάλλον, τη χωροταξία, την πολεοδομία: Ολόκληρη η γενική διεύθυνση δασών, τα νερά (εκτός από την ΕΥΔΑΠ, που ίσως καταλήξει στο υπουργείο Υποδομών), η ενέργεια με τη ΔΕΗ, τα ΕΛΠΕ, το ΙΓΜΕ (Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών) και όλοι οι τομείς που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή.

Μιχάλης Παπαγιαννάκης

Στις 26 Μαΐου έφυγε από τη ζωή, στα 68 του, ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, ιστορικό στέλεχος της Ανανεωτικής Αριστεράς και της Οικολογίας, τολμηρός στοχαστής, πολιτικός των αγώνων, αλλά πάνω απ' όλα ένας ευγενικός άνθρωπος. Γεννήθηκε στην Καλαμάτα, σπούδασε οικονομικές και πολιτικές επιστήμες στην Αθήνα, στο Μονπελιέ και στο Παρίσι στη Γαλλία. Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Παρίσι ΙΙ, στο Ινστιτούτο Διοίκησης Επιχειρήσεων του Ορσέ, στο Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο του Μονπελιέ. Ασχολήθηκε με έρευνες και έκανε μελέτες στην οικονομία των μεσογειακών χωρών, την ΕΟΚ, την κινεζική αγροβιομηχανία, την αλιεία στην Ελλάδα και πολλά άλλα. Στην πορεία του στον ΣΥΝ υπήρξε δύο φορές υποψήφιος για τη θέση του προέδρου. Στην τελευταία του συνέντευξη στην εφημερίδα «Αυγή» αναφερόμενος στον ΣΥΡΙΖΑ έλεγε: «Πρέπει να μιλήσει περισσότερο, όχι μόνο καταγγέλλοντας. Να προτείνει και να κάνει πολιτικές αναλύσεις με άμεσο αποτέλεσμα και κινητοποιήσεις».

Ούγκο Τσάβες

Ακόμα κι αν δεν πει ή κάνει κάτι, η εμφάνισή του και μόνο αρκεί: Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες δεν πέρασε καθόλου απαρατήρητος -το αντίθετο- από τα διεθνή ΜΜΕ (και) μέσα στο 2009. Εμφανίστηκε δίπλα στον Καντάφι κατά τον εορτασμό της Λιβυκής Επανάστασης στην Τρίπολη, αρχές Σεπτεμβρίου. Περπάτησε στο κόκκινο χαλί της Μόστρα στη Βενετία, λουσμένος στα φωτογραφικά φλας στο πλευρό του σκηνοθέτη Ολιβερ Στόουν. Και, συνεχίζοντας την περιοδεία του στο Ανατολικό Ημισφαίριο, προς επίρρωσιν των συμμαχικών αντιαμερικανικών του σχέσεων, επωφελείς διμερείς συμβάσεις προμήθειας οπλικών συστημάτων υπέγραψε με τον πρόεδρο Μεντβιέντεφ στη Μόσχα και συμφωνίες συνεργασίας στον τομέα των πετροχημικών με τον Αχμαντινετζάντ στην Τεχεράνη και ανώτατα στελέχη της κινεζικής κυβέρνησης στο Πεκίνο. Το Νοέμβριο η Βενεζουέλα έφθασε στα πρόθυρα πολέμου με τη γειτονική Κολομβία. Ο Τσάβες ζήτησε από τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας του να προετοιμαστούν, μέσω της «Alo, Presidente», της εβδομαδιαίας τηλεοπτικής εκπομπής του, μέσω της οποίας συνομιλεί με ομοεθνείς του. Κατηγορεί παγίως τον πρόεδρο Αλβάρο Ουρίμπε στην Μπογκοτά πως, όσο και αν ενισχύεται η εκεί στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ με βάσεις και εξοπλισμούς, δεν πλήττεται καίρια το ναρκοεμπόριο των μεγαλοβαρόνων της κοκαΐνης.

ΝΤ.Β.

Νέντα Αγά-Σολτάν

Η Νέντα Αγά-Σολτάν, η 26χρονη φοιτήτρια που σκοτώθηκε από σφαίρα στη διάρκεια των μετεκλογικών διαδηλώσεων στην Τεχεράνη, έγινε μέσα σε μια νύχτα το σύμβολο της ιρανικής εξέγερσης. Η σκηνή του θανάτου της την 20ή Ιουνίου 2009 κατεγράφη σε κινητό τηλέφωνο και μεταδόθηκε μέσω Διαδικτύου σε όλο τον κόσμο, συγκλονίζοντας τη διεθνή κοινή γνώμη. Κυρίως όμως συγκλόνισε τους ίδιους τους Ιρανούς, πυροδοτώντας πλήθος διαδηλώσεων αλλά και την πανικόβλητη αντίδραση του καθεστώτος, που προσπάθησε να εμποδίσει κάθε έκφραση πένθους, επιδιώκοντας συγχρόνως να παρουσιάσει το τραγικό γεγονός ως στημένη υπόθεση. Οι αρχές επειχείρησαν ν' αποδώσουν το θάνατό της σε αντιπάλους του προέδρου Αχμαντινετζάντ, τρομοκράτες, ξένα στοιχεία, ακόμη και στο BBC, με μια σειρά από ιστορίες συνωμοσίας στα κρατικά ΜΜΕ. Για τις πολιτικές πεποιθήσεις της Νέντα ακούστηκαν πολλά και αλληλοσυγκρουόμενα. Αυτό που μένει είναι το γεμάτο αγωνία βλέμμα της λίγο πριν ξεψυχήσει στο οδόστρωμα. Και, όπως ορθώς φοβόταν ο Αχμαντινετζάντ, ακόμη μία μελανιά στην «αγνή και καθαρή εικόνα που έχει ο κόσμος για την ιρανική Ισλαμική Δημοκρατία».

Λ. Π.

Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν

Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πέρασε επιτυχώς, το 2009, μέσα από τις συμπληγάδες του Στρατού και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Οι στρατηγοί, αφού απέτυχαν να τον ταρακουνήσουν, περιορίζονται τώρα μόνο σε φραστικές παρεμβάσεις, εν πολλοίς άσφαιρες. Η Τουρκία δίνει στη Δύση την εντύπωση ότι προωθεί τον εκδημοκρατισμό και τις μεταρρυθμίσεις που ζητεί η Ε.Ε. Ταυτοχρόνως, με την κατσάδα του Ερντογάν στον πρόεδρο του Ισραήλ για την εισβολή στη Γάζα και με την προσέγγιση της Αγκυρας με Τεχεράνη και Δαμασκό, αμέσως μετά, η Τουρκία αναδείχτηκε σε πρωταγωνιστική, περιφερειακή δύναμη εξισορρόπησης. Ο Ερντογάν είναι αναμφισβήτητος μαέστρος, συντονίζοντας, θα έλεγε κανείς, τις διεθνείς εξελίξεις στο μήκος κύματος των τουρκικών συμφερόντων. Προφανώς βέβαια κάνει το αντίθετο. Είναι που δεν φοβάται το πολιτικό κόστος, που μπορεί να κοιτάζει ταυτοχρόνως σε Ανατολή και Δύση, εκβιάζοντας τη δεύτερη με την πρώτη, και που έχει ισχυρή λαϊκή απήχηση. Εχει εκσυγχρονίσει τους θεσμούς της χώρας, η οποία επί ημερών του έχει γνωρίσει οικονομική ανάπτυξη και σταθερότητα.

Θ.Κ.

Μπαράκ Ομπάμα

Μπορεί το «Time» να ανέδειξε τον Μπαράκ Ομπάμα σε πρόσωπο της χρονιάς για το 2008, όμως ο Αμερικανός πρόεδρος ήταν από τα πρόσωπα που καθόρισαν τις εξελίξεις κυρίως μέσα στο 2009.

Αναλαμβάνοντας καθήκοντα στις αρχές του Γενάρη, έδωσε στον κόσμο ολόκληρο ό,τι ο καλλιτέχνης Σέπαρντ Φέρι απεικόνισε στη διάσημη προσωπογραφία του πρώτου μαύρου προέδρου των ΗΠΑ, γράφοντας απλώς τη λέξη «Hope».

Οντας «πρόεδρος εν πολέμω» τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, μέσα σε ένα σύννεφο επικρίσεων και αντιδράσεων σχετικά με το για ποιον λόγο ακριβώς έλαβε αυτή τη διάκριση κι ενώ ετοιμαζόταν να στείλει ενισχύσεις στο Αφγανιστάν.

Η έγκριση από τη Βουλή του νομοσχεδίου για μια ιστορική μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας, αφού τον πέρασε από σαράντα κύματα, του εξασφάλισε έναν αέρα υπεροχής.

Οσο για τις διεθνείς σχέσεις, δείχνει μεθοδικά να θέτει τα όρια της ρεαλιστικής επιτυχίας στις πολιτικές του κινήσεις. Αλλωστε, χωρίς να εγκαταλείψει το δόγμα της αμερικανικής πρωτοκαθεδρίας, το «μπόλιασε» με την εκτίμηση ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν να αποφασίζουν και να δρουν στη διεθνή σκακιέρα μόνες τους, όντας σ' έναν σύνθετο και αλληλένδετο κόσμο. Ετσι λειτούργησε στις περιπτώσεις του Γκουαντάναμο, των συζητήσεων με τη Ρωσία για μείωση των πυρηνικών, στην περίπτωση του Ιράν, τις διμερείς σχέσεις με την Κίνα κ.λπ.

«Δεν αρκεί να ονειροπολούμε με τους στίχους. Είναι λίγο. Δεν αρκεί να πολιτικολογούμε. Είναι πολύ» (από την ομιλία του Ο. Ελύτη όταν παρέλαβε το δικό του Νόμπελ).

Κ. ΤΖ.

Σίλβιο Μπερλουσκόνι

Το -πειραγμένο από πλαστικές επεμβάσεις- ματωμένο πρόσωπο του Ιταλού πρωθυπουργού, μετά την άσχημη επίθεση εναντίον του στο Μιλάνο, ήταν ίσως η τελευταία εικόνα που μας έμεινε από τη χρονιά που φεύγει. Τα σημάδια ήταν ανησυχητικά από καιρό. Αντί όμως να επιχειρηθεί η αντιμετώπιση των αιτιών τους, απερίσκεπτα ευνοήθηκε ο πολλαπλασιασμός τους. Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι καταλαμβάνει δίκαια θέση στα πρόσωπα που απασχόλησαν τη διεθνή επικαιρότητα, όχι χάρη στα πολιτικά του επιτεύγματα αλλά εξαιτίας της θρυλούμενης εμπλοκής του σε ροζ σκάνδαλα. Η ανήλικη, όταν ασχολήθηκε μαζί της ο καβαλιέρε, Νοέμι Λετίτζια, την οποία τίμησε με την παρουσία του σε κάποια γενέθλια, και η ακριβή συνοδός Πατρίτσια Ντ' Αντάριο, είδαν τις φωτογραφίες τους να ταξιδεύουν με ταχύτητα φωτός στο Διαδίκτυο, σε... παράθυρο πλάι στον Ιταλό πρωθυπουργό, φιλοξενήθηκε στις πιο σοβαρές εφημερίδες του κόσμου για τα προσωπικά του. Και δεν ήταν ηθικής φύσεως οι επικρίσεις. Τα «κορίτσια», τα γυμνά πάρτι στις βίλες του, το διαζύγιο, εκκρεμούσες δικαστικές υποθέσεις για δωροδοκίες και σχέσεις με τη Μαφία που έκλειναν με φωτογραφικούς νόμους, η αταίριαστη συνύπαρξη δημοσίου αξιώματος και μιας οικονομικής αυτοκρατορίας, δεν είναι καλοί οδηγοί όταν η Ιταλία έχει ζέοντα προβλήματα και μια οικονομία σε κρίση. «Η Ιταλία θα ήταν σε καλύτερη κατάσταση αν ο Μπερλουσκόνι έφευγε από το προσκήνιο», διατύπωνε ξεκάθαρη πρόταση ο «Economist».

Ε. ΒΑΤ.

Εντουαρντ (Τεντ) Κένεντι

Τέλη Αυγούστου πέφτει η αυλαία για την οικογένεια-θρύλο της Αμερικής. Ο θάνατος του γερουσιαστή Εντουαρντ Κένεντι στα 77 του χρόνια, λίγο μετά την αδελφή του Ευγενία, σηματοδοτεί το τέλος εποχής για τη δυναστεία των Κένεντι.

Ο τελευταίος των «Κάμελοτ», όπως αποκαλούνται τα μέλη της πιο ισχυρής πολιτικά οικογένειας της Αμερικής που έζησε την απόλυτη δόξα, καταξίωση, αλλά και τραγωδία. Ισως ο μόνος που νίκησε την «οικογειακή κατάρα», που θέλει τα μέλη της να πεθαίνουν ή να δολοφονούνται σε νεαρή ηλικία. «Χάσαμε το πιο αναντικατάστατο μέλος της οικογένειάς μας, το χαρούμενο φως της ζωής μας. Ομως η έμπνευση της πίστης του, η αισιοδοξία του και η επιμονή του θα ζουν για πάντα στις καρδιές μας» ήταν το μήνυμα της οικογένειας Κένεντι για το χαμό του Τέντι, όπως τον φώναζαν όλοι.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Υπεύθυνος: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΙΟΥΣΗΣ

Γιώργος  Παπακωνσταντίνου

Ο υπουργός Οικονομικών μας, μιλώντας πριν από λίγες ημέρες στο Λονδίνο σε τραπεζίτες, εξήγησε ότι η μείωση των επιδομάτων κατά 10% που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός ισοδυναμεί με ονομαστική μείωση των μισθών κατά 4%. Αποκάλυψε ότι η κυβέρνηση θα προχωρήσει σ' ένα επιθετικό πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, από το οποίο προσδοκά να συγκεντρώσει του χρόνου 2,5 δισ. ευρώ κυρίως περιορίζοντας τη συμμετοχή του κράτους στην ΑΤΕ και το Τ.Τ. Ο Κοζανίτης οικονομολόγος καλείται να χειριστεί τη φορολογική πολιτική και τις επαφές με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ανέλαβε την επιχείρηση «αποκατάσταση της αξιοπιστίας», περιοδεύει στις μεγάλες πρωτεύουσες (Βερολίνο, Παρίσι, Λονδίνο) και στη Φρανκφούρτη, που είναι η έδρα των δανειστών, για να αποκαταστήσει την τιμή της χώρας, να ηρεμήσει τις νευρικές αγορές και τους θεσμικούς επενδυτές, όλους αυτούς που κερδοσκοπούν εκμεταλλευόμενοι την κρίση.

Παύλος Ψωμιάδης

Λουκέτο με εκατοντάδες ανέργους βάζει το Σεπτέμβρη, έπειτα από απόφαση της Επιτροπής Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης, ένας επιχειρηματικός όμιλος που ανδρώθηκε μέσα από εξαγορές και κατέληξε σε ένα δαιδαλώδες πλέγμα πολυεταιρικού σχήματος. Η Επιτροπή αποφάσισε να δεσμεύσει το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων τριών εταιρειών του ομίλου (Ασπίς ΑΕΓΑ και των συνδεδεμένων Ασπίς Πρόνοια Ζημιών και Commercial Value) γιατί υπήρχαν ελλείμματα στα αποθεματικά τους. Ο Πειραιώτης επιχειρηματίας, στο βιογραφικό του οποίου αναφέρονται και μεταπτυχιακοί τίτλοι σπουδών στις Πολιτικές Επιστήμες από το Harvard Business School, ξεκίνησε στη δεκαετία του 1960 να πουλάει ασφάλειες ως συνεργάτης της Alico και κατάφερε να ελέγχει έναν όμιλο με 45 εταιρείες, 1.450 εργαζόμενους και δραστηριότητες από τις ασφάλειες και τις τράπεζες μέχρι ακίνητα, ξενοδοχεία και υπηρεσίες υγείας. Πολλοί θυμούνται τα «Ομόλογα Ψωμιάδη», τα πρόστιμα του υπουργείου Ανάπτυξης, τις «δαιδαλώδεις» σχέσεις με την Ασπίς Bank και τις μετοχικές συνθέσεις/μεταβολές μεταξύ των εταιρειών του ομίλου Ασπίς. «Ομόλογα Ψωμιάδη» βαπτίστηκαν ιδιωτικά συμφωνητικά με πελάτες της εταιρείας που έδιναν τα χρήματά τους και λάμβαναν τόκο από τον όμιλο της Ασπίς.

Πολ Σάμιουελσον

Πλήρης ημερών έφυγε από τη ζωή ο διάσημος οικονομολόγος και νομπελίστας Πολ Σάμιουελσον, που διαμόρφωσε τη βάση των σύγχρονων οικονομικών. Ηταν ο πρώτος Αμερικανός που τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Οικονομίας, το 1970, τη δεύτερη δηλαδή χρονιά αφότου δημιουργήθηκε το βραβείο αυτό. Οπως ανέφερε τότε η Σουηδική Ακαδημία, τίμησε τον Σάμιουελσον επειδή «έκανε περισσότερα από κάθε άλλον σύγχρονο οικονομολόγο για να ανεβάσει το επίπεδο της επιστημονικής ανάλυσης στην οικονομική θεωρία». Οταν ο Σάμιουελσον πρωτομπήκε στην οικονομική σχολή του ΜΙΤ το 1940, η σχολή αυτή δεν έδινε μεταπτυχιακούς τίτλους σπουδών στα οικονομικά. Υπήρξε σύμβουλος των προέδρων Κένεντι και Τζόνσον και επί χρόνια αρθρογραφούσε στο περιοδικό «Νιούσγουικ».

Μπεν Μπερνάνκι

Τον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας (FED), Μπεν Μπερνάνκι, έχρισε ως πρόσωπο της χρονιάς το περιοδικό «Time», με την αιτιολογία ότι υπήρξαν καταλυτικοί οι χειρισμοί του, ως επικεφαλής της προσπάθειας να σωθεί η παγκόσμια οικονομία. Ο 56χρονος Μπ. Μπερνάνκι, πρώην καθηγητής του Πανεπιστημίου του Πρίνστον, θεωρείται ειδικός στη Μεγάλη Υφεση και καθόλου λαϊκιστής, όπως κατά κόρον χαρακτηρίστηκε ο προκάτοχός του, Αλαν Γκρίνσπαν. «Η ύφεση ήταν το θέμα της χρονιάς και χωρίς τον Μπεν Μπερνάνκι τα πράγματα θα ήταν πολύ χειρότερα», σχολίασε ο διευθυντής έκδοσης του «Time», Ρίτσαρντ Στέντζελ. «Ποτέ στο παρελθόν δεν είχαμε ένα τόσο χαρακτηριστικό παράδειγμα που αναθεωρεί το κλισέ ότι αυτός που δεν μαθαίνει από την ιστορία είναι καταδικασμένος να την επαναλάβει. Ο Μπερνάνκι όχι μόνο έμαθε από την ιστορία, αλλά την έγραψε ο ίδιος και θα ήταν "καταραμένος" εάν επρόκειτο ποτέ να την επαναλάβει», ανέφερε στο σημείωμά του, διευκρινίζοντας ότι ο διοικητής της FED αποφάσισε να πράξει το ακριβώς αντίθετο από ό,τι έκανε η FED τη δεκαετία του '30.