Η Χρονιά του Δράκου

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΙΟΔΡΑ

Στα κινέζικα η λέξη «κρίση» (wei-ji) αποτελείται από δύο στοιχεία. Το πρώτο (wei) σημαίνει «κίνδυνος», «επικίνδυνη κατάσταση». Το δεύτερο, το πολύσημο (ji) ανάμεσα σε άλλα σημαίνει «ευκαιρία».

Για την Κίνα η σημερινή κρίση αποτελεί περισσότερο ευκαιρία, παρά κίνδυνο. Παρά την πτώση του διεθνούς εμπορίου, τους προηγούμενους μήνες έγινε η πρώτη χώρα σε εξαγωγές. Τη στιγμή που η οικονομία της ευρωζώνης συρρικνώθηκε το 2009 κατά 3,9% και των ΗΠΑ κατά 2,5%, στη χώρα του Μάο οι ρυθμοί ανάπτυξης ήταν 8,7%. Τα συναλλαγματικά αποθέματα στο Πεκίνο φθάνουν στο δυσθεώρητο ύψος των 2,4 τρισ. δολαρίων, την ώρα που Αμερικανοί και Ευρωπαίοι είναι καταχρεωμένοι και ψάχνουν παντού για νέα δανεικά. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα αποθέματα αυτά αυξήθηκαν κατά 130 δισ. δολάρια, μόνο το τελευταίο τρίμηνο του 2009.

Είναι φυσικό λοιπόν όλοι να τους αντιμετωπίζουν με μεγαλύτερο σεβασμό απ' ό,τι πριν, αφού σε τέτοιες εποχές «το ρευστό είναι βασιλιάς», όπως λέει μια ρήση. «Αν έριχνες μια ματιά στους 20 που κάθονταν γύρω από το τραπέζι, εκείνο που σου έκανε εντύπωση ήταν ότι, όταν μιλούσε η Κίνα, όλοι άκουγαν με τη μέγιστη προσοχή», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας Ντ. Μίλιμπαντ μετά την τελευταία σύνοδο των G20, για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης.Κι αν τους ακούνε με τόση προσοχή οι Βρετανοί, πόσω μάλλον εμείς που καιγόμαστε για ζεστό χρήμα. Είναι γνωστό πως η Κίνα χρησιμοποιεί τα χρήματά της για να ενισχύσει τη θέση της παγκοσμίως, με στρατηγικά επιλεγμένες τοποθετήσεις. Στόχος της, να βγει από την κρίση σημαντικά ενισχυμένη και ύστερα από μερικές δεκαετίες να είναι η πρώτη δύναμη στον κόσμο. Το Πεκίνο είναι ο μεγαλύτερος πιστωτής των ΗΠΑ, με τοποθετήσεις περίπου 800 δισ. δολαρίων σε αμερικανικά ομόλογα (η αλληλεξάρτηση έχει γίνει τόσο σημαντική, ώστε μεγάλη πτώση του δολαρίου θα δημιουργούσε σοβαρό πρόβλημα στην Κίνα).

Οι Κινέζοι δεν αγοράζουν μόνο ομόλογα και μετοχές. Φροντίζουν να εξασφαλίζουν τις βάσεις ώστε να συνεχιστεί απρόσκοπτα η ανάπτυξή τους. Και το πρώτο που κάνουν είναι να αυξήσουν τις επενδύσεις τους σε υποδομές και να κλείσουν συμβόλαια για πρώτες ύλες σήμερα που οι τιμές είναι χαμηλές. Ετσι, λοιπόν, το 2009 επέκτειναν χρονικά δάνειο 25 δισ. δολαρίων σε ρωσικές εταιρείες πετρελαίου, ξόδεψαν 70 δισ. δολάρια σε συμφωνίες για πρώτες ύλες και υποδομές στην Αφρική (Νιγηρία, Γουινέα, Γκάνα, Κένυα), 30 δισ. για την εξαγορά εταιρειών στην Αυστραλία και δεκάδες δισ. δολάρια για απόκτηση εταιρειών και υποδομών στη Νότια Αμερική. Επίσης μπαίνουν σε εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, ώστε να βελτιώσουν την τεχνογνωσία τους.

Κινήσεις για εξασφάλιση υποδομών έγιναν και στην Ελλάδα, με τις τοποθετήσεις στα λιμάνια (κι όπως φάνηκε στις διαπραγματεύσεις με τη νέα κυβέρνηση, δεν παίζουν). Για τους Κινέζους, η αγορά ελληνικών ομολόγων 25 δισ. θα ήταν η τοποθέτηση συναλλαγματικού πλεονάσματος δύο εβδομάδων. Αυτό που σκέφτονται στις τοποθετήσεις δεν είναι μόνο το κέρδος από τα επιτόκια, αλλά το αν μπορούν παράλληλα να αποκομίσουν και άλλου είδους οφέλη, με σημαντικότερο να αποτελέσουν σημείο αναφοράς και για άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, διευρύνοντας σημαντικά την πολιτική επιρροή τους. Η παρέμβαση αυτή θα αποτελούσε σημαντικό πρόβλημα για την ευρωζώνη, εξ ου και η οργισμένη αντίδραση που προκάλεσε.

Η Κίνα δεν είναι μια χώρα με ταχεία ανάπτυξη μόνο, αλλά και με πολλά προβλήματα. Πρώτα απ' όλα, δεν είναι βέβαιο για πόσο το Κ.Κ. θα ελέγχει την κατάσταση, αφού η οικονομική ανάπτυξη συνήθως προκαλεί άλλη δυναμική και οι κοινωνικές ανισότητες στο εσωτερικό της χώρας είναι τεράστιες. Εχει επίσης μεγάλα άλυτα γεωστρατηγικά ζητήματα (Ταϊβάν, Θιβέτ, διαφορές με Ρωσία, Ινδία, περιφερειακή αντιπαλότητα με Ιαπωνία κ.ά.). Η κινέζικη οικονομία έχει επίσης αρκετό δρόμο μπροστά της ώστε να δημιουργήσει προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας. Ομως έχει και τεράστια περιθώρια. Ο «Guardian» έγραψε: «Το αστείο που κυκλοφορεί είναι: Μετά το 1989 ο καπιταλισμός έσωσε την Κίνα. Μετά το 2009, η Κίνα θα σώσει τον καπιταλισμό». Μάλλον δεν πρόκειται γι' αστείο.