Ανάγκη να γίνουν βαθιές τομές το 2010

Του ΜΑΝΟΛΗ Γ. ΔΡΕΤΤΑΚΗ*

Η λέξη «τομή» έχει πολλές χρήσεις. Μία από αυτές είναι στη χειρουργική: «διάνοιξη σάρκας με ειδικό εργαλείο» (Λεξικό Τεγόπουλου-Φυτράκη). Το 2010 είναι ανάγκη να γίνουν βαθιές τομές στη χώρα μας, τομές που έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και χρόνια και που η αναβολή τους έφερε την Ελλάδα στη δεινή θέση στην οποία βρίσκεται σήμερα.

Το δυσβάστακτα υπέρογκο δημόσιο χρέος (το υψηλότερο στην Ε.Ε. το 2010) και το πολύ υψηλό δημόσιο έλλειμμα (από τα υψηλότερα στην Ε.Ε.) είναι αποτελέσματα όχι μόνο της αλόγιστης πολιτικής που εφάρμοσαν όλες οι κυβερνήσεις τα τελευταία 35 χρόνια και της έλλειψης πολιτικής βούλησης να πατάξουν τη φοροδιαφυγή και εισφοροδιαφυγή, αλλά και μιας πρακτικής νοικοκυριών και επιχειρήσεων που επιδίδονται στο «σπορ» αυτό, με αποτέλεσμα κυβερνήσεις, πολίτες και επιχειρήσεις να πριονίζουν το κλαδί στο οποίο καθόμαστε όλοι. Ολα αυτά, όμως, δεν είναι παρά συμπτώματα της έκπτωσης των αξιών και της απαξίωσης των θεσμών τόσο από τους κυβερνώντες (που δείχνουν «το παράδειγμα») όσο και από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.

Ο δύσκολος στόχος της μείωσης του δημόσιου ελλείμματος ως ποσοστού του ΑΕΠ κατά 4 εκατοστιαίες μονάδες το 2010 (το δημόσιο χρέος, δυστυχώς, θα αυξάνεται και το έτος αυτό με τους ίδιους ρυθμούς που αυξανόταν τα 8 τελευταία χρόνια) είναι αδύνατο να επιτευχθεί, με όποια μέτρα και αν ληφθούν, αν δεν αποκατασταθούν οι αξίες και επανακτήσουν οι θεσμοί το κύρος τους. Για να συμβούν αυτά χρειάζεται:

Α'. Επιβολή της αξιοκρατίας, επιλογή δηλαδή των πραγματικά άξιων και ακέραιων προσώπων, παντού. Χωρίς τέτοια πρόσωπα, όπως έχει δείξει η εμπειρία των τελευταίων 35 ετών, είναι αδύνατη η εφαρμογή των όποιων (όσο καλών και αν είναι) προγραμμάτων. Η επιβολή της αξιοκρατίας, χωρίς παρεκκλίσεις και εξαιρέσεις, θα συμβάλει αποφασιστικά και στο να επανακτήσουν οι θεσμοί το κύρος τους.

Σε ό,τι αφορά την κυβέρνηση, τους υποψήφιους βουλευτές και τις επιτελικές θέσεις σε υπουργεία, με δεδομένο τον δικομματισμό, η επιβολή της αξιοκρατίας είναι θέμα που πρέπει να ρυθμιστεί από τα κόμματα. Τις θέσεις αυτές δεν είναι δυνατόν να τις πληρώσουν πρόσωπα που διαφωνούν με την πολιτική του κυβερνώντος κόμματος. Η επιλογή, επομένως, των άξιων και ακέραιων προσώπων για τις θέσεις αυτές θα πρέπει να γίνει όχι με τον τρόπο που επέλεξε η κυβέρνηση (ο οποίος από τη μια μεριά καταστρατηγήθηκε και από την άλλη προκάλεσε τις γνωστές παρενέργειες), αλλά από όσους συμφωνούν με τις βασικές θέσεις του κυβερνώντος κόμματος. Το ίδιο ισχύει και για την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Σε όλες, όμως, τις άλλες περιπτώσεις θα πρέπει να εξοβελιστεί η κομματικοποίηση. Η επιλογή των άξιων και άμεμπτων προσώπων στα Πανεπιστήμια, στα ΤΕΙ, σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, στη Δικαιοσύνη, στη Δημόσια Διοίκηση, στις Ενοπλες Δυνάμεις, στην Αστυνομία, στους συνεταιρισμούς, στους συλλόγους, στα διάφορα Ιδρύματα κ.λπ. θα πρέπει να γίνεται με βάση διαφανείς διαδικασίες και χωρίς καμιά απολύτως διάκριση σε ό,τι αφορά την πολιτική τοποθέτηση των υποψηφίων, οι οποίοι θα πρέπει να κρίνονται ισότιμα και όχι με βάση τις όποιες γνωριμίες, σχέσεις και κλίκες.

Β'. Ταυτόχρονα με την αξιοκρατία θα πρέπει να εγκαταλειφθεί οριστικά η «αρχή» της ήσσονος προσπάθειας. Θα πρέπει, δηλαδή, όλοι να εκτελούν με ευσυνειδησία το έργο που τους έχει ανατεθεί, επιδιώκοντας το μέγιστο και καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα και να ελέγχονται γι' αυτό. Αυτό ισχύει πρώτα για τους κυβερνώντες και όλους τους πολιτικούς, οι οποίοι πρέπει να δίνουν το παράδειγμα. Ισχύει, φυσικά, για τα στελέχη που θα επιλεγούν σε όλους τους θεσμούς που προαναφέρθηκαν, καθώς και για όλους όσοι εργάζονται στους θεσμούς αυτούς. Ισχύει, όμως, και για τους φοιτητές και τους σπουδαστές των ΑΕΙ και ΤΕΙ καθώς και για τους μαθητές όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης. Μόνο αν όλοι δουλέψουμε σωστά μπορεί ο τόπος να πάει μπροστά.

Γ'. Εχοντας ως βάση τα παραπάνω, η επίτευξη του στόχου της μείωσης του δημόσιου ελλείμματος απαιτεί συγκεκριμένα και κοινωνικά δίκαια μέτρα από την κυβέρνηση, χωρίς υποχωρήσεις στην εφαρμογή τους.

Η κυβέρνηση καθυστερεί και ολιγωρεί, δείχνει να μην έχει πλήρη γνώση της οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας και δεν φαίνεται να έχει την απαιτούμενη ανυποχώρητη πολιτική βούληση για τη λήψη των αναγκαίων μέτρων. Θα έπρεπε, π.χ., ήδη να έχουν εντοπιστεί μεγάλοι φοροφυγάδες (ιδιοκτήτες μιας ή πολλών κατοικιών εκατοντάδων τετραγωνικών μέτρων, μεγάλων σκαφών, πολλών Ι.Χ. κ.λπ., να έχουν ελεγχθεί τα δηλούμενα εισοδήματά τους και να έχουν ανακοινωθεί τα ονόματα όσων παρανομούν. Το ίδιο για τις επιχειρήσεις που διαπιστώνεται ότι φοροδιαφεύγουν και εισφοροδιαφεύγουν). Αν είχαν γίνει αυτά, τα όποια αυστηρά και δίκαια μέτρα θα περιλάβει το φορολογικό νομοσχέδιο θα γίνονταν ευκολότερα αποδεκτά. Γενικότερα, οι αδυναμίες της κυβέρνησης που προαναφέρθηκαν πρέπει να θεραπευτούν άμεσα.

Δ'. Για τη μείωση, όμως, του ελλείμματος δεν αρκούν τα κυβερνητικά μέτρα. Στη δύσκολη συγκυρία που περνά ο τόπος απαιτείται η συμβολή όλων -ο καθένας ανάλογα με τις δυνάμεις του- με τη δήλωση των πραγματικών τους εισοδημάτων και την έγκαιρη καταβολή των φόρων που τους αναλογούν. Επειδή, όμως, δεν αρκούν οι παραινέσεις, απαιτείται άμεσα δειγματοληπτικός έλεγχος των φορολογικών δηλώσεων εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων (που έπρεπε να έχει ήδη αρχίσει), εντοπισμός των φοροφυγάδων και ανακοίνωση των ονομάτων τους. Οπως έχω προτείνει σε προηγούμενο άρθρο μου (βλέπε «Ελευθεροτυπία» της 5.11.09), οι κατάλογοι όλων των φορολογουμένων με τα δηλούμενα εισοδήματα και τον συνολικό φόρο που κατέβαλαν θα πρέπει να δίνονται κάθε χρόνο στη δημοσιότητα.

Ε'. Αν υλοποιηθούν όλα τα παραπάνω και ταυτόχρονα περισταλούν οι σπατάλες σε όλο τον δημόσιο τομέα, υπάρχει ελπίδα το 2010 να αποτελέσει την αρχή μιας αργής, αλλά αποφασιστικής ανασύνταξης της χώρας μας σε όλους τους τομείς.

* Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην: αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ