Τα ιστορικά εγκλήματα της BP

BP: Ένας αιώνας συνωμοσιών, πολιτικής ίντριγκας 
και οικολογικών καταστροφών χάριν του κέρδους...

Ο βίος και η πολιτεία της εταιρείας η οποία δεν δίστασε όχι μόνο να συνεργαστεί αλλά και να εγκαταστήσει αιμοσταγείς δικτατορίες, επηρεάζοντας την παγκόσμια Ιστορία

Η ιστορία της Μέσης Ανατολής, ιδίως του σύγχρονου Ιράν, είναι άρρηκτα συνυφασμένη με την εταιρική ιστορία της ΒΡ, πιο σωστά της Αnglo-Ρersian, όπως ήταν το «βαφτιστικό» της. Όλα άρχισαν με έναν τυχοδιώκτη, τον Γουίλιαμ Νοξ Ντ΄ Αρσι, πετυχημένο χρυσοθήρα στην Αυστραλία.

Το 1901 ο φιλόδοξος Ντ΄ Αρσι γίνεται δεκτός στην αυλή του μεγάλου βεζίρη του σάχη της Περσίας, ο οποίος- με το κατάλληλο «μπαξίσι»- του δίνει άδεια εξερεύνησης σε μεγάλο μέρος της επικράτειας. Χωρίς δρόμους ή βαριά μηχανήματα, εκτεθειμένοι σε συνεχείς επιθέσεις νομάδων, οι άνδρες του Ντ΄ Αρσι μάταια τρυπούν την άμμο. Ώσπου το 1908, στο Ματζίντ ι Σουλεϊμάν της Νοτιοδυτικής Περσίας, ένας μαύρος πίδακας εκτινάσσεται από τα έγκατα της γης. Είναι το πρώτο μεγάλο κοίτασμα στη Μέση Ανατολή. Κανείς δεν το ξέρει ακόμη, αλλά η τύχη ολόκληρης της περιοχής έχει αλλάξει για πάντα. 

Λίγο προτού ξεσπάσει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, βέβαιοι για την ύπαρξη πετρελαίου στη Μέση Ανατολή και διψασμένοι για νέες πηγές καυσίμων, οι Βρετανοί τραβούν στον χάρτη την περίφημη «Κόκκινη Γραμμή», με βάση τα πιθανά κοιτάσματα. Αργότερα η γραμμή αυτή θα αποτελέσει τα σύνορα του Ιράκ και θα πυροδοτήσει τουλάχιστον δύο πολέμους. Η εταιρεία του Ντ΄ Αρσι μετατρέπεται αυθημερόν σε εργαλείο της βρετανικής αυτοκρατορικής πολιτικής. Το 1914, σε μια πρωτοφανή συμφωνία με τον φιλόδοξο υπουργό Ναυτικών Γουίνστον Τσόρτσιλ (ο οποίος κατηγορήθηκε για «μίζα» χωρίς ποτέ να αποδειχτεί τίποτε) αναλαμβάνει με απευθείας ανάθεση τον εφοδιασμό με πετρελαιοειδή ολόκληρου του βρετανικού στόλου. Η κυβέρνηση, πληρώνοντας 2 εκατ. στερλίνες, αποκτά το καθοριστικό μερίδιο της εταιρείας, το οποίο τελικά διατήρησε ως το κύμα αποκρατικοποιήσεων της Μάργκαρετ Θάτσερ το 1987.


Μετά την έναρξη του πολέμου, και ενώ η ΒΡ ήδη γιγαντωνόταν με την απόκτηση ιδιωτικών διυλιστηρίων και στόλου από δεξαμενόπλοια, ο Τσόρτσιλ τής «χάρισε» το 1917 και την Βritish Ρetroleum Company, μια θυγατρική της γερμανικής Continental που είχε κατασχεθεί από το κράτος. Το αραβικό και περσικό πετρέλαιο έπρεπε να εξασφαλιστεί για το Στέμμα: στις ερήμους της Αραβίας στάλθηκε επί τούτου ένας νεαρός αραβόφιλος Βρετανός ταγματάρχης, ο Τόμας-Εντουαρντ Λόρενς, για να ξεσηκώσει τους νομάδες κατά των Οθωμανών. Η εξέγερση πληρώθηκε με σεντούκια χρυσές λίρες και οδήγησε στη σταδιακή «απελευθέρωση» των περισσότερων σημερινών κρατών της Μέσης Ανατολής. Ο Λόρενς της Αραβίας, όπως έμεινε στην Ιστορία, έγινε θρύλος. Αλλά δεν άργησε να συνειδητοποιήσει, με πικρία, ότι δούλευε άθελά του για τα συμφέροντα της Shell και της Αnglo-Ρersian. Αραβες και Πέρσες σύντομα διαπίστωσαν ότι τους είχαν κοροϊδέψει: αντί για πραγματική ανεξαρτησία και έλεγχο των φυσικών τους πόρων, περιλαμβανομένου του υπεδάφους, έβλεπαν τις βρετανικές «αδελφές» να εκμεταλλεύονται τον πλούτο τους. 

Οι περήφανοι Πέρσες εξεγέρθηκαν πρώτοι: 
ο συνταγματάρχης Ρεζά Καν αυτοαναγορεύτηκε σάχης το 1925 αλλά η Κοινωνία των Εθνών, υπό την ασφυκτική πίεση του Λονδίνου, του απαγόρευσε το 1933 να εθνικοποιήσει την πετρελαϊκή βιομηχανία της χώρας του και να διώξει την ΑngloΙranian Οil, όπως λεγόταν πια η ΑngloΡersian, η σημερινή ΒΡ. Δεκαοκτώ χρόνια αργότερα, και με τον «προστάτη» Τσόρτσιλ μακριά από την ούτως ή άλλως οικονομικά χρεοκοπημένη από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο βρετανική εξουσία, το 1951, ο λαός του Ιράν εξέλεξε δημοκρατικά τον Μουχαμάντ Μοσαντέκ. Τίποτε δεν φαινόταν ικανό να σταματήσει την εθνικοποίηση. 

Εκτός βέβαια από την αμερικανική CΙΑ. Με ένα καλοστημένο πραξικόπημα, το διαβόητο σχέδιο «Αίας», η «Κόμπανι» σε συνεργασία με τους Βρετανούς ανέτρεψε τον Μοσαντέκ και επανέφερε την εταιρεία στον περσικό «θρόνο» της. Ευγνωμονούσα η Βritish Ρetroleum, που από το 1954 παίρνει το σημερινό της όνομα, παραχώρησε στους νέους συνεταίρους της, τις πέντε μεγαλύτερες πετρελαϊκές των ΗΠΑ, το 40% των περσικών κοιτασμάτων. Το περσικό μονοπώλιο της ΒΡ γίνεται έτσι ολιγοπώλιο, από το οποίο ο μόνος που λείπει είναι ο λαός του Ιράν, καταπιεζόμενος από το ολοκληρωτικό καθεστώς του σάχη Ρεζά Παχλεβί.

Οι Πέρσες δεν συγχώρησαν ποτέ αυτό το πραξικόπημα. Θα χρειαστεί να περάσουν 26 ολόκληρα χρόνια ωσότου η ισλαμική επανάσταση του αγιατολάχ Χομεϊνί ξεκαθαρίσει το θέμα της ιδιοκτησίας του ιρανικού πετρελαίου. Όπως έκανε, οκτώ χρόνια νωρίτερα, το 1971, ο συνταγματάρχης Καντάφι στη Λιβύη, όπως κάνουν και σήμερα ο Ούγκο Τσάβες στη Βενεζουέλα και ο Εβο Μοράλες στη Βολιβία, 

Με τους ακροδεξιούς στην Κολομβία, με τη χούντα στο Σουδάν..

*Από την εποχή ακόμη της ονομασίας της «Αnglo-Ρersian» η ΒΡ διαθέτει ιστορικό μακροχρόνιας, αγαστής, συνεργασί​ας με ολοκληρωτικά καθεστώτα. Κορυφαίο «προϊόν» αυτής της τακτικής ήταν το πραξικόπημα του 1953 που επανέφερε τον Σάχη στο Ιράν. 

*Το 2006 καταδικάστηκε για χρηματοδότηση ακροδεξιών παραστρατιωτικών οργανώσεων στην Κολομβία,αλλά και κυβερνητικών αξιωματικών για την προστασία πετρελαιαγωγών της από αντάρτες. 

*Έχει επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια στην κινεζική πετροχημική Ρetrochina και στην κρατική πετρελαϊκή CΝΡC,οι οποίες κατηγορούνται για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Θιβέτ και στήριξη της χούντας στο Σουδάν. 

*Στη Νότια Αφρική στήριξε το ρατσιστικό καθεστώς του «απαρτχάιντ» με αντάλλαγμα την προνομιακή εκμετάλλευση ορυχείων άνθρακα και χρυσού. 

*Μεταξύ των μετόχων της ΒΡ είναι μεγάλα συνταξιοδοτικά Ταμεία της Βρετανίας,τα οποία «τρέμουν» μήπως καταρρεύσουν και δεν μπορέσουν να καταβάλουν συντάξεις.


Του Γιώργου Τσιάρα