Μαύρη «επέτειος» από την ψήφιση του 3ου Μνημονίου: Τι χάσαμε και πόσο το πληρώνουμε

Δύο χρόνια μετά..

Με πρόσχημα το Μνημόνιο, μισή ντουζίνα σκληρά μέτρα που… δεν ήταν καν στο Μνημόνιο – Κόβονται οι συντάξεις, αυξάνονται οι φόροι, «αναταραχή» στο Χρηματιστήριο – Οι αδικίες και τα παρ’ολίγον «εγκλήματα»

Ήταν ήδη πλέον 10 το πρωί της Παρασκευής 14 Αυγούστου 2015… Σαν σήμερα πριν δύο ακριβώς χρόνια, ψηφίστηκε τελικά το 3ο Μνημόνιο, μετά από μια ολονύχτια συνεδρίαση – θρίλερ στην Βουλή, που είχε ξεκινήσει από την προηγούμενη μέρα. Η ζωή όλων ξαφνικά άλλαξε, εκατοντάδες νέες διατάξεις ψηφίστηκαν, χιλιάδες αλλαγές επήλθαν προς το χειρότερο και οι υποσχέσεις γίνανε… «μαχαίρια».  Αντί για τα τελευταία μέτρα του 2ου Μνημονίου, ξεκινούσαν τα πρώτα μέτρα ενός νέου (τελευταίου;) Μνημονίου.
Δύο χρόνια μετά, το ΑΕΠ της χώρας ακόμα προσπαθεί να επιστρέψει φέτος εκεί που ήταν τον Ιούνιο του 2015. Θα πάρει καιρό ακόμα να φτάσει εκεί που είχε φτάσει στο α΄εξάμηνο του 2014 – και πολύ περισσότερο για να σκαρφαλώσει κατά 10% (ή 20 δισ. ευρώ) ψηλότερα για εκεί που ίσως ήταν αν τελείωνε «ομαλά» το 2ο Μνημόνιο.

Παίρνοντας σαν αφετηρία (επειδή υπάρχουν διαθέσιμα όλα τα συγκριτικά στοιχεία) το τέλος του α΄ εξαμήνου του 2015, δηλαδή ακριβώς πριν κλείσουν οι τράπεζες και επιβληθεί το 3ο Μνημόνιο, μια καταγραφή των οικονομικών δεδομένων αποκαλύπτει ότι:
– Η «σφαγή» των συντάξεων συνεχίστηκε με μεγαλύτερο μένος: Στο α’ εξάμηνο του 2015 το Κράτος είχε δαπανήσει για Κοινωνικές παροχές και συντάξεις 17,1 δισ. ευρώ (έναντι 23,2 δισ. την ίδια περίοδο του 2014). Από εκεί ξεκίνησε νέα κατηφόρα: Στο α΄εξάμηνο του 2016 δόθηκαν για συντάξεις και Πρόνοια 16,9 δισ. ευρώ και στο α΄εξάμηνο του 2017 16,3 δισ. ευρώ. Δηλαδή οι συνταξιούχοι και οι ευπαθείς ομάδες έχασαν1 δισ. ευρώ στην διετία 2015-2017 (ή 7 δισ. ευρώ σε σχέση με όσα παίρνανε ως το 2014). Στο διά ταύτα, «πρώτη φορά» εκδόθηκαν νέες συντάξεις γήρατος ύψους… 100 ευρώ το μήνα – και ελάχιστες πια φτάνουν τα 1.000 ευρώ το μήνα. Το «έργο» ολοκληρώνεται προσεχώς με την περικοπή της προσωπικής διαφοράς που έχει ψηφιστεί για το 2019, προκειμένου να εξοικονομηθούν άλλα 2 δισ. ευρώ ετησίως από συντάξεις.
– Οι φόροι –ειδικά οι έμμεσοι– έχουν φτάσει στο υψηλότερο επίπεδο αναλογικά με το ΑΕΠ της χώρας από τότε που ξεκίνησε η περιπέτεια των μνημονίων. Πριν μπει στη ζωή μας το 3ο Μνημόνιο, στο α΄εξάμηνο του 2015, πληρώσαμε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές 27,49 δισ. ευρώ. Μετά το 3ο Μνημόνιο, στο α΄εξάμηνο του 2016 (αλλά και σε εκείνο του 2017) τα βάρη αυξήθηκαν κατά 10%! Έφτασαν στα 30,07 δισ. ευρώ, δηλαδή 5,16 δισ. ευρώ επιπλέον φόροι σε μια διετία. Το «μάρμαρο» πληρώνουν τόσο οι ελεύθεροι επαγγελματίες με τις εισφορές του ΕΦΚΑ, όσο και μισθωτοί-συνταξιούχοι με την μείωση του αφορολογήτου στα 8.636 ευρώ –που ψηφίστηκε να μειωθεί περαιτέρω και στα …5250 ευρώ.
– Για να εισπραχθούν περισσότεροι φόροι, επιβλήθηκαν… πολύ περισσότεροι νέοι φόροι. Και αυτό φαίνεται από το ότι, αν και πλήρωσαν 5,16 παραπάνω σε φόρους, οι φορολογούμενοι άφησαν απλήρωτους τετραπλάσιους φόρους! Στο τέλος Ιουνίου του 2015 τα ληξιπρόθεσμα χρέη στην εφορία είχαν φτάσει στα 72,5 δισ. ευρώ. Τέλος Ιουνίου 2017 τα ληξιπρόθεσμα χρέη αυτά είχαν φτάσει στα 95 δισ. ευρώ. Αυξήθηκαν δηλαδή κατά 22,5 δισεκατομμύρια ευρώ.
– Τα περιουσιακά στοιχεία των Ελλήνων –μετοχές, ακίνητα, καταθέσεις– βυθίστηκαν, ενώ οι μισθοί του ιδιωτικού τομέα –πότε διά της μερικής απασχόλησης και πότε μέσω των ατομικών συμβάσεων– εξακολουθούν να υποχωρούν.
– Τα πάνω-κάτω ήρθαν και στο Χρηματιστήριο: Στις 30/6/2014 η χρηματιστηριακή αξία των εισηγμένων μετοχών ήταν 75,8 δισ. ευρώ. Στις 30/6/2015 (καθώς το χρηματιστήριο «προεξοφλεί» τις εξελίξεις και έβλεπε να έρχεται το 3ο Μνημόνιο) η κεφαλαιοποίηση του ΧΑ έπεσε στις 47,9 δισ. ευρώ. Στις 30/6/2016  ήταν 38,9 δισ. ευρώ. Στις 30/6/2017 (και επειδή έκλεισε η 2η αξιολόγηση στις 15 Ιουνίου) η αξία του ελληνικού χρηματιστηρίου ανέβηκε 51,8 δισ. ευρώ. Φαίνεται δηλαδή ότι δύο χρόνια μετά, το Χρηματιστήριο αρχίζει να ανακτά τις απώλειες του 3ου Μνημονίου. Με μία μεγάλη διαφορά όμως: ότι … «εξαφανίστηκαν» οι τράπεζες! Και μαζί με αυτές και τα σχεδόν 10 δισ. που είχαν δώσει οι Έλληνες φορολογούμενοι με τις προηγούμενες ανακεφαλαιοποιήσεις -και χρειάστηκε και νέα- με «αντάλλαγμα» τις μετοχές που κατείχε το Κράτος. Συγκεκριμένα:
α) Τέλος Ιουνίου 2014, η πρώτη «δεκάδα» (και το 72% της αξίας του ελληνικού χρηματιστηρίου) ήταν: Τράπεζα Πειραιώς 9,9 δισ. ευρώ,  Εθνική Τράπεζα 9,5 δισ. ευρώ, Alpha Bank 8,7 δισ. ευρώ, Coca Cola 6,2 δισ. ευρώ, Eurobank 5,5 δισ. ευρώ, ΟΤΕ 5,3 δισ. ευρώ, ΟΠΑΠ 4,1 δισ. ευρώ, ΔΕΗ 2,6 δισ. ευρώ, Folli-Follie 2 δισ. ευρώ και ΤΙΤΑΝ 1,9 δισ. ευρώ.
β) Τέλος Ιουνίου 2017, μετά δηλαδή από ό,τι επακολούθησε, το αντίστοιχο “top ten” (και το 55% της αξίας του ελληνικού χρηματιστηρίου) ήταν: Coca Cola 9,5 δισ. ευρώ, ΟΤΕ 5,1 δισ. ευρώ, Alpha Bank 3,3 δισ. ευρώ, ΟΠΑΠ  3,1 δισ. ευρώ, Εθνική Τράπεζα 3 δισ. ευρώ, ΕΛΠΕ 2,5 δισ. ευρώ, Jumbo 2,2 δισ. ευρώ, Eurobank 2,1 δισ. ευρώ, ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ 2,1 δισ. ευρώ και TITAN 2 δισ. ευρώ.

Ένας χρόνος αδικίες σε βάρος των αδύναμων

Η πιο μεγάλη ανατροπή όμως δεν ήταν στα μέτρα,αλλά στα λόγια που συνόδευσαν τα μέτρα! Σε αντίθεση με όσα ακούγονταν και λέγονταν πριν τον Αύγουστο του 2015 για τους «υπαίτιους των μνημονίων» από την μια, ή για τα «θύματα των μνημονίων» από την άλλη, συνταξιούχοι που χάσανε το ΕΚΑΣ έπεσαν και «θύματα μπούλινγκ» όταν χαρακτηρίστηκαν από κυβερνητικά στελέχη στις τηλεοράσεις και στην Βουλή σαν … «φοροφυγάδες», ενώ όσοι τους διεκόπη ή περιεκόπη το μέρισμα του ΜΤΠΥ αντιμετωπίστηκαν ωσάν να ήταν… κερδοσκόποι «επενδυτές» και όχι φτωχοί συνταξιούχοι!
Μεγαλύτερη σημασία κι από την ανασκόπηση των μέτρων του 3ου Μνημονίου, έχει ίσως ότι το νέο Μνημόνιο έπληξε (συνήθως χωρίς κανένα εισοδηματικό, ηλικιακό ή άλλο κριτήριο) τις πλέον ευπαθείς ομάδες τις οποίες τα προηγούμενα Μνημόνιο σχεδόν πάντα εξαιρούσαν ή προστάτευαν (πχ ανάπηροι με 80% αναπηρία, υπερήλικες, χήρες, ορφανά).
Ακόμα χειρότερα, αν και ακούεται απίστευτο, η κυβέρνηση εφάρμοσε και ένα έξτρα … «κρυφό Μνημόνιο», με δικά της μέτρα, υπερβάλλουσες μειώσεις συντάξεων και επιδομάτων «από το πουθενά», που δεν προβλέπονταν καν στη Συμφωνία με τους δανειστές που ψηφίστηκε πριν στις 14 Αυγούστου 2015 από τη Βουλή.

«Ανθρωποθυσίες»

Με πρόσχημα το Μνημόνιο και ξεπερνώντας σε σκληρότητα ακόμα και τις απαιτήσεις των δανειστών, η κυβέρνηση με δική της πρωτοβουλία επέβαλε (ή επιχείρησε να επιβάλει αλλά απέτυχε) μέτρα όπως:
1) Κατάργηση (και όχι απλώς «περικοπή») του ΕΚΑΣ σε χιλιάδες «κατωτατοσυνταξιούχους» των 480 ευρώ  το μήνα
2) Επιβολή συμπληρωματικού ΕΝΦΙΑ στα αγροτεμάχια
3) Κατάργηση των φοροαπαλλαγών από τον ΕΝΦΙΑ σε βαριά ανάπηρους και άπορους πολύτεκνους
4) Αναδρομική διακοπή (και όχι απλώς «περικοπή») του μερίσματος από το Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων σε χιλιάδες δικαιούχους, κυρίως σε υπερήλικες χήρους και χήρες χαμηλοσυνταξιούχους –και με αναπηρία 80%.
5) Επιβολή έκτακτης εισφοράς σε ανάπηρους και πολύτεκνους.
Για τα πρώτα 3 μέτρα, η κυβέρνηση αναγκάστηκε να τα ανακαλέσει ή να τα επανεξετάσει, μπροστά στις αντιδράσεις που ξέσπασαν όταν αποκαλύφθηκε ότι άλλα είχε προέβλεπε η συμφωνία που ψήφισε η Βουλή πριν 2 χρόνια και άλλα έπραττε εκείνη. Δεν τα πήρε όμως όλα πίσω… Ζύγισε  το πολιτικό κόστος για μερικά, αλλά για άλλα συνεχίζει και τα εφαρμόζει.
Για παράδειγμα:
1. Κόπηκε το μέρισμα σε όσους έμειναν χήρες-χήροι κάτω των 55: Ο νόμος Κατρούγκαλου που ψηφίστηκε στις 12 Μαΐου του 2016 λέει ότι το Μέρισμα του Μετοχικού των δημοσίων υπαλλήλων δεν επαναχορηγείται στα 67. Αυτό ισχύει μεν για τις κύριες συντάξεις, αλλά όχι στα μερίσματα. Το Μνημόνιο όμως μιλά για «αναστολή»  ή «περικοπή» συντάξεων και όχι για «διακοπή» ή «κατάργηση» παροχής που είναι πληρωμένη και με το νόμο.
Για δικαιολογήσει την κατάργηση του Μερίσματος στις χήρες, ο τότε υπουργός Εργασίας κύριος Γιώργος Κατρούγκαλος δήλωνε πως «δεν είναι σύνταξη αυτό, είναι μέρισμα» -σαν να επρόκειτο για «μέρισμα» από επένδυση και όχι από υποχρεωτικές ασφαλιστικές κρατήσεις που γίνονται στους μισθούς των υπαλλήλων εδώ και 90 χρόνια…
2. Ορφανά και εγκαταλελειμμένα παιδιά κάτω των 16: Πέρυσι το καλοκαίρι το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, με μια εγκύκλιο που εξέδωσε, θεώρησε …«πλούσια» τα παιδιά που ζουν με οικογενειακό εισόδημα κάτω από 3.000 ευρώ το χρόνο και έκοψε το «επίδομα απροστάτευτων τέκνων» των 44 ευρώ το μήνα (ή 1,5 ευρώ την ημέρα) από τα ορφανά και εγκαταλελειμμένα κάτω των 16 που στερούνται την πατρική μέριμνα. Όταν το αποκάλυψε το ΘΕΜΑ, η εγκύκλιος ανακλήθηκε. Είτε ήταν «λάθος» (όπως ελέχθη) είτε όχι, τον Δεκέμβριο του 2016 το επίδομα των 528 ευρώ το χρόνο …ξανακαταργήθηκε και επισήμως, καθώς ενσωματώθηκε στο ΚΕΑ (για να ζουν τα παιδιά μόνον με τα 3.000 ευρώ το πολύ τον χρόνο).
3. Διακοπή του ΕΚΑΣ: Εδώ δεν υπάρχουν λάθη. Ο νόμος Κατρούγκαλου βρήκε ένα οικογενειακό εισοδηματικό κριτήριο των 15.000 ευρώ και το έριξε «στα Τάρταρα», στις 11.000 ευρώ (μείωση 25%)! Με το όριο αυτό, νόμο Κατρούγκαλου, μπήκε οικογενειακό εισοδηματικό κριτήριο χορήγησης 11.000 ευρώ. Αυτομάτως ένα ζευγάρι γερόντων που παίρνουν την κατώτατη σύνταξη του ΙΚΑ, χάνουν και οι δύο το ΕΚΑΣ. Τι σημαίνει αυτό; Ένα ζευγάρι που παίρνουν την κατώτατη σύνταξη του ΙΚΑ (2 άτομα Χ 486 ευρώ Χ 12 μήνες = 11.664 ευρώ) ξεπερνά αυτομάτως το όριο των 11.000 και το χάνουν και οι δύο. Χάνουν οι δυό τους 5520 ευρώ το χρόνο! Το έλεγε αυτό το Μνημόνιο; Όχι. Το Μνημόνιο που ψηφίστηκε το 2015 έλεγε πως το 2016 θα κοπεί το ΕΚΑΣ «στο ανώτερο 20% των δικαιούχων». Τελικά βρέθηκαν να χάνουν ολόκληρο το ΕΚΑΣ «το κατώτατο 20% των δικαιούχων»! Η μείωση αυτή προφανώς ήταν μεγαλύτερη από αυτή που ζητούσε η Τρόικα. Μόλις έγινε αντιληπτή και ξέσπασε κατακραυγή, η κυβέρνηση ανακοίνωσε πως ψάχνει «ισοδύναμα» για να στηρίξουν τα θύματα του μέτρου. Δηλαδή να πάρει ξανά το ΕΚΑΣ ο ένας από τους δύο συζύγους.
4. «Παρ’ολίγον» υπέρογκος ΕΝΦΙΑ στους ιδιοκτήτες αγροτεμαχίων: Στις 20 Ιουλίου 2016 (μετά από ένα χρόνο διαπραγματεύσεων) η κυβέρνηση επέβαλε φόρο ΕΝΦΙΑ στα αγροτεμάχια. Στις 25 Ιουλίου 2016 –και αφού αποκαλύφθηκε από το ΘΕΜΑ ότι έτσι θα βγαίνουν «τρελά» εκκαθαριστικά ΕΝΦΙΑ- η κυβέρνηση έφερε άλλη διάταξη με την οποία «αναστέλλεται το μέτρο». Η ίδια διάταξη έλεγε ότι θα επιβληθεί το 2017. Τον Δεκέμβριο έφερε άλλη διάταξη ότι αναστέλλεται και για το 2017 και για το 2018. Ο έξτρα φόρος στα αγροτεμάχια μπήκε «καπέλο» στα κρυφά από τον ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς να το ζητήσει η Τρόικα –για αυτό και δεν είχαν πρόβλημα οι δανειστές που η κυβέρνηση έσπευσε αμέσως να ανακαλέσει (προσωρινά όμως) αυτό το μέτρο.
5. Κατάργησαν φοροαπαλλαγές για ανάπηρους-πολύτεκνους: Δεν το έλεγε το Μνημόνιο, δεν το έλεγε ο νόμος του ΕΝΦΙΑ, αλλά ήρθε μια τροπολογία αρχές Ιουλίου να επιβάλει ΕΝΦΙΑ σε αυτούς που απαλλάσσονταν 100% από το φόρο: στους βαριά ανάπηρους και στους άνεργους πολύτεκνους. Χωρίς πολύ συζήτηση, δέκα – δεκαπέντε μέρες μετά, ο φόρος αυτός βγήκε όπως μπήκε! Έτσι απλά, ενώ πάντα ο στόχος του ΕΝΦΙΑ παρέμενε ίδιος και απαράλλαχτος: να επιβληθούν φόροι 3,3 δισ. ευρώ. Τσάμπα μέτρο, ίσα-ίσα για να πλήξει αναπήρους και πολύτεκνους. Με λίγη γκρίνια από τον Τύπο, και αυτό το μέτρο ανακλήθηκε τελευταία στιγμή πριν βγούνε τα εκκαθαριστικά ΕΝΦΙΑ του 2016…
6. Επιβολή φόρων σε άνεργους, τρίτεκνους-πολύτεκνους: Τα προνοιακά επιδόματα χιλιάδων αναπήρων χαρακτηρίστηκαν πέρυσι ως …εισοδήματα από μισθωτές υπηρεσίες και επιβαρύνθηκαν με ειδική εισφορά αλληλεγγύης. Και στα επιδόματα τριτέκνων και πολυτέκνων που καταβλήθηκαν από τον ΟΓΑ στις 20 Ιουλίου 2016 επιβλήθηκε για πρώτη φορά και τέλος χαρτοσήμου 3,6%.
Επιπλέον, με μια εγκύκλιο, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών αποφάσισε να συμπεριλάβει στο συνολικό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα που λαμβάνεται υπόψη για τη χορήγηση των απαλλαγών από τον ΕΝΦΙΑ ακόμη και εισοδήματα τα οποία είναι έκτακτα και μη επαναλαμβανόμενα όπως οι αποζημιώσεις απολύσεων, καθώς επίσης και ποσά κοινωνικών παροχών τα οποία δεν φορολογούνται και δεν υπόκεινται καν σε ειδική εισφορά αλληλεγγύης, όπως είναι τα επιδόματα ανεργίας, τα επιδόματα στήριξης τέκνων, τα ειδικά επιδόματα τριτέκνων και πολυτέκνων, οι μισθοί, οι συντάξεις και η πάγια αντιμισθία ολικά τυφλών και κινητικά αναπήρων σε ποσοστό άνω του 80%! Στο συνολικό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα κάθε φορολογούμενου που θα λαμβάνεται υπόψη για να διαπιστωθεί εάν δικαιούται ή όχι την απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ συνυπολογίζεται επίσης και το ΕΚΑΣ και τα φοιτητικά επιδόματα.
Έτσι εκατοντάδες χιλιάδες οικονομικά εξαθλιωμένοι Έλληνες πολίτες, στους οποίους περιλαμβάνονται και πάρα πολλοί άνεργοι, ανάπηροι, τυφλοί, τρίτεκνοι και πολύτεκνοι, χάνουν οριστικά το δικαίωμα να απαλλαγούν φέτος από το 50% ή το 100% του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ).