Δέκα νέα μέτρα από την 1η Ιανουαρίου του 2018 – Καταργήσεις φοροαπαλλαγών, επιβολή φόρου υπεραξίας κ.α.

Δέκα νέα δημοσιονομικά μέτρα-σοκ, τα οποία θα προκαλέσουν περαιτέρω αυξήσεις επιβαρύνσεων στα εισοδήματα, στην ακίνητη περιουσία και τις καθημερινές συναλλαγές εκατομμυρίων φορολογουμένων, θα τεθούν σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2018, βάσει του νέου αναθεωρημένου Μνημονίου ΙΙΙ, το οποίο σφράγισε τον περασμένο Ιούνιο τη συμφωνία με τους Δανειστές για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης.
Τα μέτρα αυτά προβλέπουν καταργήσεις φοροαπαλλαγών, επιβολή φόρου υπεραξίας στις πωλήσεις ακινήτων, επιβολή φόρου στις βραχυχρόνιες μισθώσεις ακινήτων, επιβολή φόρου διαμονής στα ξενοδοχεία και τα λοιπά τουριστικά καταλύματα, αύξηση συντελεστών ΦΠΑ σε 32 νησιά του Αιγαίου, μεταξύ των οποίων και η Λέσβος, αυστηροποίηση των προϋποθέσεων παραμονής στη ρύθμιση των 100 δόσεων, περικοπές στο επίδομα θέρμανσης και σημαντική αύξηση στους φόρους εισοδήματος των δικαστικών λειτουργών.

Σύμφωνα, ειδικότερα, με νομοθετικές ρυθμίσεις που έχουν ήδη ψηφιστεί στο πλαίσιο εφαρμογής του Μνημονίου ΙΙΙ από την 1η-1-2018 θα τεθούν σε ισχύ τα ακόλουθα νέα φορολογικά μέτρα:
1 Κατάργηση της έκπτωσης ποσοστού 1,5% κατά την παρακράτηση φόρου εισοδήματος επί των μισθών και των συντάξεων. Αποτέλεσμα της εφαρμογής της διάταξης αυτής θα είναι η αύξηση των μηνιαίων κρατήσεων φόρου εισοδήματος επί των μισθών και των συντάξεων από την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους.
2 Κατάργηση της διάταξης που προβλέπει έκπτωση, από το φόρο εισοδήματος κάθε φυσικού προσώπου, του 10% του ποσού των δαπανών του για ιατρική, φαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη,εφόσον οι δαπάνες αυτές υπερβαίνουν συνολικά το 5% του ετήσιου ατομικού εισοδήματός του. Συνέπεια της κατάργησης της διάταξης αυτής θα είναι η περαιτέρω φορολογική επιβάρυνση των φυσικών προσώπων το 2018 όταν θα γίνει η εκκαθάριση των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος για το 2017.
3 Επιβολή φόρου υπεραξίας στις πωλήσεις ακινήτων. Οσοι αποφασίσουν να πωλήσουν σπίτια, λοιπά κτίσματα, οικόπεδα ή αγροτεμάχια από την 1η-1-2018 θα βρεθούν αντιμέτωποι με ένα πλήθος από παγίδες υπερφορολόγησης, καθώς από το επόμενο έτος επανέρχονται σε ισχύ οι διατάξεις που προβλέπουν την επιβολή φόρου υπεραξίας στις μεταβιβάσεις ακινήτων.
Η εφαρμογή των διατάξεων για την επιβολή του φόρου υπεραξίας ακινήτων ανεστάλη αρχικά για δύο χρόνια, για το 2015 και το 2016, με νομοθετική ρύθμιση που ψηφίστηκε από τη Βουλή τον Δεκέμβριο του 2014. Πέρυσι, λίγο πριν από τη λήξη του έτους νομοθετήθηκε νέα αναστολή μέχρι τις 31-12-2017. Οι λόγοι για την αναστολή του μέτρου ήταν η απίστευτη πολυπλοκότητα των διαδικασιών εφαρμογής του φόρου και οι παγίδες υπερφορολόγησης που έκρυβε η επιβολή του για όσους επιθυμούσαν να πωλήσουν ακίνητα.
Ειδικότερα, η προσπάθεια να τεθεί σε εφαρμογή ο συγκεκριμένος φόρος από την 1η-1-2014, όπως προβλέπει το άρθρο 41 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, συνάντησε τόσα πολλά πρακτικά προβλήματα, ώστε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα -κατά τους πρώτους πέντε μήνες του 2014- να καταστεί αδύνατη, τελικά, η εφαρμογή του φόρου και να «μπλοκαριστούν» όλα τα συμβόλαια μεταβιβάσεων ακινήτων.
Η τότε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών επέφερε εκ των υστέρων πολλές μεταβολές στις διατάξεις του άρθρου 41 του ΚΦΕ, ώστε να καταφέρει να καταστήσει εφικτή την εφαρμογή του συγκεκριμένου φόρου.
Πολλά εμπόδια αντιμετωπίστηκαν, όμως εξακολούθησαν να υπάρχουν προβλήματα πολυπλοκότητας και γραφειοκρατίας, ενώ ταυτόχρονα αποκαλύφθηκαν και πολλές παγίδες υπερφορολόγησης για όσους επιθυμούσαν να πωλήσουν ακίνητα.
Η περίοδος αναστολής της εφαρμογής του φόρου υπεραξίας ακινήτων παρατάθηκε πέρυσι μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2017. Το πιο πιθανό, πλέον, είναι ο φόρος υπεραξίας ακινήτων να τεθεί σε ισχύ από την 1η-1-2018.
Ειδικότερα, από την 1η-1-2018 θα επανενεργοποιηθούν οι διατάξεις του άρθρου 41 του ΚΦΕ, που προβλέπουν ότι επιβάλλεται φόρος υπεραξίας με συντελεστή 15% στο κέρδος που προκύπτει ανάμεσα στην τιμή κτήσης και την τιμή πώλησης κάθε ακινήτου. Ο φόρος θα επιβαρύνει τον πωλητή του ακινήτου, ενώ ο αγοραστής θα εξακολουθεί να επιβαρύνεται με φόρο μεταβίβασης 3% επί της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.
Εφόσον ο φορολογούμενος έχει διακρατήσει το ακίνητο που πωλεί για πέντε τουλάχιστον έτη από τη στιγμή της απόκτησής του η υπεραξία θα είναι αφορολόγητη μέχρι το ποσό των 25.000 ευρώ.
Οσοι μεταβιβάζουν ακίνητα τα οποία έχουν στην κατοχή τους πριν από το 1995 θα απαλλάσσονται από το φόρο υπεραξίας.
Η τελική υπεραξία επί της οποίας υπολογίζεται ο φόρος προσδιορίζεται με βάση ποσοστιαίους συντελεστές απομείωσης κλιμακούμενους ανάλογα με τα έτη διακράτησης του ακινήτου (από 98,2% για δύο χρόνια διακράτησης έως 60% για περισσότερα από 26, βλ. σχετικό πίνακα). Ειδικά για ακίνητα που έχουν αποκτηθεί από την 1η Ιανουαρίου 1995 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2002 οι συντελεστές  απομείωσης θα περιορίζονται, καθώς θα πολλαπλασιάζονται με 0,8.
Τιμές κτήσης
Ως τιμές κτήσης και μεταβίβασης θα λαμβάνονται υπόψη αυτές που αναγράφονται στα συμβόλαια, ενώ, εάν πρόκειται για ακίνητο το οποίο έχει αποκτηθεί από κληρονομιά, η τιμή κτήσης θα υπολογίζεται με βάση το φόρο κληρονομιάς που είχε καταβληθεί (το ίδιο και για τις δωρεές – γονικές παροχές). Σε κάθε άλλη περίπτωση όπου η τιμή κτήσης δεν μπορεί να προκύψει με βάση δημόσια έγγραφα (όπως π.χ. αυτεπιστασία ή αντιπαροχή) θα υπολογίζεται με βάση τον ακόλουθο μαθηματικό τύπο που θα λαμβάνει υπ’ όψιν τον πληθωρισμό των ετών που έχουν μεσολαβήσει ανάμεσα στην απόκτηση και την πώληση: τιμή κτήσης = τιμή μεταβίβασης επί το Δείκτη Τιμών Κατοικιών του έτους κτήσης διά του ΔΤΚατ του προηγούμενου της μεταβίβασης έτους (ο Δείκτης Τιμών Κατοικιών δημοσιεύεται κάθε χρόνο από την Τράπεζα της Ελλάδος).
4 Eπιβολή φόρου επί των εισοδημάτων από περιστασιακές και βραχυπρόθεσμες μισθώσεις ακίνητης περιουσίας, οι οποίες συνήθως εξυπηρετούνται μέσω της διεθνούς διαδικτυακής πλατφόρμας Airbnb. Ειδικότερα, στο ετήσιο εισόδημα από τη βραχυχρόνια μίσθωση ακινήτων που αποκτά από φέτος κάθε φυσικό πρόσωπο θα επιβληθεί το 2018 φόρος εισοδήματος με βάση την κλίμακα φορολογίας των ενοικίων, δηλαδή με συντελεστές 15% από το πρώτο ευρώ μέχρι τις 12.000 ευρώ του ετήσιου εισοδήματος, 35% στο τμήμα του ετήσιου εισοδήματος από τις 12.001 έως τις 35.000 ευρώ και 45% στο τμήμα του ετήσιου εισοδήματος πάνω από τις 35.000 ευρώ, εφόσον τα ακίνητα εκμισθώνονται επιπλωμένα χωρίς την παροχή οιασδήποτε υπηρεσίας πλην της παροχής κλινοσκεπασμάτων. Σε περίπτωση που παρέχονται οποιεσδήποτε άλλες υπηρεσίες, το εισόδημα αυτό θα λογίζεται ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και φορολογείται με 22% μέχρι τις πρώτες 20.000 ευρώ, 29% στο τμήμα από τις 20.001 έως τις 30.000 ευρώ, 37% στο τμήμα από τις 30.001 έως τις 40.000 ευρώ και 45% στο τμήμα πάνω από τις 40.000 ευρώ.
Το εισόδημα που αποκτάται φέτος από νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες, από τη βραχυχρόνια μίσθωση ακινήτων της οικονομίας διαμοιρασμού, όπως ορίζεται στην προηγούμενη παράγραφο, θα θεωρείται εισόδημα από ακίνητη περιουσία και θα φορολογείται σύμφωνα με τα όσα προαναφέρθηκαν.
5 Επιβολή φόρου διαμονής στα ξενοδοχεία και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια-διαμερίσματα. Ο φόρος διαμονής θα ανέρχεται σε:
0,5 ευρώ ανά ημερήσια χρήση δωματίου για ξενοδοχεία 1-2 αστέρων,
1,5 ευρώ ανά ημερήσια χρήση δωματίου για ξενοδοχεία 3 αστέρων,
3 ευρώ ανά ημερήσια χρήση δωματίου για ξενοδοχεία 4 αστέρων,
4 ευρώ ανά ημερήσια χρήση δωματίου για ξενοδοχεία 5 αστέρων,
0,50 ευρώ ανά ημερήσια χρήση για τα ενοικιαζόμενα δωμάτια-διαμερίσματα.
6 Αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ σε 32 νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου και της Δωδεκανήσου. Πρόκειται για τα νησιά για τα οποία στο τέλος του 2016 ψηφίστηκε διάταξη με την οποία προβλέπεται αναστολή ενός έτους, για το χρονικό διάστημα από την 1η-1-2017 μέχρι την 31η-12-2017, στην εφαρμογή του «μνημονιακού» μέτρου της κατάργησης των μειωμένων κατά 30% συντελεστών ΦΠΑ.
Ουσιαστικά, από την 1η-1-2018, στα νησιά των Νομών Λέσβου, Χίου, Σάμου και Δωδεκανήσου (πλην Ρόδου και Καρπάθου, όπου ήδη οι μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ έχουν καταργηθεί), οι συντελεστές ΦΠΑ θα αυξηθούν από τα επίπεδα του 5%, του 9% και του 17%, στο 6%, στο 13% και το 24%.
Ειδικότερα, στα συγκεκριμένα νησιά:
α) Θα αυξηθεί από 5% σε 6% ο συντελεστής ΦΠΑ για τα φάρμακα, τα παιδικά εμβόλια, τα βιβλία, τα περιοδικά και τις εφημερίδες. Από την αύξηση του συγκεκριμένου συντελεστή αναμένεται να προκύψουν αυξήσεις 1,5% στις τιμές των προϊόντων αυτών.
β) Θα αυξηθεί από 9% σε 13% ο συντελεστής ΦΠΑ για τα βασικά είδη διατροφής, δηλαδή για τα νωπά κρέατα, τα ψάρια, το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα λαχανικά και τα βρώσιμα φρούτα, τα δημητριακά, τα άμυλα και τα προϊόντα αλευροποιίας, το ελαιόλαδο, τα παρασκευάσματα για τη διατροφή των παιδιών, το ψωμί, τα ζυμαρικά, τα φυσικά νερά, τα φαρμακευτικά προϊόντα, τα λιπάσματα, τα φυτοφάρμακα, τις ζωοτροφές, τα είδη και τις συσκευές ορθοπαιδικής, τους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας, τις υπηρεσίες διαμονής σε ξενοδοχεία και τουριστικά καταλύματα. Εξαιτίας της αύξησης του συγκεκριμένου συντελεστή, τα παραπάνω είδη θα ανατιμηθούν κατά 3,7%-4%.
γ) Θα αυξηθεί από 17% σε 24% ο συντελεστής ΦΠΑ για τις υπόλοιπες κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών, όπως νεόδμητα κτίσματα (πλην πρώτης κατοικίας), αυτοκίνητα, δίκυκλα, φορτηγά, λεωφορεία και λοιπά οχήματα, καύσιμα (βενζίνη, πετρέλαιο, υγραέριο κ.λπ.), ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, οινοπνευματώδη ποτά, είδη ένδυσης και υπόδησης, είδη οικιακού εξοπλισμού, όπως έπιπλα, υφάσματα κ.λπ., πάσης φύσεως πλαστικά και ξύλινα αντικείμενα, χημικά προϊόντα, κοσμήματα, ρολόγια κ.λπ., όλες τις παρεχόμενες υπηρεσίες από επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες, συσκευασμένα, μεταποιημένα και τυποποιημένα είδη διατροφής, ζάχαρη, λοιπές γλυκαντικές ουσίες, αλάτι, ξίδι και τα υποπροϊόντα του, μαστίχα, ζώντα ζώα, λιπάσματα, ζωοτροφές, σπόρους, άνθη, αναψυκτικά, χυμοί, energy drinks και λοιπά μη αλκοολούχα ποτά, εστίαση – catering και αποχέτευση. Συνέπεια της αύξησης του συντελεστή θα είναι να σημειωθούν ανατιμήσεις τουλάχιστον 6% στα παραπάνω προϊόντα και στις παραπάνω υπηρεσίες.
7 Κατάργηση του μειωμένου κατά 50% συντελεστή Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) έναντι του ισχύοντος κανονικού συντελεστή που εφαρμόζεται στην περιοχή Δωδεκανήσου για την αιθυλική αλκοόλη που περιέχεται στα αλκοολούχα ποτά ή άλλα αλκοολούχα προϊόντα, τα οποία αποκτώνται από τα άλλα κράτη-μέλη της Κοινότητας, αποστέλλονται από φορολογική αποθήκη της λοιπής Ελλάδας ή εισάγονται στην περιοχή αυτή από τρίτες χώρες.
8 Απώλεια της ρύθμισης των 100 δόσεων από την 1η μέρα που μια νέα οφειλή προς το Δημόσιο θα γίνεται ληξιπρόθεσμη. Από την 1η-1-2018 η ρύθμιση του ν. 4321/2015 για την τμηματική εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο έως και σε «100 δόσεις» θα χάνεται εφόσον ο οφειλέτης δεν εξοφλεί τις νέες, μετά την ημερομηνία υπαγωγής στη ρύθμιση του παρόντος νόμου, οφειλές του, εντός της νόμιμης προθεσμίας καταβολής τους. Αν, δηλαδή, ο οφειλέτης καθυστερήσει έστω και μία μέρα την πληρωμή ενός νέου χρέους προς το Δημόσιο, θα χάνει αυτόματα τη ρύθμιση των «100 δόσεων».
Η ρύθμιση του ν. 4321/2015 για τις «100 δόσεις» δεν θα χάνεται εάν ο οφειλέτης θα υπαγάγει τη νέα οφειλή του προς το Δημόσιο στην πάγια ρύθμιση των 12 μηνιαίων δόσεων, που προβλέπεται από το άρθρο 43 του Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών (ν. 4174/2013), πριν η οφειλή αυτή γίνει έστω και εν μέρει ληξιπρόθεσμη! Η αίτηση υπαγωγής στην «πάγια ρύθμιση» του άρθρου 43 του ΚΦΔ θα πρέπει, δηλαδή, να υποβληθεί πριν από τη λήξη της προθεσμίας καταβολής έστω και μίας δόσης της νέας οφειλής.
Η δυνατότητα υπαγωγής στην «πάγια ρύθμιση» του άρθρου 43 του ΚΦΔ παρέχεται όμως μόνο εφόσον ο φορολογούμενος θα προσέλθει αυτοπροσώπως στην αρμόδια ΔΟΥ και θα υποβάλει ένα πολυσέλιδο έντυπο αίτησης-υπεύθυνης δήλωσης στο οποίο θα πρέπει να αναγράψει αναλυτικά στοιχεία για τα μηνιαία εισοδήματά του και την περιουσιακή του κατάσταση προκειμένου να γίνει αποδεκτό το αίτημά του για αποπληρωμή των νέων οφειλών σε 12 δόσεις.
Δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής των αιτήσεων υπαγωγής στη ρύθμιση των 12 δόσεων του άρθρου 43 του ΚΦΔ δεν παρέχεται στους φορολογουμένους μέσω του συστήματος ΤΑΧΙSnet.
9 Περικοπή κατά 50% των επιδομάτων θέρμανσης. Από το 2018 θα επέλθει και επανασχεδιασμός του επιδόματος θέρμανσης, με τη θέσπιση πιο αυστηρών εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων και με την επιβολή μειώσεων και στο ύψος του επιδόματος ανά λίτρο αγοραζόμενου πετρελαίου θέρμανσης, ώστε το επίδομα αυτό να το λαμβάνουν πολύ λιγότερα νοικοκυριά και σε χαμηλότερο ύψος.
10 Κατάργηση της φοροαπαλλαγής των δικαστικών λειτουργών. Από το νέο έτος καταργείται η έκπτωση από το φορολογητέο ποσό των συνολικών αποδοχών των δικαστικών λειτουργών ποσού ίσου με το 25% του ακαθάριστου ποσού των αποδοχών αυτών, μετά την κατάργηση της αντίστοιχης φοροαπαλλαγής των βουλευτών. Αυτό θα συμβεί επειδή οι λειτουργοί της Θέμιδος αντιμετωπίζονται, πάντοτε, ως προς τη φορολογία εισοδήματος με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που αντιμετωπίζονται και οι βουλευτές. Συνεπώς, από την 1η-1-2018 θα εκτιναχθούν στα ύψη οι κρατήσεις φόρου εισοδήματος επί των μηνιαίων αποδοχών όλων των δικαστικών λειτουργών