Ο μύθος των ανίκανων, τεμπέληδων ελλήνων

Η  Μαρία γεννήθηκε στην Πάρο το 1942. Η χώρα βρισκόταν υπό ναζιστική κατοχή. Βίωσε τον πραγματικό φόβο, την πραγματική φτώχεια, την λιμοκτονία, τους βομβαρδισμούς και τις εκτελέσεις. Επιβίωσε από τον πόλεμο και πήγε σε καθολικό σχολείο θηλέων. Η Μαρία ήταν καλή στον αθλητισμό και εξαιρετική στο τραγούδι. Τελείωσε πρώτη στην τάξη της, παντρεύτηκε, άρχισε να δουλεύει στο Αρχαιολογικό Μουσείο τής Μυκόνου, απ' όπου συνταξιοδοτήθηκε 44 χρόνια αργότερα, στα 64 της -έναν χρόνο πριν την κανονική ηλικία συνταξιοδότησης- για να φροντίσει τον σύζυγό της ο οποίος... 

πέθαινε από καρκίνο στο πάγκρεας.

Η Μαρία έκανε δυο δουλειές στην περισσότερη ζωή της -οι καιροί ήσαν συνήθως δύσκολοι. Όλη της η ζωή ήταν μεροδούλι-μεροφάι. Υπολόγιζε στην σύνταξή της και σώθηκε. Μεγάλωσε τρία παιδιά. Πέρασε πολλά βράδυα με την ραπτομηχανή της, αλλάζοντας τις φούστες της ώστε να μη δείχνουν πολύ "φίφτυ" την δεκαετία τού '60 ή πολύ "σίξτυ" την δεκαετία τού '70.

Υπάρχουν εκατομμύρια σαν αυτή. Είναι μια τεμπέλα, ανίκανη ελληνίδα.

Να ο πρώτος μύθος: Αυτή η κρίση γεννήθηκε στην Ελλάδα. Λάθος. Γεννήθηκε ως η αναπόφευκτη ραδιενεργός τέφρα τής παγκόσμιας κρίσης που άρχισε το 2008.

Υπάρχουν χαρακτηριστικά στην ελληνική οικονομία που την κατέστησαν ιδιαίτερα τρωτή; Ναι – υπάρχει ενδημική διαφθορά, κακή διαχείριση, συστημικά προβλήματα, μαύρη αγορά. Όλο αυτό έχει αναλυθεί μέχρις αηδίας. Όμως, υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες, οι οποίοι σπάνια αναφέρονται. Η κρίση ήρθε σε μια κακή συγκυρία για την Ελλάδα – τέσσερα χρόνια αφ' ότου αυτή η μικροσκοπική οικονομία ξεχείλωσε, προκειμένου να διοργανώσει τους γιγαντιαίους ολυμπιακούς αγώνες για να αποδείξει στον κόσμο ότι «προόδευσε». Όταν η κρίση ήρθε, η χώρα στερήθηκε τους αναγκαίους νομισματικούς και οικονομικούς μηχανισμούς για να την αντιμετωπίσει, λόγω της συμμετοχής της στο ενιαίο νόμισμα της ευρωζώνης.

Εν τούτοις, όλα τα παραπάνω συνιστούν κρίσιμους παράγοντες που συμβάλλουν στην κρίση – τίποτα λίγώτερο ή περισσότερο. Ο καταλύτης ήταν η συμπεριφορά του οικονομικού τομέα μετά το ξέσπασμα της κρίσης. Σύμφωνα με τον Bloomberg, όταν τον Φεβρουάριο του 2010 το "ελληνικό πρόβλημα" άρχισε να διογκώνεται, "Η γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ επέκρινε την κερδοσκοπία των αγορών ενάντια στο ευρώ, λέγοντας ότι τα οικονομικά όργανα που εγγυώνται με δημόσια κεφάλαια, εκμεταλλεύονται την κρίση προϋπολογισμών στην Ελλάδα και αλλού. Σε μια ομιλία στο Αμβούργο, κατακεραύνωσε τους κερδοσκόπους, οι οποίοι -είπε- εκμεταλλεύονται το χρέος που συσσωρεύεται στις χώρες τής ευρωζώνης για να καταπολεμήσουν την οικονομική κρίση. «Το χρέος που συσσωρεύθηκε στις κακές εποχές, γίνεται τώρα αντικείμενο κερδοσκοπίας από ακριβώς εκείνα τα όργανα που σώσαμε ενάμιση χρόνο πριν. Αυτό είναι πολύ δύσκολο να εξηγηθεί στους ανθρώπους σε μια δημοκρατία που πρέπει να μας εμπιστευθεί». Κι αφού ήταν δύσκολο εξηγηθεί, έπαψε να προσπαθεί.

Δεύτερος μύθος: Η κρίση είναι οικονομική. Δεν είναι. Είναι πολιτική και ιδεολογική κρίση. Τα προβλήματα μιας οικονομίας τού μεγέθους τής Ελλάδας (ΑΕΠ ίσο με 1,8% της ευρωζώνης και 0,47% παγκοσμίως, σύμφωνα με στοιχεία τού ΔΝΤ) μετά βίας θα συνιστούσαν μια μικρή κουκκίδα στο παγκόσμιο ραντάρ.

Ο βασικός λόγος τού παγκόσμιου πανικού είναι η απουσία συνοχής τού τραπεζικού τομέα - η ίδια γνωστή αδυναμία που προκάλεσε το ντόμινο του 2008 και που η παγκόσμια συλλογική προσπάθεια απέτυχε να ελέγξει.Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η άρνηση της ευρωζώνης να επιτρέψει στην Ελλάδα να πορευτεί σύμφωνα με όσα οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούσαν ως αναπόφευκτες επιλογές επί μήνες τώρα. Και οι δυο αυτοί λόγοι δεν λαμβάνονται υπ' όψη στις πολιτικές αποφάσεις, πράγμα που συνιστά μη υγιή οικονομική πολιτική.

Τρίτος μύθος: Οι έλληνες είναι τεμπέληδες. Αυτό κρύβεται κάτω από όσα λέγονται για την κρίση, πως τάχα η μεσογειακή μας φυγοπονία βρίσκεται στην καρδιά τής αυτοπροκαλούμενης πτώσης μας. Και όμως, τα στοιχεία τού ΟΟΣΑ αποκαλύπτουν ότι το 2008 οι έλληνες δούλεψαν κατά μέσο όρο 2120 ώρες. Δηλαδή, 690 ώρες περισσότερες από τον μέσο γερμανό και 467 ώρες περισσότερο από τον μέσο βρεττανό. Μόνοι οι κορεάτες δούλεψαν περισσότερο. Επίσης, οι άδειες στην Ελλάδα είναι κατά μέσο όρο 23 ημέρες, αριθμός χαμηλότερος από το ελάχιστο 28 της Βρεττανίας και το εκκωφαντικό 30 της Γερμανίας. 

Τέταρτος μύθος: Οι έλληνες συνταξιοδοτούνται νωρίς. Το ότι τα 53 χρόνια συνιστούν την μέση ηλικία συνταξιοδότησης έχει καταντήσει λαϊκό παραμύθι. Ένα παραμύθι που προέρχεται από ένα χαζό σχόλιο των New York Times, επαναλήφθηκε από το Fox News και αναδημοσιεύθηκε κι αλλού. Οι έλληνες δημόσιοι υπάλληλοι μπορούν να συνταξιοδοτηθούν μετά από 17,5 χρόνια υπηρεσίας αλλά με τα μισά οφέλη. Ο αριθμός 53 είναι προϊόν παραπληροφόρησης και αναφέρεται σε όσους επιλέγουν να παραιτηθούν σ' αυτή την ηλικία (συνήθως για να ακολουθήσουν διαφορετική καρριέρα). 

Μια ματιά στα στοιχεία τής Γιούροστατ (2005) δείχνει ότι η μέση ηλικία εξόδου από την εργασία στην Ελλάδα (EL στο παρακάτω διάγραμμα) ήταν 61,7 χρόνια - ψηλότερα από την Γερμανία, την Γαλλία ή την Ιταλία και ψηλότερα από τον μέσο όρο τής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από τότε, η Ελλάδα έχει υποχρεωθεί δυο φορές να αυξήσει τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, οπότε αυτός ο αριθμός έχει σίγουρα αυξηθεί.

(...)

Η Μαρία ποτέ δεν απέφυγε φόρο στην ζωή της. Δεν οδηγεί Πόρσε, δεν έχει σκάφος. Η σύνταξή της ψαλιδίστηκε στα 440 ευρώ. Τα επιδόματά της δεν έχουν καταβληθεί εδώ κι έναν χρόνο. Είναι εξουθενωμένη αλλά όχι ηττημένη. Καλλιεργεί όσα φρούτα και λαχανικά μπορεί στο μικρό της περιβόλι. Εκτρέφει κότες για να έχουν τα εγγόνια της φρέσκα αβγά. Τραγουδάει ωραία ακόμη. Δίνει καθημερινή μάχη με το Αλτσχάιμερ, κοιτάζει φωτογραφίες του μακαρίτη συζύγου της και χαμογελάει, κάθεται ακόμη στην ραπτομηχανή της και μεταποιεί τις ίδιες παλιές φούστες.

Υπάρχουν εκατομμύρια σαν αυτή. Είναι μια τυπική, δυνατή, προκλητική ελληνίδα. Η μητέρα μου.
 
[Alex Andreou, "Exploding the myth of the feckless, lazy Greeks (= Καταρρίπτοντας τον μύθο των ανίκανων, τεμπέληδων ελλήνων)", New Statesman, 18/5/2012 - Απόδοση στα ελληνικά δική μου]

Από Cogito ergo sum