Στις 25 Μαρτίου 1957 υπεγράφη στη Ρώμη από τις αντιπροσωπείες των κρατών μελών της ΕΚΑΧ, δηλαδή από το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο, την Ολλανδία και τη Δυτική Γερμανία η ομώνυμη συνθήκη με την οποία ιδρυόταν η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Μ’ αυτήν ίδρυαν τον υπερεθνικό οργανισμό που θα εγκαθίδρυε και θα συντόνιζε την Κοινή Αγορά που θα επέτρεπε την ελεύθερη μετακίνηση ανθρώπων, αγαθών, υπηρεσιών, εργασιών και κεφαλαίων, κατά τα πρότυπα του Διαφωτισμού και της επιγραμματικής εκφράσεως laissez faire, laissez aller, laissez passer. Με την ίδρυσή της, τα κράτη μέλη εκχώρησαν το κυριαρχικό δικαίωμα της δασμολογικής πολιτικής, το οποίο περιήλθε στη δικαιοδοσία των οργάνων της ΕΟΚ, τα οποία θεσμοθετήθηκαν από τη Συνθήκη της Ρώμης, αλλά και από την παλαιότερη Συνθήκη των Παρισίων (1951) με την οποία είχε ιδρυθεί η ΕΚΑΧ.
Οικονομική Κοινότητα
Η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα υπήρξε η σημαντικότερη και γνωστότερη από τις τρεις Ευρωπαϊκές Κοινότητες (οι άλλες δύο ήταν η ΕΚΑΧ και η ΕΥΡΑΤΟΜ). Ιδρύθηκε στις 25 Μαρτίου 1957 με τη Συνθήκη της Ρώμης και με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ μετεξελίχθηκε σε έναν από τους Τρεις Πυλώνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπό την ονομασία Ευρωπαϊκή Κοινότητα.
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος άφησε την Ευρώπη κατεστραμμένη, διαιρεμένη και ελεγχόμενη από εξωευρωπαϊκά κέντρα (ΗΠΑ, ΕΣΣΔ). Την ίδια περίοδο, η σταδιακή απώλεια των αποικιών περιόρισε την ήδη κλονισμένη οικονομική και πολιτική ισχύ των ευρωπαϊκών κρατών. Παράλληλα, οι εκατόμβες των θυμάτων τωνδυο Παγκοσμίων Πολέμων κλόνισαν ανεπανόρθωτα την ιδέα του εθνικού κράτους[1]. Επίσης, μετά τον πόλεμο, το κράτος χάνει βαθμιαία το δεσπόζοντα ρόλο του στην οικονομία, της οποία ο έλεγχος περνά σε πολυεθνικά κεφάλαια για τα οποία τα εθνικά σύνορα αποτελούν μόνο εμπόδιο στην διεύρυνση των δραστηριοτήτων τους. Οι τάσεις αυτές στην οικονομία, η οποία από εθνική μεταβαλλόταν σε διεθνή, επέβαλαν την πολιτική και οργανωτική αναδιοργάνωσή της. Απάντηση σ’ αυτό το αίτημα της αγοράς ήταν οικονομική συνεργασία των κυβερνήσεων σε πολυεθνικό επίπεδο.[Επεξεργασία]
Προϊστορία του Θεσμού
Στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, με τις οικονομίες των ευρωπαϊκών κρατών εξαρθρωμένες, οι ΗΠΑ βρέθηκαν αντιμέτωπες με την ανάγκη αναχαίτισης (containment) του κομμουνισμού, έτσι άρχισαν να πιέζουν τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να αναζητήσουν μορφές οικονομικής και αμυντικής συνεργασίας για την ανάσχεση της εξ ανατολών απειλής. Πρώτο μέτρο τους ήταν το Σχέδιο Μάρσαλ, για την αξιοποίηση του οποίου οι ευρωπαϊκές χώρες έπρεπε να επεξεργαστούν από κοινού ένα πρόγραμμα οικονομικής ανάπτυξης[2]. Αυτό το πρόγραμμα οδήγησε το 1948 στη σύσταση του Οργανισμού Ευρωπαϊκής Οικονομικής Συνεργασίας (από το1961 Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης). Την ίδια περίοδο αρχίζουν να εκδηλώνονται και οι πρώτες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες. Έτσι το 1947 το Βέλγιο, η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο προχωρούν στην τελωνιακή τους ένωση (Μπενελούξ)[3].
Το διάστημα 1948-1954 θα εκδηλωθούν μια σειρά από πρωτοβουλίες (Συμβούλιο της Ευρώπης, ΕΚΑΧ, ΕΑΚ, ΔΕΕ) με περιορισμένα αποτελέσματα, έτσι οι προσπάθειες στράφηκαν στην οικονομική συνεργασία[4]. Δύο Διασκέψεις των έξι υπουργών Εξωτερικών της ΕΚΑΧ, τον Ιούνιο του 1955 στη Μεσσήνη και το Μάιο του 1956στη Βενετία έθεσαν τις βάσεις για την ανάπτυξη της Οικονομικής Συνεργασίας και τη συγκρότηση μιας κοινής αγοράς, χωρίς εσωτερικούς και με κοινούς εξωτερικούς δασμούς, προετοιμάζοντας έτσι την υπογραφή τηςΣυνθήκης της Ρώμης, λίγο αργότερα.
[Επεξεργασία]Ίδρυση
Στις 25 Μαρτίου 1957 υπεγράφη στη Ρώμη από τις αντιπροσωπείες των κρατών μελών της ΕΚΑΧ, δηλαδή από το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Ιταλία, τοΛουξεμβούργο, την Ολλανδία και τη Δυτική Γερμανία η ομώνυμη συνθήκημε την οποία ιδρυόταν η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Μ’ αυτήν ίδρυαν τον υπερεθνικό οργανισμό που θα εγκαθίδρυε και θα συντόνιζε την Κοινή Αγορά που θα επέτρεπε την ελεύθερη μετακίνηση ανθρώπων,αγαθών, υπηρεσιών, εργασιών και κεφαλαίων, κατά τα πρότυπα τουΔιαφωτισμού και της επιγραμματικής εκφράσεως laissez faire, laissez aller, laissez passer. Με την ίδρυσή της, τα κράτη μέλη εκχώρησαν το κυριαρχικό δικαίωμα της δασμολογικής πολιτικής, το οποίο περιήλθε στη δικαιοδοσία των οργάνων της ΕΟΚ, τα οποία θεσμοθετήθηκαν από τη Συνθήκη της Ρώμης, αλλά και από την παλαιότερη Συνθήκη των Παρισίων (1951) με την οποία είχε ιδρυθεί η ΕΚΑΧ.
[Επεξεργασία]Στόχοι και επιδιώξεις
Σε αντίθεση με τη συνθήκη των Παρισίων, η συνθήκη δημιουργίας της ΕΟΚ ήταν απλώς ένα γενικό πλαίσιο δράσης. Με εξαίρεση την ΚΑΠ[5] και την τελωνιακή ένωση απλώς απαριθμούσε στόχους, αφήνοντας στους θεσμούς την ελευθερία δράσης για την εκπλήρωσή τους. Έτσι οι κοινοτικοί θεσμοί αποκτούσαν έναν αποφασιστηκό ρόλο στην προώθηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αν και οι εξουσίες τους περιορίζονταν σε σχέση με τη συνθήκη των Παρισίων στον οικονομικό τομέα.
Αν και απώτερος σκόπός της ΕΟΚ ήταν η προώθηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, σε πρώτη φάση δώθηκε προτεραιότητα στην οικονομική συνεργασία, στην υποβοήθηση της ανάπτυξης και στην εξάληψη των οικονομικών ανισοτήτων. Η οικονομική ολοκλήρωση επελέγη ως μέσο για επίτευξη της βελτίωσης της οικονομικής αλλά και της κοινονικής ευημερίας και εν τέλει για την προώθηση και της πολιτικής ολοκλήρωσης.
Για την ΕΟΚ ετέθη ο στόχος της ισόρροπης και σταθερής οικονομικής ανάπτυξης μέσω:
- Της δημιουργίας ενός ενιαίου χώρου χωρίς εσωτερικά σύνορα που θα επέτρεπε την ελεύθερη μετακίνηση ανθρώπων, κεφαλαίων και εμπορευμάτων[6].
- Της εφαρμογής κοινής δασμολογικής πολιτικής προς τις τρίτες χώρες.
- Την προστασία των ασθενέστερων χωρών, περιφερειών αλλά και κοινωνικών ομάδων (μέσω των διαφόρων προγραμμάτων περιφεριακής ανάπτυξης, της ΚΑΠ και των επιχειρησιακών πλαισίων).
- Της ίδρυσης μιας κοινής οικονομικής και νομισματικής ένωσης και την μελλοντική (για τα δεδομένα της εποχής) προοπτική ενός κοινού νομίσματος.
Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων προωθήθηκαν μια σειρά από δραστηριότητες που περιελάμβαναν:
- Τη σταδιακή κατάργηση όλων των δασμών, των ποσοτικών περιορισμών και των μέτρων προστατευτισμού μεταξύ των κρατών μελών.
- Κοινή εμπορική πολιτική προς τις τρίτες χώρες.
- Κοινή πολιτική σχετικά με την είσοδο και τη μετακίνηση προσώπων στην κοινή αγορά, είτε από τα κράτη μέλη, είτε από τρίτα κράτη.
- Κοινή πολιτική στον τομέα της γεωργίας, της αλιείας (ΚΑΠ), της ενέργειας και σταδιακά σε όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας.
- Σταδιακή εφαρμογή κοινών κανόνων προστασίας της αγοράς και κρατικού παρεμβατισμού σ' αυτήν.
- Την ενίσχυση της ανταγωνιστηκότητας της βιομηχανίας.
- Την ενίσχυση της οικονομικής συνοχής, μέσω διαφόρων κοινοτικών προγραμμάτων.
- Την προώθηση της έρευνας και της τεχνολογίας, καθώς και την ενίσχυση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης.
Παρά τη σημαντική πρόοδο οι περισσότερες από αυτές τις δραστηριότητες άρχισαν να δίνουν καρπούς μόλις στα μέσα της δεκαετίας του '90 και ακόμη και τώρα αποτελούν σε μεγάλο βαθμό ζητούμενο. Από αυτής της απόψεως, κύρια συμβολή της ΕΟΚ, μέχρι την ίδρυση της ΕΕ ήταν η προεργασία, μέσω της σύνταξης των νομικών κειμένων, των συμβάσεων και βέβαια της προετοιμασίας των συνειδήσεων των πολιτών των χωρών μελών.
[Επεξεργασία]Ιστορική Εξέλιξη
Εν αντιθέσει προς την ΕΑΚ που καταψηφίστηκε από το Γαλλικό κοινοβούλιο, η συνθήκες της Ρώμης επικυρώθηκαν σύντομα και χωρίς προβλήματα. Παράλληλα οι δύο συνθήκες συμπληρώθηκαν από μια σειρά πρωτόκολλα που υπογράφτηκαν στις Βρυξέλλες στις 17 Απριλίου 1957[7]. Την 1η Ιανουαρίου 1958 άρχισε η λειτουργία των οργάνων της ΕΟΚ με έδρα τις Βρυξέλλες. Την περίοδο αυτή η κύρια αντίδραση προερχόταν από τη Μεγάλη Βρετανία, η οποία σε συνεργασία με Σκανδιναβικές κυρίως χώρες προχώρησε το 1960 στην ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ).
Παράλληλα όμως είχαν αρχίσει να προχωρούν οι εργασίες για τη συγκρότηση μιας κοινής αγοράς. Έτσι την 1η Ιανουαρίου 1959 πραγματοποιείται η κατάργηση των πρώτων τελωνιακών δασμών, ενώ από το 1961άρχισε η επεξεργασία της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), η οποία θα συμφωνηθεί τον Ιανουάριο του1962, βασιζόμενη στην αρχή της προστασίας του αγροτικού εισοδήματος. Μέχρι την 1η Ιουλίου 1968 θα καταργηθούν όλοι οι εσωτερικοί δασμοί μεταξύ των έξι.
Από το 1958 όμως, η άνοδος του στρατηγού ντε Γκώλ στο προεδρικό αξίωμα δυσχέρανε την πρόοδο των εργασιών[8]. Η πρώτη κρίση ήρθε το 1963, με την άσκηση «Βέτο» στην αίτηση ένταξης της Μ. Βρετανία στην ΕΟΚ, πράξη που επαναλήφθηκε το 1967. Η κρίση θα γίνει εντονότερη μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων για την ΚΑΠ. Οι αντιθέσεις θα επιχειρηθεί να συμβιβαστούν το Σεπτέμβριο του 1965 με την εισαγωγή της αρχής της ομοφωνίας στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Τελικά μετά την άνοδο του Πομπιντού θα επαναληφθούν οι συζητήσεις.
Το 1965 με τη Συνθήκη Συγχώνευσης τα όργανα των ΕΚΑΧ, ΕΟΚ και ΕΚΑΤ θα συγχωνευθούν[9]. Το Δεκέμβριο του 1969 θα συγκληθεί διάσκεψη κορυφής στη Χάγη, με την οποία θα αρχίσει η εφαρμογή της τελικής φάσης των προβλέψεων της συνθήκης της Ρώμης. Στη συνάντηση αυτή θα καθοριστούν οι οικονομικοί πόροι της Κοινότητας, οι όροι χρηματοδότησης της ΚΑΠ, το εύρος των εξουσιών των κοινοτικών οργάνων και οι όροι διεύρυνσης της Κοινότητας.
Από τη δεκαετία του ’60 η ΕΟΚ θα αρχίσει να αναπτύσσει σχέσεις τρίτες χώρες. Το 1959 η Ελλάδα και το 1961 η Τουρκία υποβάλλουν αίτηση συνδέσεως. Το 1963 υπογράφει με 18 αφρικανικές χώρες τη Σύμβαση της Γιαουντέ με την οποία εξασφαλιζόταν η πενταετής συνεργασία μεταξύ των συμβαλλομένων μερών. Το1975 υπογράφεται η σύμβαση της Λομέ για την οικονομική συνεργασία μεταξύ της ΕΟΚ και με 45 αναπτυσσόμενες χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού. Σταδιακά μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’70 θα υπογραφούν πάνω από 250 διμερείς συμφωνίες μεταξύ Κοινότητας και τρίτων χωρών.
Στη διάσκεψη του Παρισιού το 1974 συμφωνήθηκε η ίδρυση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης. Λίγο αργότερα (1976) ιδρύεται και το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα. Από το 1985εγκαινιάζεται η εις βάθος τροποποίηση των ιδρυτικών συνθηκών με σκοπό την εμβάθυνση της ενοποίησης. Το 1986 υιοθετήται από την επιτροπή η Ευρωπαϊκή σημαία. Το Φεβρουάριο του 1986 υπογράφεται η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη με την οποία θεσμοθετούνται οι αναγκαίες ρυθμίσεις για την εγκαθίδρυση της ενιαίας εσωτερικής αγοράς. Παράλληλα παραχωρούνται περισσότερες εξουσίες στα κοινοτικά όργανα για τη διαμόρφωση πολιτικής.
Παράλληλα κατά τις δεκαετίες του '70 και του '80 η ΕΟΚ σταδιακά επεκτείνεται με την ένταξη σ' αυτήν της Μ. Βρετανίας, της Ιρλανδίας και της Δανίας το 1973, της Ελλάδας το1981 και της Ισπανίας και Πορτογαλίας το 1986.
Τον Φεβρουάριο του 1992 στο Μάαστριχτ της Ολλανδίας υπογράφεται από τις αντιπροσωπείες των 12 χωρών-μελών η ομώνυμη συνθήκη με την οποία ιδρύεται η Ευρωπαϊκή Ένωση. Με την ίδια συνθήκη αφαιρείταιαπό τον τίτλο της Κοινότητας ο προσδιορισμός Οικονομική, σηματοδοτώντας την μετεξέλιξή της σε έναν από τους Τρεις Πυλώνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παράκληση να μην υπάρχουν μηνύματα υβριστικού περιεχομένου.