Το ΠΑΣΟΚ γεννήθηκε το 1974 και έπεσε σε... κώμα το 2015

Μπορεί ο ήλιος να ανέτειλε για την πρώτη κυβέρνηση της Αριστεράς στη χώρα, όμως ο πράσινος ήλιος του ΠΑΣΟΚ το βράδυ της Κυριακής έδυσε για τα καλά.

Η κρίση που σοβεί από το 2012 στο κόμμα επισφραγίστηκε με ηχηρό τρόπο από το εκλογικό αποτέλεσμα της Κυριακής, όπου το ΠΑΣΟΚ εμφάνισε το μικρότερο ποσοστό σε αποδοχή και ψήφους από την ίδρυσή του το 1974. Το αποτέλεσμα είναι συντριπτικά ισχνό και, όπως φαίνεται, οδηγεί τον Ευάγγελο Βενιζέλο στην απόφαση της παραίτησης από την ηγεσία του κόμματος, την οποία, όπως λέει, ανέλαβε με δυσθυμία για λόγους «κομματικού και...

πατριωτικού καθήκοντος».

Το αποτέλεσμα αυτό παράλληλα με την αποτυχία του Γιώργου Παπανδρέου να αποδείξει ότι έχει κοινωνικό έρεισμα και να εισέλθει στη Βουλή δείχνουν ότι η κοινωνική και πολιτική βάση του ΠΑΣΟΚ της μεταπολίτευσης έχει μετακινηθεί πολιτικά και δεν συγκινείται από εκκλήσεις του παρελθόντος, εξαιτίας και της φιλελεύθερης πολιτικής που ασκήθηκε.

Ο κατακερματισμός του κεντροαριστερού χώρου, η πολιτική απαξίωση, η ταύτιση με τη Δεξιά και η δημιουργία του Ποταμιού αποδείχτηκαν ουσιαστικά η χαριστική βολή που δέχτηκαν οι δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ.

Η πιο ουσιαστική απειλή όμως δεν είναι η απώλεια της εκλογικής δύναμης όσο ο πολιτικός επεκτατισμός του ΣΥΡΙΖΑ στον προοδευτικό κεντροαριστερό χώρο και η εγκατάσταση του Ποταμιού στο φιλελεύθερο εκσυγχρονιστικό γήπεδο, που αφαιρούν από τους παραμένοντες στη σφαίρα του ΠΑΣΟΚ κάθε πολιτική αναφορά.

Αποκρουστικό

Είναι προφανές και από τη σύνθεση της κυβέρνησης ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν απέσπασε τη συντριπτική πλειονότητα των άλλοτε ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ, αλλά με ψυχραιμία και συστηματικό τρόπο επιχειρεί να καλύψει τις αγωνίες, τις ελπίδες και τις προοπτικές του μεγαλύτερου τμήματος της μικρομεσαίας τάξης, που μετακόμισαν από τους πράσινους μπαξέδες για να αγκαλιάσουν το σύνθημα για την πρώτη αριστερή κυβέρνηση.

Το ΠΑΣΟΚ και στην προεκλογική του καμπάνια επιχείρησε με έναν μονομανή τρόπο να προβάλει το πρόσωπο του υπεύθυνου πολιτικού χώρου που βάζει φρένο στον ασύδοτο, όπως πίστευε, λαϊκισμό του ΣΥΡΙΖΑ. Μόνο που διεκδίκησε έναν ρόλο που ουδείς του ζήτησε και έμοιαζε αποκρουστικός στην αντίληψη της πλειονότητας των ψηφοφόρων του.

Η χωρίς αρχές σύγκλιση του Βενιζέλου με τον Σαμαρά, που δεν βασίστηκε σε ένα πολιτικό πρόγραμμα, αλλά σε υπόγειες διευθετήσεις μακριά από τα θεσμικά όργανα, και κυρίως η οργή που προκάλεσε η ασυλία που παρείχε το ΠΑΣΟΚ στο αδιανόητο κλείσιμο της ΕΡΤ είχαν αποτέλεσμα να επικρατήσουν πικρία, απογοήτευση και συνθήκες διάλυσης στη βάση των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ.

Ταυτόχρονα, στο εσωτερικό του κόμματος, ενώ πολλά στελέχη και μέλη διατηρούσαν πολλές και σοβαρές επιφυλάξεις τόσο για την εμμονή του ΠΑΣΟΚ στον κυβερνητισμό όσο και για τον τρόπο συνεργασίας με τη Ν.Δ., μια κλειστή ηγετική ομάδα και ο ίδιος ο Ευάγγελος Βενιζέλος φρόντιζαν με σκληρό και απότομο τρόπο, αλλά και με την ισοπεδωτική του ειρωνεία, να απαντάνε σε όποιον τολμούσε να μιλήσει.

Αποτέλεσμα αυτής της τακτικής και της κατά το δοκούν σύγκλησης των οργάνων ήταν πολλά στελέχη είτε να αποστασιοποιηθούν είτε να σιωπήσουν. Στο περιθώριο τέθηκαν σταδιακά και στελέχη του παπανδρεϊκού μπλοκ, που ένιωσαν συχνά ότι δεν είχαν κανέναν λόγο να μένουν στο ΠΑΣΟΚ.

Μετακίνηση

Είναι προφανές ότι το 4,7% των εκλογών αποτυπώνει τη μεγάλη διαρροή ψηφοφόρων προς τον ΣΥΡΙΖΑ (κυρίως), το Ποτάμι και τη Ν.Δ. Πολλοί είναι αυτοί που ψήφισαν απευθείας τον Σαμαρά πειθόμενοι για την ανάγκη σταθερής πορείας της χώρας στα μνημόνια, οδηγημένοι από τη ρητορική του ΠΑΣΟΚ. Κάποιοι αποφάσισαν να μετακινηθούν σε κάτι πιο νέο, όπως αξιολόγησαν το Ποτάμι, αναγνωρίζοντας ότι το ΠΑΣΟΚ είναι «παλιά» και αδιέξοδη ιστορία.

Στη Χαριλάου Τρικούπη, πάντως, βλέποντας το αποτέλεσμα, μετά το πρώτο σοκ επιχείρησαν να ρίξουν όλο το ανάθεμα στον Γιώργο Παπανδρέου και στη διάσπαση είκοσι μέρες πριν από τις εκλογές.

Μάλιστα, στη δήλωση του Ευάγγελου Βενιζέλου η σκληρή επίθεση ολοκληρώθηκε με την επισήμανση ότι ο Γιώργος Παπανδρέου ευθύνεται για το ότι η Χρυσή Αυγή και όχι το ΠΑΣΟΚ είναι τρίτο κόμμα.

Ο Παπανδρέου δεν το άφησε ασχολίαστο σημειώνοντας πως το ΠΑΣΟΚ συνεργάστηκε, ανέχτηκε και δεν αποκήρυξε τον Μπαλτάκο, συνεπώς δεν δικαιούται να ομιλεί.

Μάλιστα, στο Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών εκτιμούν ότι δεν είναι σοβαρό να πιστεύει ο Ευάγγελος Βενιζέλος πως το 2,5% που συγκέντρωσαν μπορεί άνετα να προστεθεί στο ποσοστό του ΠΑΣΟΚ και να το εκτινάξει στο 7% ως σύνολο.

Επιπλέον, ο Χρήστος Αηδόνης είπε δημοσίως ότι, αν δεν υπήρχε το Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών, δεν θα διανοούνταν να ψηφίσει το ΠΑΣΟΚ του Ευάγγελου Βενιζέλου.

Από το ΚΙΔΗΣΟ επισημαίνουν ότι η θέση αυτή είναι αντιφατική και με τη θεωρία του παραβάν, την οποία ευθέως διατύπωσε ο Βενιζέλος κατηγορώντας τον Παπανδρέου και τα στελέχη του ότι στις τελευταίες ευρωεκλογές δεν στήριξαν το ΠΑΣΟΚ.

Πάντως, η ένταση και οι πληγές είναι τέτοιες ώστε αποκλείεται σε επίπεδο κορυφής στο ορατό μέλλον να δημιουργηθούν συνθήκες διαλόγου μεταξύ της ηγετικής ομάδας του ΠΑΣΟΚ και του ΚΙΔΗΣΟ.

Δύο κατευθύνσεις

Σήμερα λοιπόν συνεδριάζουν από κοινού το Πολιτικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ και η περαιτέρω συρρικνωμένη Κοινοβουλευτική Ομάδα προκειμένου να ληφθούν αποφάσεις σε δύο κατευθύνσεις: από τη μια για την πολιτική στρατηγική του κόμματος στην επόμενη φάση και από την άλλη για την πορεία προς την ανασυγκρότησή του.

Στο πρώτο πεδίο τα πράγματα είναι πιο απλά. Ο Βενιζέλος, παρ’ ότι στην προχθεσινή παράδοση - παραλαβή δεν έκρυψε τον εκνευρισμό του στην παρατήρηση του διαδόχου του για τις πιέσεις των εταίρων στα εθνικά θέματα με αφορμή την οικονομική κρίση, απάντησε με ένταση ότι ουδέποτε συνέβη κάτι τέτοιο.

Είναι προφανές ότι δεν σκοπεύει να αφήνει οτιδήποτε αναπάντητο, σε κοινοβουλευτικό τουλάχιστον επίπεδο, αλλά, αν ζητηθεί η συμμετοχή του ΠΑΣΟΚ σε εθνική ομάδα διαπραγμάτευσης και αυτό το αίτημα κινείται σε πλαίσιο εθνικής αξιοπρέπειας, θα αποδεχτεί.

Το βασικό πολιτικό δόγμα του ΠΑΣΟΚ θα είναι όχι μια άκριτη αντιπολίτευση, αλλά με θετική προσέγγιση να στηρίζει όποια ζητήματα θεωρεί ότι είναι σωστά για τον τόπο, χωρίς εμπάθεια και στρογγυλέματα.

Στο δεύτερο πεδίο, αυτό της ανασυγκρότησης, είναι προφανές ότι ανοίγει ο δρόμος για τη διενέργεια ενός συνεδρίου, όπου αναμένεται ότι ο Ευάγγελος Βενιζέλος θα καταθέσει την πρόθεσή του να αποχωρήσει από την ηγεσία του κόμματος.

Δεν έχει γίνει ακόμη γνωστό αν το ΠΑΣΟΚ θα περιμένει μερικές ημέρες προκειμένου να δει πώς θα προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις με τους εταίρους πριν «δεσμευτεί» με ημερομηνίες, αφού ο πρόεδρος του κόμματος εμμένει ότι προέχει η πορεία της χώρας και όχι η πορεία του κόμματος.

Επίσης κανείς δεν μπορεί να προεξοφλήσει αν η διάθεση αποχώρησης του Βενιζέλου είναι οριστική και αμετάκλητη ή θα μετρήσουν το κλίμα του συνεδρίου και η διάθεση του εναπομείναντος στελεχικού δυναμικού.

Πάντως οι δελφίνοι καραδοκούν και εκεί αναμένεται να έχουμε σύγκρουση γενεών.

Από τη μια, η Φώφη Γεννηματά θεωρεί ότι μπορεί να απευθυνθεί στο θυμικό όσων νιώθουν ΠΑΣΟΚ και να λειτουργήσει λυτρωτικά - ενωτικά. Μάλιστα, φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως γέφυρα και με το Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών σε μια προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων και νέου ξεκινήματος. Από κοντά και ο Ανδρέας Λοβέρδος δεν έκρυψε την ηγετική φιλοδοξία του θεωρώντας ότι μπορεί να κυριαρχήσει σε ένα μικρομεσαίο εκσυγχρονιστικής πνοής κόμμα του Κέντρου, που μπορεί να επωφεληθεί από τυχόν συνθήκες αποσταθεροποίησης του Ποταμιού.

Ωστόσο υπάρχει και η νεότερη γενιά στελεχών, που κρίνει ότι οι γενιές Παπανδρέου και Βενιζέλου κρίθηκαν, ότι η εικοσαετής υπουργική θητεία τους παραπέμπει στο κυβερνητικό ΠΑΣΟΚ και ότι η ανασυγκρότηση πρέπει να περάσει στους σημερινούς τριαντάρηδες. Νίκος Ανδρουλάκης, Κυριάκος Πιερρακάκης και Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος είναι πρόθυμοι να βγουν μπροστά.

Ο νυν γενικός γραμματέας του κόμματος μοιάζει να έχει τον πιο οργανωμένο μηχανισμό, ο Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος την εμπιστοσύνη της ηγετικής ομάδας, ενώ ο Πιερρακάκης θεωρεί ότι έχει τις πολιτικές προδιαγραφές να σταθεί απέναντι στον Τσίπρα και τη γενιά του στον ΣΥΡΙΖΑ.

Πολλά μεσαία στελέχη επιμένουν ότι η μόνη υποψηφιότητα που μπορεί να λειτουργήσει ενωτικά είναι αυτή της Γεννηματά, η οποία δεν έχει κόψει τις γέφυρες επικοινωνίας και συνεννόησης με τον Παπανδρέου.

Στο Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών, ωστόσο, εμμένουν ότι η ιστορία με το ΠΑΣΟΚ έχει ολοκληρωθεί, ότι ο Παπανδρέου δεν πρόκειται να κάνει πίσω και θα εμμείνει στην ολοκλήρωση της πολιτικής πρωτοβουλίας που πήρε είκοσι μέρες πριν από τις εκλογές. Παρ’ όλα αυτά η κοινή αίσθηση είναι ότι η πρωτοβουλία αυτή αποδοκιμάστηκε από τη μεγάλη πλειονότητα όσων νιώθουν ακόμα ΠΑΣΟΚ και δεν κατόρθωσε να παρασύρει τη μεγάλη μάζα όσων απομένουν πιστοί στο κόμμα.

Πολλοί είναι αυτοί που εκτιμούν ότι η ευκαιρία χάθηκε και η μη εκπροσώπηση στη Βουλή στερεί το ΚΙΔΗΣΟ από μια βάση προκειμένου να χτιστεί συστηματικά και να ενδυναμωθεί πολιτικά. Στενοί συνεργάτες του Παπανδρέου επιμένουν ωστόσο ότι, παρά την ελλιπή προετοιμασία, αλλά και τη λάθος εκτίμηση ότι το κοινωνικό ΠΑΣΟΚ θα στηρίξει την προσπάθεια, ο ίδιος πολιτικά είναι πολύ σκληρός για να πεθάνει και, παρά τις «Κασσάνδρες», δεν έχει πει ακόμη την τελευταία του λέξη.

Νέα σοσιαλιστική τάση

Το ζήτημα είναι όμως ότι ο ιδεολογικός χώρος στον οποίο επιχειρεί να κινηθεί καλύπτεται ήδη από τον ΣΥΡΙΖΑ, αφού ακόμα και η σοσιαλιστική τάση με επικεφαλής τον Χρήστο Σπίρτζη, που ξεπήδησε από το ΠΑΣΟΚ και εν δυνάμει θα μπορούσε να «πλαισιώσει» το όραμά του, εντάχθηκε στην κυβέρνηση Τσίπρα.

Στο μόνο που μπορεί να ελπίζει είναι να «στραβοπατήσει» αυτή η κυβέρνηση προκειμένου να υπάρξει ως μια αριστερή τάση στον χώρο της μεταρρυθμιστικής Κεντροαριστεράς.

Ανάχωμα

Την αντίστροφη πορεία επιχειρεί να κάνει ο Σταύρος Θεοδωράκης, ο οποίος ξεκίνησε με το «καλημέρα» τη σκληρή αντιπολίτευση κλέβοντας τη... δόξα από την παραζαλισμένη Νέα Δημοκρατία.

Εκτιμώντας ότι ο χώρος του συντηρητικού κέντρου, της εκσυγχρονιστικής Κεντροαριστεράς και της άφωνης Κεντροδεξιάς από τις ακροδεξιές πιρουέτες του Σαμαρά μένει κενός, θα επιχειρήσει το επόμενο διάστημα να σταθεί ως ανάχωμα απέναντι στην επέλαση του ΣΥΡΙΖΑ προς το Κέντρο.

Όπως έδειξε και με την πανηγυρική ομιλία του στην πρώτη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, είναι αποφασισμένος να ασκήσει σκληρή αντιπολίτευση στην κυβέρνηση χωρίς τον παλιακό και φοβικό τρόπο της Ν.Δ., αλλά με πιο εναλλακτικό τρόπο.

Το παζλ της Κεντροαριστεράς τώρα αρχίζει να στήνεται και αυτήν τη στιγμή τα περισσότερα κομμάτια τα κρατούν στα χέρια τους ο ΣΥΡΙΖΑ και η κυβέρνηση κοινωνικής σωτηρίας που έστησε. Οι υπόλοιποι είναι υποχρεωμένοι να διεκδικήσουν τον χώρο τους με πολύ κόπο... 

Από το Ποντίκι