Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΡΟΪΚΑΣ-ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ:ΕΝΑ ΝΕΟ ΑΝΤΕΡΓΑΤΙΚΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ Ν. ΚΟΥΖΗ, Σ. ΡΟΜΠΟΛΗ

Του ΑΝΔΡΕΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ*

Η νέα παρέμβαση στα εργασιακά, που συμφώνησαν την προηγούμενη εβδομάδα οι δανειστές και η κυβέρνηση, όχι μόνο δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τις αντίστοιχες παρεμβάσεις του 2010 (πρώτο Μνημόνιο) και του 2012 (Μεσοπρόθεσμο), αλλά ουσιαστικά συνιστά ένανέο Μνημόνιο πλήρους ισοπέδωσης των μισθών και ταυτόχρονα PSI διαρκείας στα σχεδόν ετοιμόρροπα ασφαλιστικά ταμεία

Η μείωση των τριετιών κατά 50% για τους μακροχρόνια ανέργους σε συνδυασμό με τηναπελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων εκτιμάται ότι θα οδηγήσουν με μαθηματική ακρίβεια σε νέα δραματική μείωση - κατεδάφιση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα και σε ανακύκλωση της φθηνής και ευέλικτης απασχόλησης. Πριν εγκαινιαστεί ο «μηχανισμός του κατώτατου μισθού» (2017), με τον οποίο οι κατώτατες αμοιβές θα μπορεί να αναθεωρούνται κάτω από τα σημερινά επίπεδα των 586 ευρώ, όλοι οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα θα συμπιεσθούν στα σημερινά επίπεδα. Και αυτό γιατί η μείωση των τριετιών για τους μακροχρόνια ανέργους κατά 50% θα υπονομεύει τις σημερινές "παγωμένες" αποδοχές των εργαζομένων.

Ταυτόχρονα τα ταμεία, όχι μόνο από την ισοπέδωση των μισθών, αλλά κυρίως από τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών (3,9 μονάδες συνολικά για τους εργοδότες ή 21% επί του μισθολογικού κόστους και 1 μονάδα για τους εργαζόμενους ή 7%), θα βιώσουν ένα δεύτερο PSI που θα «απλωθεί» σε βάθος χρόνου. Αν στο πρώτο περιβόητο κούρεμα του 2011 που αφορούσε στα αποθεματικά τους έχασαν περί τα 13 δισ. ευρώ, τώρα και σε βάθος δεκαετίας με μια αγορά χαμηλών μισθών και με «ψαλιδισμένες» τις εισφορές, οι απώλειες θα είναι καθοριστικές για τη βιωσιμότητά τους. Μόνο από τη μείωση των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών οι απώλειες των ταμείων θα είναι 1 δισ. ευρώ το 2014.

Γνώστες της κοινωνικής ασφάλισης, που εκφράζουν σοβαρές επιφυλάξεις όσον αφορά τις κυβερνητικές δεσμεύσεις σύμφωνα με τις οποίες μέρος της φετινής «μαύρης τρύπας» θα καλυφθεί με 350 εκατ. ευρώαπό το πρωτογενές πλεόνασμα, τονίζουν ότι σε περίπτωση που αυτό δεν συμβεί τουλάχιστον μέχρι τον προσεχή Σεπτέμβριο το πρόβλημα των εσόδων και κατ' επέκταση της καταβολής των συντάξεων θα λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Με άλλα λόγια, το έτος μηδέν για τα ταμεία, που είχε προσδιορίσει για το 2016 το ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, ήδη αναθεωρείται σε πολύ συντομότερο χρόνο, ενώ μετά και τις δεσμεύσεις της κυβέρνησης στους δανειστές «να παρακολουθεί στενά την πορεία των ταμείων», το πλέον πιθανό σενάριο είναι μια νέα οριζόντια και δραματική μείωση των συντάξεων αμέσως μετά τις ευρωεκλογές.

ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΖΗΣ: ΕΙΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ Η ΕΛΛΑΔΑ

ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΕΤΑΙ ΗΔΗ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΣΥΜΠΙΕΣΗ ΤΩΝ ΝΟΜΙΜΩΝ ΚΑΤΩΤΑΤΩΝ ΜΙΣΘΩΝ

ΕΡ. Πιστεύετε ότι η μείωση των τριετιών για τους μακροχρόνια ανέργους είναι μια "ενδιάμεση στάση" πριν την πλήρη κατάργησή τους και θα οδηγήσει σε νέα μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα;

Ο θεσμός των τριετιών, που παραπέμπει στη θεσμική αναγνώριση της προϋπηρεσίας του εργαζόμενου ως προστιθέμενης αξίας για την επιχείρηση, έχει και αυτός πληγεί στην εποχή των Μνημονίων. Τα ήδη εφαρμοζόμενα μέτρα για το πάγωμα των ωριμάνσεων μέχρις ότου η ανεργία μειωθεί κάτω από το... 10% και ο περιορισμός τους στις τρεις κατά ανώτατο όριο τριετίες θα συμπληρώνεται από τη μείωση κατά 50% του ποσού των τριετιών από την προϋπηρεσία των ανέργων που προσλαμβάνονται με τον κατώτατο μισθό προκειμένου να καθηλώνονται οι κατώτατες αμοιβές και να μην αποκλίνουν με την αναγνώριση δικαιωμάτων στους «ανακάμπτοντες». Ας σημειωθεί ότι τα 586 ευρώ μεικτά είναι το πρώτο κατώτατο μισθολογικό επίπεδο αφού ακολουθεί το αντίστοιχο για τους νέους μέχρι 25 ετών στα 510 ευρώ. Εάν προστεθεί και η κοινωφελής εργασία των 493 και 421 ευρώ αντίστοιχα, διαμορφώνεται ήδη το κλίμα για περαιτέρω συμπίεση των νόμιμων κατώτατων μισθών. Αυτή η μισθολογική πολυμορφία των κατώτατων ορίων ευνοεί μια τέτοια εξέλιξη συμπαρασύροντας το σύνολο των μισθών που προκαλεί η αποκαθήλωση των συλλογικών συμβάσεων.

ΕΡ. Αυτό σε συνδυασμό με τις ελεύθερες απολύσεις τι αποτελέσματα θα επιφέρει στην αγορά εργασίας;

Η απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων πέραν του μηνιαίου ορίου του 5% για τις επιχειρήσεις άνω των 150 εργαζομένων και των διοικητικών διαδικασιών που τις συνοδεύουν (έγκριση υπουργού) θα προσθέσει μεγαλύτερη ανεργία μαζί με τα πρόσθετα μέτρα περικοπών προσωπικού στον δημόσιο τομέα. Είναι μέτρα που στοχεύουν στη διευκόλυνση των απολύσεων σε μεγάλες επιχειρήσεις, κυρίως στον τραπεζικό κλάδο και στις πρώην ΔΕΚΟ. Στην εποχή των Μνημονίων αυξήθηκαν ήδη κατά 50% και 150% τα σχετικά όρια ανάλογα με το μέγεθος των επιχειρήσεων. Παράλληλα, διευκολύνθηκαν και οι ατομικές απολύσεις με τη μείωση του ανώτατου ποσού αποζημίωσης από τους 24 στους 12 μισθούς σε συνδυασμό με την αύξηση του αριθμού των δόσεων καταβολής της και τη μείωση των ποσών κάθε δόσης. Επιπλέον ευνοήθηκε η χαμηλότερου κόστους απόλυση με προειδοποίηση με τη μείωση του ανώτατου χρόνου προειδοποίησης από τους 24 τους 4 μήνες απαλλάσσοντας τους εργοδότες από μέχρι και 14 μισθούς αποζημίωσης αν επιλέγουν αυτή τη μορφή απόλυσης. Αυτά τα μέτρα ήδη συνέβαλαν στην υπερδιόγκωση της ανεργίας, αλλά και στην όποια αντικατάσταση «παλαιών» από εργαζόμενους χαμηλού κόστους.

ΕΡ. Γιατί πιστεύετε ότι στοχοποιείται διαρκώς το μισθολογικό κόστος;

Η δογματική ενοχοποίηση του μισθολογικού κόστους, που συντελείται με την αποδιάρθρωση του εργατικού δικαίου, εντάσσεται στον στρατηγικό σχεδιασμό του μεγάλου και πολυεθνικού κεφαλαίου για τη δημιουργία όρων μεγιστοποίησης του κέρδους, που στην Ελλάδα μεταφράζεται σε βίαιη μετατροπή της σε είδος Ελεύθερης Οικονομικής Ζώνης. Σε αυτό το πλαίσιο τα υψηλά ποσοστά ανεργίας αποτελούν βασικό εργαλείο για την επίτευξη αυτού του στόχου λόγω των πιέσεων που ασκούν στο περιεχόμενο της εργασίας. Διακηρυγμένος στόχος, άλλωστε, των Μνημονίων δεν είναι η μείωση της ανεργίας, αλλά η συμπίεση των μισθών στα επίπεδα των γειτονικών βαλκανικών χωρών χάριν της «ανταγωνιστικότητας», διαμορφώνοντας, στην ουσία, συνθήκες για την παγίωση ενός εντελώς νέου εργασιακού τοπίου και μιας εργασιακής κουλτούρας κατάλληλων για υψηλή κερδοφορία.

ΣΑΒΒΑΣ ΡΟΜΠΟΛΗΣ: ΝΕΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ 1 ΔΙΣ. ΣΤΑ ΤΑΜΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΙΣΦΟΡΩΝ

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΥΕΛΙΞΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΝ ΔΕΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΕΡΓΙΑ, ΑΛΛΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΝΟΥΝ ΤΟΥΣ ΑΝΕΡΓΟΥΣ ΜΕ ΜΟΡΦΕΣ ΜΕΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ.

ΕΡ. Το ΙΝΕ θεωρεί έτος μηδέν για το ασφαλιστικό το 2015. Με δεδομένο το εκρηκτικό πρόβλημα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν τα Ταμεία, η μείωση των εισφορών τι αποτελέσματα θα επιφέρει.

Πράγματι το 2016 το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα, για να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του, θα πρέπει εκτός από τα έσοδα που θα έχει από εισφορές εργαζομένων, εργοδοτών και κρατικές επιχορηγήσεις, να εξασφαλίσει επιπρόσθετα 950 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό αυξάνεται το 2017 στα επίπεδα των 1,88 δισ. ευρώ, το 2018 στα επίπεδα των 2,14 δισ. ευρώ, το 2019 στα επίπεδα των 2,40 δισ. ευρώ, το 2020 2,67 δισ. ευρώ και εξελίσσεται σταδιακά αυξανόμενο τις επόμενες δύο δεκαετίες.

Έτσι, με αυτά τα δεδομένα η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών εργαζομένων και εργοδοτών κατά 3,9% επιπλέον της μείωσης 1,4% των εργοδοτικών εισφορών αποστερεί το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης από έσοδα τουλάχιστον της τάξης του 1 δισ. ευρώ τον χρόνο, επηρεάζοντας αρνητικά το ελάχιστο αποθεματικό κεφάλαιο ή το σημερινό επίπεδο των συντάξεων εάν δεν εξασφαλιστούν βραχυπρόθεσμα και μεσο-μακροπρόθεσμα οι αναγκαίοι πόροι.

ΕΡ. Μπορεί ένα μέρος του νέου ελλείμματος στα ταμεία να καλυφθεί από αύξηση της απασχόλησης όπως ισχυρίζεται το υπουργείο Εργασίας;

Θεωρητικά ένα μέρος του νέου προκαλούμενου ελλείμματος μπορεί να καλυφθεί από την αύξηση της απασχόλησης. Όμως, σε ποσοτικούς και συγκεκριμένους όρους, η κάλυψη του 1 δισ. ευρώ τον χρόνο προϋποθέτει αύξηση της απασχόλησης τουλάχιστον κατά 300.000 άτομα. Η παρατήρηση αυτή σημαίνει ότι, εάν για παράδειγμα το 2015 στη χώρα μας η αύξηση του ΑΕΠ θα είναι 1,5%, η προκαλούμενη αύξηση της απασχόλησης θα είναι 22.000 νέες θέσεις εργασίας και τα επιπλέον έσοδα της κοινωνικής ασφάλισης από εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών θα είναι 66 εκατ. ευρώ, ποσό ελάχιστο σε σχέση με αυτό του προκαλούμενου ελλείμματος. Κατά συνέπεια το νέο προκαλούμενο έλλειμμα θα πρέπει να καλυφθεί από νέους πρόσθετους πόρους.

ΕΡ. Θεωρείτε ότι συνολικά οι νέες παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας μπορούν να οδηγήσουν σε περιορισμό ή συγκράτηση της ανεργίας (που την εκτιμάτε στο 29% - 30% για το 2014;)

Καταρχήν απαιτείται να σημειωθεί ότι οι νέες παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας για την απασχόληση κυριαρχούνται από πολιτικές επιδοτούμενης απασχόλησης και από πολιτικές αύξησης της εκ περιτροπής εργασίας, της μερικής, της προσωρινής και εποχικής απασχόλησης. Σήμερα στην Ελλάδα δύο στους πέντε εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα απασχολούνται με τις προαναφερόμενες ευέλικτες μορφές απασχόλησης.

Ως εκ τούτου, ενώ η πρόβλεψή μας για το επίπεδο της ανεργίας το 2014 είναι ότι θα κινηθεί μεταξύ του 29%-30% (29,5%), λόγω των προαναφερόμενων παρεμβάσεων των ευέλικτων πολιτικών απασχόλησης εκτιμούμε ότι από 27,5% το 2013 θα αυξηθεί στο 28,5% το 2014. Με άλλα λόγια οι πολιτικές ευελιξίας της εργασίας και ευελιξίας των μισθών αποδεικνύεται ότι δεν αντιμετωπίζουν την ανεργία με την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, αλλά ανακυκλώνουν στη διάρκεια του έτους τους ανέργους με μορφές μερικής και προσωρινής απασχόλησης.