ΕΡΕΥΝΑ 150 ΧΡΟΝΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

Εργατοπατερισμός, η χρόνια ασθένεια του συνδικαλισμού

ΕΡΕΥΝΑ | ΝΤΙΝΑ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ (dida@enet.gr) ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΟΛΙΤΗ (politi@enet.gr) ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ | ΑΡΧΕΙΟ Κ. ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ

Τον λοιδόρησαν οι κοσμικοί, τον υπονόμευσαν οι γραφειοκράτες, τον υποτίμησαν οι κεφαλαιοκράτες, τον αξιοποίησαν για πάρτη τους τα κόμματα εξουσίας, τον αντιμετωπίζουν με δυσπιστία οι εργαζόμενοι - παλιοί και νέοι, τον καταγέλασαν οι κυβερνήσεις που τον καλούν ως συνομιλητή στο τραπέζι μόνον όταν έχει τελειώσει το γεύμα. Αλλά, αν ο συνδικαλισμός είναι χαμένη υπόθεση, γιατί οι εργοδότες επιμένουν να οργανώνονται σε ενώσεις και επιμελητήρια;

Πάρ' το απόφαση, βρε Στράτο, να γραφτείς στο συνδικάτο!» Ο στίχος που ο Φώντας Λάδης έγραψε μέσα στο αγωνιστικό κλίμα της Μεταπολίτευσης φέρνει στη μνήμη ξεθωριασμένες φωτογραφίες από εργατικές Πρωτομαγιές, άντρες με μισάνοιχτα πουκάμισα, μουστάκια και φαβορίτες, γυναίκες με εμπριμέ φορέματα, και τον Ρίτσο να απαγγέλλει από την εξέδρα της ΓΣΕΕ. Μια εποχή που η αισιοδοξία συνυπήρχε με την αυταπάτη, τα ζιβάγκο προλείαιναν το έδαφος για τα Αρμάνι, το «Εξω οι βάσεις» κοντραριζόταν με το καραμανλικό «Ανήκομεν εις την Δύσιν» και το «Πάγωσε η τσιμινιέρα» τραγουδιόταν ακόμα και από πεντάχρονα παιδιά.

Σήμερα, οι μπόμπιρες της Μεταπολίτευσης είναι τριανταπεντάρηδες των 700 ευρώ, της Ελλάδας του ΔΝΤ και των «κοινωνικών δικτύων». Ο σημερινός Στράτος, που μπορεί να λέγεται Κωνσταντίνα, Κάρμεν, Χασάν, δεν αρκεί να το πάρει απόφαση να γραφτεί στο συνδικάτο. Συνδικάτο μπορεί να μην υπάρχει καν στο χώρο όπου εργάζεται ή, κι αν υπάρχει, ο ίδιος μπορεί να μην το ξέρει, ειδικά αν είναι ενοικιαζόμενος ή ημιαπασχολούμενος. Μπορεί και να είναι εργοδοτικό ή σωματείο σφραγίδα ή, απλώς, να αρνείται να τον γράψει επειδή ο Στράτος της ιστορίας μας δουλεύει ως συμβασιούχος ή ως «μπλοκάκι», με δελτίο παροχής υπηρεσιών.

Μπορεί, επίσης, να υπάρχουν όχι ένα αλλά πολλά συνδικάτα, και ο Στράτος του 2010 να μη γράφεται σε κανένα επειδή τα θεωρεί όλα εξίσου απαξιωμένα και αδύναμα ή απλώς επειδή έχει καταπιεί αμάσητο το δόγμα «αμύνεσθαι περί πάρτης». Στην περίπτωση που ο Στράτος, η Κάρμεν, η Κωνσταντίνα, ο Χασάν δραστηριοποιείται στο σωματείο του ή προσπαθεί με άλλους να στήσει ένα σωματείο, πρέπει να γνωρίζει εκ των προτέρων ότι θα υποστεί διακρίσεις, χλεύη, πιέσεις, ακόμα και απόλυση. Η περίπτωση να βρεθεί με το κεφάλι σπασμένο ή το πρόσωπο σημαδεμένο από κάποιον τραμπούκο δεν είναι και τόσο απίθανη - κι ας μη δουλεύει σε μεξικάνικο καρτέλ, αλλά σε χώρα της Ευρωζώνης, στην πάλαι ποτέ «Ισχυρή Ελλάδα» της ΟΝΕ και στη νυν επιτηρούμενη Ελλάδα των ιπτάμενων σπρεντ.

Εκατόν τριάντα χρόνια μετά τις πρώτες εργατικές οργανώσεις, 100 χρόνια μετά την ίδρυση του Εργατικού Κέντρου Αθήνας (προηγήθηκε ο Βόλος και ακολούθησε ο Πειραιάς), 92 χρόνια μετά την ίδρυση της ΓΣΕΕ και 94 χρόνια μετά την ηρωική απεργία των μεταλλωρύχων της Σερίφου, που κέρδισαν με αίμα την καθιέρωση οχταώρου, οι αγώνες του κόσμου της εργασίας αριθμούν σχεδόν ενάμιση αιώνα ζωής - και περισσότερο, αν συνυπολογίσουμε τις πρώιμες αγροτικές εξεγέρσεις του 19ου αιώνα. Διανύοντας τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα, έννοιες όπως συνδικάτα, συνδικαλισμός, εργατικό κίνημα, ταξική πάλη δεν είναι πια καινούργιες, αλλά μοιάζουν να επανανοηματοδοτούνται μέσα σε συνθήκες άγριας επίθεσης στο εισόδημα, στα δικαιώματα, στους όρους ύπαρξης των εργαζομένων.

Πίσω από τις ψυχρές χρηματιστηριακές συναλλαγές, τους οικονομικούς δείκτες, τα εθνικά χρέη και τα κερδοσκοπικά παιχνίδια των «αγορών», δημιουργός του πλούτου εξακολουθεί να είναι η ανθρώπινη εργασία και διάνοια. Οσο και αν η εργασία διανοητικοποιείται και ο νέος προλετάριος παύει να είναι αποκλειστικά χειρώναξ, άνθρωποι και όχι άυλα δίκτυα βρίσκονται πίσω από τα κέρδη, εργάζονται, καταναλώνουν, αναπαράγονται, παράγουν υπεραξία που τη νέμονται άλλοι. Ανθρωποι με σάρκα και οστά, που μπορεί να μη χύνουν αίμα, δάκρυα και ιδρώτα στις σκαλωσιές, στις φάμπρικες και στις στοές, αλλά να είναι καλωδιωμένοι με ένα hands-free ακουστικό πίσω από έναν τερματικό υπολογιστή, να χτυπάνε τιμές με λέιζερ σε ένα ταμείο σούπερ μάρκετ, να είναι «μάνατζερ του εαυτού τους» που κυνηγάνε πωλήσεις, ασφάλειες, δείγματα, σε μια μεταμοντέρνα εκδοχή του εμποράκου με τη βαλίτσα. Η εργατική τάξη του 21ου αιώνα δεν περιμένει να πάει στον παράδεισο, αλλά αγοράζει την ψευδαίσθησή του με δόσεις ή προσπαθεί να αναβάλει την κόλαση με δάνεια και πιστωτικές. Δεν βροντοχτυπά τις χάντρες, ούτε κρατά μόνο πηλοφόρι και μυστρί, αλλά έχει καρφιτσωμένο ταμπελάκι με ονοματεπώνυμο, GPS και PDA. Δεν έχει πάντα ροζιασμένα χέρια, αλλά σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα, αυχενικά και ισχυαλγίες από το χτύπημα των πλήκτρων, κιρσούς από την ορθοστασία, εργατικά ατυχήματα, τραυματισμούς και θανάτους, που βαφτίζονται «ατυχή περιστατικά». Η εργάτρια και ο εργάτης του 21ου αιώνα μπορεί να μη φοράνε τσεμπέρι και τραγιάσκα, αλλά να έχουν ράστα μαλλιά και σακίδιο πλάτης, σαν τον φυλακισμένο δάσκαλο Μάριο Ζέρβα. Μπορεί να μην ακούνε Καζαντζίδη, αλλά χιπ-χοπ ή μπορεί να αποκοιμιούνται με ρινγκ τόουν από τη Eurovision. Μπορεί να μη θέλουν να λέγονται εργάτες, να μην ξέρουν ή να μην τους νοιάζει αν ανήκουν στην εργατική τάξη. Στο κάτω κάτω, τι είναι η Ελλάδα και τι είναι οι τάξεις της... Τόσα χρόνια μας έχουν μάθει να στριμωχνόμαστε κάτω από την ταμπέλα «μεσαίοι», μικρομεσαίοι, μικρομαγαζάτορες και μικροϊδιοκτήτες και αυτοαπασχολούμενοι.

Η μισθωτή εργασία στην Ελλάδα παρουσιάζει χαμηλά ποσοστά σε σχέση με την Ευρώπη των 15· μόλις 60% έναντι του 80% που είναι ο κοινοτικός μέσος όρος. Οπως επισημαίνει ο πανεπιστημιακός Γ. Κουζής στο βιβλίο του «Τα χαρακτηριστικά του ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος», το χαμηλό ποσοστό της μισθωτής εργασίας στην Ελλάδα, σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, είναι ενδεικτικό του ειδικού βάρους που αυτή αντιπροσωπεύει στην ελληνική κοινωνία: «...η κρατική εξουσία στην Ελλάδα παρουσιάζει ιστορικά μειωμένη ευαισθησία απέναντι στα αιτήματα των μισθωτών συγκριτικά με χώρες με πολύ υψηλότερο ποσοστό μισθωτής απασχόλησης, στοιχείο που ενισχύεται και από τον σχετικά μέσο και χαμηλό βαθμό συνδικαλιστικής πυκνότητας που χαρακτηρίζει ιστορικά την ελληνική περίπτωση, σε συνδυασμό και με την επί μακρόν πλήρη χειραγώγηση του».

Τι σημαίνει, όμως, «συνδικαλιστική πυκνότητα» και γιατί θεωρείται χαμηλή στην Ελλάδα; Ο όρος αναφέρεται στο ποσοστό συμμετοχής των εργαζομένων στις συνδικαλιστικές οργανώσεις, αλλά δεν υπάρχει ενιαία μέθοδος υπολογισμού, με αποτέλεσμα οι δείκτες να διαφέρουν. Ο Νίκος Παλαιολόγος, στο έργο του «Εργασία και συνδικάτα στον 21ο αιώνα», αναλύει τεκμηριωμένα τη διάρθρωση και τις αλλαγές στα συνδικάτα στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Οπως παρατηρεί, η συνδικαλιστική πυκνότητα στην Ελλάδα υπολογίζεται από τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας στο 24% - ή ακόμα πιο χαμηλή, ώς 11% από άλλους αναλυτές. Σε κάθε περίπτωση θεωρεί ότι υποεκτιμάται και την τοποθετεί γύρω στο 29% - ή 25%, αν συνυπολογιστούν και οι άνεργοι. Αυτό σημαίνει ότι μόλις ο ένας στους τέσσερεις εργαζομένους στην Ελλάδα καλύπτεται από κάποιο συνδικάτο, όταν στη Φινλανδία τα ποσοστά αγγίζουν το 100%, στην Ιταλία το 70%, αλλά στη Γαλλία μέλη συνδικάτων είναι μόλις το 10% των μισθωτών.

Ιδιαίτερα χαμηλή είναι η συσπείρωση των εργαζομένων στα συνδικάτα στον ιδιωτικό τομέα, που δεν φαίνεται να υπερβαίνει το 18%, ενώ ισχυρή συνολικά είναι η παρουσία του δημόσιου τομέα που καλύπτει το 55% των συνδικαλισμένων. Ο Γ. Κουζής στο βιβλίο του αποδίδει την τάση μείωσης της συνδικαλιστικής πυκνότητας, που παρατηρείται και στα ευρωπαϊκά συνδικάτα, σε μια σειρά από αιτίες, εξωγενείς αλλά και ενδογενείς, δηλαδή απόρροια της ίδιας της λειτουργίας των συνδικάτων: το υψηλό ποσοστό ανεργίας, την υποχώρηση της απασχό- λησης στον βιομηχανικό τομέα, την ανάπτυξη ευέλικτων μορφών εργασίας σε συνδυασμό με την αύξηση της γυναικείας απασχόλησης. Η απασχόληση των γυναικών, ενώ αυξάνεται σταθερά τα τελευταία 15 χρόνια, δεν μεταφράζεται σε αύξηση της δύναμης των συνδικάτων. Τα καθήκοντα του σπιτιού, που εξακολουθούν να βαραίνουν κυρίως τη γυναίκα, και τα υψηλά ποσοστά μερικής απασχόλησης (το 70% των μερικώς απασχολουμένων είναι γυναίκες) είναι παράγοντες που αποθαρρύνουν τις γυναίκες από το να ενταχθούν στα συνδικάτα.

Η διεθνοποίηση της οικονομίας, που περιορίζει τη δύναμη παρέμβασης του παραδοσιακού συνδικαλιστικού κινήματος, η υποχώρηση των συλλογικών οραμάτων και η άνοδος των νεοφιλελεύθερων αξιών δυσχεραίνουν την προσέλκυση νέων μελών, ειδικά από τη λεγόμενη «νέα βάρδια» της εργασίας: πληροφορική, τηλεπικοινωνίες, ευέλικτοι, επισφαλείς, ενοικιαζόμενοι, συμβασιούχοι, μετανάστες, γυναίκες, νέοι. Σχεδόν ανύπαρκτος είναι ο συνδικαλισμός στον ιδιωτικό τομέα στις ηλικίες κάτω των 29 ετών, παρατηρεί ο Γ. Κουζής, ενώ στις στατιστικές των συνδικάτων δεν καταγράφονται οι νέοι μισθωτοί, ούτε υπάρχουν προγράμματα προσέλκυσης νέων. Η ένταση των αντιπαραθέσεων στο εσωτερικό των συνδικάτων, ο οργα- νωτικός κατακερματισμός και η διαιώνιση των δυσλειτουργιών, όπως η οικονομική εξάρτηση από το κράτος, η έντονη παραταξιοποίηση, η αμφισβήτηση της αυτονομίας και η εισαγωγή «συναινετικών» στοιχείων μειώνουν την αποτελεσματικότητα της δράσης των συνδικάτων, υποσκάπτουν την απήχησή τους, τα κάνουν λιγότερο αξιόπιστα στα μάτια των εργαζομένων.

1950. Αστυνομικοί αντικαθιστούν τους ΤΤΤ (Ταχυδρομεία, Τηλεγραφεία, Τηλεφωνεία) που απεργούν. Το 1949 οι «Τριατατικοί» επιστρατεύθηκαν ως απεργοσπάστες στην πολυήμερη απεργία της ΑΔΕΔΥ.Η σημερινή κρίση των συνδικάτων δεν σημαίνει ότι ο συνδικαλισμός είναι ξεπερασμένος και πρέπει να καταργηθεί. Οπως και η οικονομική κρίση δεν θα ξεπεραστεί με την κατάργηση των στοιχειωδών εργατικών δικαιωμάτων - όσο κι αν προσπαθούν να μας πείσουν ότι ο κόσμος της εργασίας πρέπει να πληρώσει ξανά το λογαριασμό. Οπως μας είπε ο Γιάννης Κουζής σε τηλεφωνική συνέντευξη, «η ύπαρξη των συνδικάτων είναι αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε. Ο συνδικαλισμός είναι επίκαιρος όσο ποτέ. Αλλά πρακτικές και λειτουργίες των συνδικάτων που δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες έχουν δημιουργήσει πρόβλημα αξιοπιστίας. Πρέπει να δούμε τα ελλείμματα που υπάρχουν και να ξεκινήσουν αλλαγές από τα ίδια τα συνδικάτα. Το γεγονός ότι δημιουργούνται σωματεία από το χώρο της επισφάλειας, πρωτοβάθμια σωματεία βάσης, είναι ελπιδοφόρο. Αν γίνουν αλλαγές στο συνδικαλιστικό κίνημα, θα ξεκινήσουν από τη βάση».

Σε μια εποχή κατά την οποία απειλούνται κατακτήσεις δεκαετιών και το ρολόι φαίνεται σαν να γυρίζει στο 1914, όταν κατοχυρώθηκε στην Ελλάδα το δικαίωμα του «συνεταιρίζεσθαι» και εξουσιοδοτήθηκαν τα σωματεία να συνάπτουν συλλογικές συμβάσεις, μια σύντομη ματιά στην ιστορία του εργατικού κινήματος δεν είναι νοσταλγική βουτιά στο παρελθόν, αλλά εργαλείο για τις μάχες του μέλλοντος.

ΕΡΕΥΝΑ 150 ΧΡΟΝΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ

ΕΡΕΥΝΑ | ΝΤΙΝΑ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ (dida@enet.gr) ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΟΛΙΤΗ (politi@enet.gr) ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ | ΑΡΧΕΙΟ Κ. ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ

Γεγονότα-σταθμοί του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα

[Από το βιβλίο του Δημήτρη Α. Κατσορίδα «Βασικοί σταθμοί του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα (1870-2001)»]

1879: Δημιουργείται το πρώτο συνδικάτο από τους εργάτες ξύλου των ναυπηγείων της Σύρου, στην Ερμούπολη. Απαιτούν μείωση των ωρών εργασίας σε 10 και αύξηση του μεροκάματου. Μετά τους ναυπηγούς, απεργούν οι βυρσοδέψες της Σύρου με παρόμοια αιτήματα. Έπειτα από βίαιες συγκρούσεις με το στρατό και την αστυνομία, τα αιτήματά τους γίνονται δεκτά.

1882: Ιδρύονται στην Αθήνα τα πρώτα σωματεία: τυπογράφοι, μεταλλουργοί, εμποροϋπάλληλοι, ραφτάδες, σύλλογος μηχανικών και θερμαστών, με έδρα τον Πειραιά (1899), που εργάζονται στα πλοία κ.α. Δημιουργούνται συνδικάτα στην Αθήνα, στον Πειραιά, στην Πάτρα, στον Βόλο και αλλού.

1894: Η πρώτη εργατική Πρωτομαγιά. Το ψήφισμά της ζητά: οκτάωρο, ανάπαυση την Κυριακή, συντάξεις σε όλους τους απόμαχους εργάτες, κατάργηση της θανατικής ποινής και της προσωπικής κράτησης για χρέη.

1896: Απεργία στα Μεταλλεία Λαυρίου. Οι απεργοί ανατινάζουν την αποθήκη δυναμίτη και καταλαμβάνουν το εργοστάσιο.

1860-1910: Οι πρώτες εργατικές περιοχές: Αναφιώτικα, Πλάκα, Νεάπολη (Εξάρχεια), Μεταξουργείο, Γκάζι, Λαύριο (από το 1870 με τον βιομηχανικό οικισμό των μεταλλείων), η Ερμούπολη της Σύρου το 1870 και ο Πειραιάς, ο οποίος εποικίστηκε από νησιώτες, που έφτιαξαν τα Χιώτικα και τα Υδραίικα και, φυσικά, τα Μανιάτικα. Γύρω από τα εργοστάσια αναπτύσσονται εργατικοί οικισμοί. Σταδιακά δημιουργούνται οι βιομηχανικές περιοχές της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας και του Πειραιά, οι οποίες ακολουθούν, κατά κύριο λόγο, τη γραμμή του σιδηροδρόμου από τον Πειραιά μέχρι τα Πατήσια.

1906: Οι μεταλλωρύχοι Λαυρίου ιδρύουν σωματείο, το οποίο συγκεντρώνει 5.000 μέλη.

1908: Ιδρύεται ο Σύνδεσμος των Εργατικών Τάξεων της Ελλάδος (ΣΤΕΤ) από τον σοσιαλιστή Πλάτωνα Δρακούλη, με σκοπό την ιδεολογική διαπαιδαγώγηση της εργατικής τάξης.

Ιδρύεται το πρώτο Εργατικό Κέντρο στην Ελλάδα: το Εργατικό Κέντρο Βόλου, με συνδικαλιστική και μορφωτική δράση: διαλέξεις σε θέματα εργατικά, εκμάθησης της δημοτικής γλώσσας, θρησκείας, θεωρίας του σοσιαλισμού κ.ά.

1909: Ιδρύεται η Φεντερασιόν, στη Θεσσαλονίκη, όταν η πόλη υπαγόταν ακόμα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η Φεντερασιόν είναι πολιτικο-συνδικαλιστική σοσιαλιστική εργατική οργάνωση ομοσπονδιακής μορφής, η οποία αποτελείται από εργάτες Εβραίους, Ελληνες, Τούρκους, Βούλγαρους, Σλάβους κ.ά., με σκοπό την υπεράσπιση των συμφερόντων της εργατικής τάξης. Ιδρυτής της, ο πρωτοπόρος σοσιαλιστής Αβραάμ Μπεναρόγια.

1909: Ψηφίζεται ο Νόμος 3455 που καθιερώνει την Κυριακή αργία και το 1911 ο νόμος «Περί υγιεινής και ασφαλείας των εργατών και περί ωρών εργασίας».

1910: 26 Φεβρουαρίου ιδρύεται το Εργατικό Κέντρο Αθήνας από τέσσερα σωματεία: των ραφτάδων, των μαρμαρογλυπτών, των λατόμων και των τυπογράφων.

1912: Συγκροτείται το Εργατικό Κέντρο Πειραιά, ενώ το 1914 αναγνωρίζεται το δικαίωμα σύστασης σωματείων.

1912: Συστήνεται η Επιθεώρηση Εργασίας. Θεσμοθετείται νομοθεσία που απαγορεύει την εργασία για παιδιά κάτω των 12 ετών και σε γυναίκες εγκύους 4 εβδομάδες πριν και 3-4 εβδομάδες μετά τον τοκετό. Επί πλέον, απαγορεύει τη νυκτερινή εργασία γυναικών και παιδιών και ορίζει ως χρονικό όριο για την ημερήσια εργασία γυναικών και ανηλίκων τις 10 ώρες.

1914: Ψηφίζεται ο νόμος «Περί σωματείων». Κατοχυρώνει το δικαίωμα του «συνεταιρίζεσθαι» για τους εργάτες, αναγνωρίζοντας τα σωματεία τους και αποκλείοντας από αυτά τους εργοδότες.

1914-1920: Μειώνεται κατά δύο ώρες ο χρόνος εργασίας, δηλαδή από σχεδόν 11 ώρες σε 9 ώρες ημερησίως.

1916: 21 Αυγούστου γίνεται η απεργία της Σερίφου, με πρωτεργάτη τον μεταλλωρύχο Κωνσταντίνο Σπέρα. Ζητούν οχτάωρο, αύξηση ημερομισθίου, προστασία της ζωής των εργατών (60 νεκροί εργάτες σε δύο χρόνια). Η χωροφυλακή σκοτώνει τέσσερεις απεργούς και τραυματίζει 38. Οι απεργοί αντεπιτίθενται, ο αρχηγός της χωροφυλακής πνίγεται στη θάλασσα. Τελικά, τα αιτήματα των απεργών έγιναν δεκτά. Επί 15 ημέρες την εξουσία στο νησί αναλαμβάνουν οι εργάτες.

1917: Ιδρύεται το Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης.

1918: 21 έως 28 Οκτωβρίου 1918 ιδρύεται η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ).

1921: Ιδρύεται η Λέσχη των Δημοσίων Υπαλλήλων. Επίσης, λειτουργεί η Πανυπαλληλική Επιτροπή, η οποία αποτελείται από 21 αντιπροσώπους και συντονίζει 13 σωματεία και δημοσιοϋπαλληλικές ενώσεις.

Τον Φεβρουάριο ξεσπούν τα γεγονότα του Βόλου. Η εξέγερση ξεκίνησε με μια συγκέντρωση του πληθυσμού εναντίον της ακρίβειας των ειδών πρώτης ανάγκης και κατά της συνέχισης του πολέμου. Το πλήθος υπερέβη τα 15.000 άτομα. Οι Αρχές με τη βοήθεια στρατιωτικών δυνάμεων κατέστειλαν την εξέγερση. Συλλαμβάνουν και βασανίζουν εκατοντάδες εργάτες.

1922: Μικρασιατική Καταστροφή. 1.200.000 πρόσφυγες προς την Ελλάδα αλλάζουν τα κοινωνικά δεδομένα. Εγκαθίστανται κυρίως στις πόλεις, σε παραγκογειτονιές σε άσχημες συνθήκες, και τροφοδοτούν την εργατική τάξη με νέο αίμα. Ταυτόχρονα συμβάλλουν σημαντικά στη βιομηχανική ανάπτυξη της χώρας. Δημιουργούνται οι προσφυγικές συνοικίες: από τη Νέα Φιλαδέλφεια ώς το Αιγάλεω, τη Δραπετσώνα, το Πέραμα, τον Σκαραμαγκά, το Δουργούτι και αλλού.

1923: 22 Αυγούστου. Η μεγαλύτερη σε έκταση και μαχητικότητα απεργία που είχε συμβεί μέχρι τότε στην Ελλάδα. Πανεργατική συγκέντρωση της ΓΣΕΕ και του Εργατικού Κέντρου Πειραιά στο Πασαλιμάνι. Καταστέλλεται βίαια από στρατό και αστυνομία. Εντεκα νεκροί, δεκάδες τραυματίες. Βασικά αιτήματα, αύξηση των ημερομισθίων, μείωση των ωρών εργασίας, βελτίωση των συνθηκών εργασίας -ιδιαίτερα για τους ανήλικους εργαζομένους- επαναπρόσληψη των απολυμένων κ.ά.

1926: Μεγάλη απεργία των καπνεργατών του Αγρινίου. Το βασικό τους αίτημα, να μη φύγουν τα καπνά ανεπεξέργαστα στις διεθνείς αγορές, το οποίο θα είχε ως συνέπεια την αύξηση της ανεργίας και τη μείωση της περιόδου της καπνεργασίας. Η αστυνομία σκοτώνει έναν καπνεργάτη και μία καπνεργάτρια.

Στις 28 Μαρτίου ξεκίνησαν οι εργασίες του 3ου Πανεργατικού Συνεδρίου της ΓΣΕΕ στον Πειραιά. Πολλά στελέχη του είναι στις φυλακές και στις εξορίες. Αρχίζει η διάσπαση του συνδικαλιστικού κινήματος. Τα συντηρητικά στοιχεία διαγράφουν τα σωματεία που επηρεάζονται από τους αριστερούς.

Στις 2 Μαΐου πραγματοποιείται στην Αθήνα το ιδρυτικό συνέδριο της Συνομοσπονδίας Δημοσίων Υπαλλήλων Ελλάδος (ΣΔΥΕ).

1927: Η πρώτη απεργιακή κινητοποίηση των δημοσίων υπαλλήλων. Η κυβέρνηση ψηφίζει το νόμο 3453/12-3-1928 «περί απεργούντων Δημοσίων Υπαλλήλων» και εξαπολύει κύμα διώξεων κατά των συνδικαλιστικών στελεχών.

1928: Στις 8 Μαΐου διεξάγεται το 4ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ. Με αντιδημοκρατικές μεθοδεύσεις αποκλείονται οι κομμουνιστές συνδικαλιστές. Συντελείται, ουσιαστικά, η διάσπαση του συνδικαλιστικού κινήματος.

1928: Ναυτεργατική απεργία τον Ιούλιο. Δημιουργούνται στα καράβια οι περιβόητες Επιτροπές Καραβιών.

1929: Στις 3 Φεβρουαρίου ιδρύεται η Ενωτική Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΕΓΣΕΕ) από τους κομμουνιστές που εκδιώχθηκαν από τη ΓΣΕΕ. Ομως, στις 31 Ιανουαρίου 1930, με απόφαση του Πρωτοδικείου Αθηνών, το οποίο επικαλέστηκε το «ιδιώνυμο», διαλύεται η Ενωτική ΓΣΕΕ, η οποία έκτοτε λειτουργεί παράνομα.

1930: 5ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ. Νέα διάσπαση. Αποχωρούν οι σοσιαλιστές και σε συνεργασία με άλλους συνδικαλιστές ιδρύουν την Πανελλαδική Συνομοσπονδία Εργασίας (ΠΣΕ). Από το 1931 έχουμε τρεις συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες: τη ΓΣΕΕ, την οποία ελέγχουν οι συντηρητικοί, την Ενωτική ΓΣΕΕ (ΕΓΣΕΕ) των κομμουνιστών και την ΠΣΕ των σοσιαλιστών με τους συνεργαζόμενους.

1931-35: Ξεκινά μια σειρά από μέτρα κοινωνικής προστασίας. Το 1931 ιδρύεται η Εργατική Εστία, το 1932 ψηφίζεται το οκτάωρο, το 1934 ψηφίζεται ο νόμος περί κοινωνικών ασφαλίσεων, ενώ από το 1935 αρχίζει να εφαρμόζεται το σύστημα των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας.

1934: Ιδρύεται η Πανελλήνιος Ομοσπονδιακή Ενωσις Ανέργων, με έδρα τη Θεσσαλονίκη και με 7.000 μέλη οργανωμένα σε 23 πρωτοβάθμια σωματεία.

1936: Εργατική εξέγερση τον Μάη στη Θεσσαλονίκη. Αιτίες της εξέγερσης, η ακρίβεια, οι χαμηλοί μισθοί, τα αλλεπάλληλα οικονομικά σκάνδαλα, η αυταρχική συμπεριφορά του κράτους και της αστυνομίας απέναντι στα χρόνια εργατικά αιτήματα. Ολη η πόλη καταλαμβάνεται από τον εξεγερμένο λαό. Τελικά, η εξέγερση καταστέλλεται βίαια, με 12 νεκρούς (κατ' άλλους 16) και δεκάδες τραυματίες εργάτες και εργάτριες. Την καταστολή της εξέγερσης ακολουθεί κύμα διώξεων και εκτοπίσεων συνδικαλιστών και εργατών. Την 4η Αυγούστου επιβάλλεται η δικτατορία του Ι. Μεταξά.

1941: Στις 16 Ιουλίου ιδρύεται το Εργατικό Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΕΑΜ), το οποίο υπήρξε ο πρόδρομος του ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο). Συμμετέχει η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ) με τον Ι. Καλομοίρη, η Ενωτική ΓΣΕΕ (ΕΓΣΕΕ) με τον Κ. Λαζαρίδη και τα Ανεξάρτητα Συνδικάτα με τον Δ. Στρατή. Αμεσοι στόχοι του Εργατικού ΕΑΜ ήταν η οργάνωση της καθημερινής πάλης της εργατικής τάξης σε κάθε χώρο εργασίας (και με βάση τη συνοικία για τους ανέργους), με σκοπό την επιβίωση του λαού, που αφορούσε τη διανομή συσσιτίων, την παροχή τροφίμων, την αύξηση των μισθών, την αντιμετώπιση της πολιτικής επιστράτευσης, το σπάσιμο της τρομοκρατίας στα σωματεία και την τιμωρία των συνεργατών των δυνάμεων Κατοχής.

1942: Ξεσπάει η πρώτη απεργία στην κατεχόμενη Ευρώπη. 24-25 Μαρτίου κηρύσσεται πανεργατική -πανυπαλληλική απεργία στην Αθήνα. Στις 16 Απριλίου η απεργία γενικεύεται στο σύνολο των δημοσίων υπηρεσιών της Αθήνας και του Πειραιά και στις 17 Απριλίου, με κάλεσμα της παράνομης Κεντρικής Πανυπαλληλικής Επιτροπής, παίρνει πανελλαδικό - πανεργατικό χαρακτήρα. Η απεργία έληξε στις 21 Απριλίου, με μερική ικανοποίηση των αιτημάτων των απεργών.

1943: Κατόπιν μαζικών κινητοποιήσεων, στις 24 Φεβρουαρίου και στις 5 Μαρτίου ξεκινά απεργία διαρκείας 27 ημερών, με σκοπό τη ματαίωση του διατάγματος για την πολιτική επιστράτευση των Ελλήνων, την οποία ήθελαν να επιβάλουν οι δυνάμεις Κατοχής, προκειμένου να στείλουν εργάτες στη Γερμανία. Ηταν η μοναδική περίπτωση επιτυχημένης κινητοποίησης σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη.

1946: Την 1η Μαρτίου, στην Αθήνα, γίνεται το 8ο Πανεργατικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ. Συνέδριο-σταθμός, ενωτικό και δημοκρατικό. Επικρατεί το ψηφοδέλτιο του Εργατικού Αντιφασιστικού Συνασπισμού (ΕΡΓΑΣ), το οποίο συσπειρώνει παρατάξεις προσκείμενες στην Αριστερά, συγκεντρώνοντας το 80-85% των εδρών. Γραμματέας εξελέγη ο Μήτσος Παπαρήγας.

Στις 27 Ιουνίου 1946 το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), κατόπιν κρατικής παρέμβασης, ακύρωσε το 8ο Συνέδριο και επέβαλε στη διοίκηση της ΓΣΕΕ τον συντηρητικό Φώτη Μακρή και την παράταξή του. Αρχίζει μια περίοδος αντιδημοκρατικών μεθοδεύσεων, αστυνομικών παρεμβάσεων, ελέγχου του επίσημου συνδικαλισμού από τον εργατοπατερισμό. Πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, διώξεις, εξορίες και φυλακίσεις συνδικαλιστών, περιορισμός των πολιτικών ελευθεριών, εργοδοτική τρομοκρατία και διαγραφή από τη δύναμη της ΓΣΕΕ των Εργατικών Κέντρων και των Ομοσπονδιών που επηρεάζονται από την Αριστερά. Ο Φώτης Μακρής θα παραμείνει στη διοίκηση της ΓΣΕΕ επί εικοσαετία, με εξαίρεση την περίοδο 1964-66.

1947: Ιδρύεται η ΑΔΕΔΥ.

1949: Τον Ιανουάριο δημιουργείται το Κίνημα Ελεύθερου Συνδικαλισμού (ΚΕΣ). Γραμματέας του ο Δημήτρης Στρατής. Στοχεύοντας στην ενότητα του συνδικαλιστικού κινήματος, δεν επιχειρεί την ίδρυση άλλης ΓΣΕΕ, έστω κι αν αυτή βρισκόταν κάτω από τον έλεγχο του κράτους και της εργοδοσίας.

Στις 6 Απριλίου η ΑΔΕΔΥ προκηρύσσει απεργία, η οποία διαρκεί 13 ημέρες. Κατά τη διάρκεια της απεργίας επιστρατεύονται οι εργαζόμενοι στα ΤΤΤ («Τριατατικοί» - ταχυδρομεία, τηλεγραφεία, τηλεφωνεία), ενώ συλλαμβάνονται και δικάζονται μέλη του Γενικού Συμβουλίου και της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΑΔΕΔΥ.

1950 και μετά: Εξαιτίας της εσωτερικής μετανάστευσης, οι παραδοσιακές εργατικές συνοικίες του Μεσοπολέμου ενισχύονται με επιπρόσθετο εργατικό δυναμικό. Η ανάπτυξη της βαριάς βιομηχανίας στο Θριάσιο Πεδίο θα προσελκύσει νέο πληθυσμό και θα αναπτυχθούν περιοχές όπως το Πέραμα, τα Ικαριώτικα, τα Μανιάτικα και ο Ανω Κορυδαλλός.

1951: Στις 7 Ιουλίου η ΑΔΕΔΥ κηρύσσει απεργία με οικονομικά αιτήματα, η οποία διαρκεί 22 ημέρες. Η «τελευταία» 48ωρη απεργιακή κινητοποίηση εκείνης της περιόδου γίνεται στις 2-3 Ιουλίου 1953. Εκτοτε οι απεργιακοί αγώνες της ΑΔΕΔΥ ατονούν, η λειτουργία της χαρακτηρίζεται από νόθα συνέδρια, ενώ η δράση της παίρνει κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, που περιλαμβάνει δεξιώσεις στο βασιλιά, επισκέψεις στα ανάκτορα κ.ά.

1955: Στις 13 Μαΐου δημιουργείται το Δημοκρατικό Συνδικαλιστικό Κίνημα (ΔΣΚ), από την ενοποίηση του ΚΕΣ με το Εργατικό Συνδικαλιστικό Κίνημα Ελλάδος (ΕΣΚΕ), που επρόσκειντο στην ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά). Ο Δ. Στρατής έγινε ο γραμματέας του νέου σχήματος. Στόχος, ο συντονισμός της δράσης αντιπολιτευτικών συνδικαλιστικών τάσεων (κομμουνιστές, σοσιαλιστές, σοσιαλδημοκράτες, τροτσκιστές, ανέντακτοι αριστεροί, δημοκράτες), με σκοπό την καθιέρωση της απλής αναλογικής στις εκλογές των συνδικάτων, τη βελτίωση των αποδοχών των μισθωτών κ.ά.

1960: Στις 1 και 2 Δεκεμβρίου γίνεται η μεγάλη απεργία των οικοδόμων, ενός κλάδου με περίπου 100.000 εργάτες, ο οποίος βρέθηκε στην πρωτοπορία των εργατικών αγώνων τη δεκαετία του '60. Βασικά αιτήματα είναι η υπαγωγή του κλάδου στα βαρέα και ανθυγιεινά, η καθιέρωση των εφτά ωρών εργασίας, η εξυγίανση και ο εκδημοκρατισμός του συνδικαλιστικού κινήματος.

1962: Τον Φεβρουάριο ιδρύεται η Κίνηση των 115 Συνεργαζόμενων Εργατοϋπαλληλικών Οργανώσεων (ΣΕΟ-115), με πρωτοβουλία της Ομοσπονδίας Ηλεκτρισμού - Κοινής Ωφέλειας, της Ομοσπονδίας Εργατών Τύπου και της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Λογιστών, προκειμένου να αντιμετωπίσουν από κοινού το νομοσχέδιο που έθιγε ασφαλιστικά και συνδικαλιστικά δικαιώματα. Η Κίνηση των 115 πίεσε για τον εκδημοκρατισμό του συνδικαλιστικού κινήματος, διοργάνωσε και υποστήριξε πολλούς απεργιακούς αγώνες, συνέβαλε στις κινητοποιήσεις των Ιουλιανών του 1965 και διέκοψε τη λειτουργία της με τη δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967, έχοντας μέχρι τότε συσπειρώσει 682 συνδικάτα.

1968: Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας ο συνδικαλισμός είναι υπό διωγμόν. Η Αριστερά, μαζί με άλλες δημοκρατικές δυνάμεις, συγκροτεί κάποιες παράνομες αντιδικτατορικές συνδικαλιστικές οργανώσεις. Αυτές ήταν το Αντιδικτατορικό Εργατικό Μέτωπο (ΑΕΜ) και η Ενιαία Συνδικαλιστική Αντιδικτατορική Κίνηση (ΕΣΑΚ), η οποία ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 1968 στη Ρώμη.

1976: Στις 10-11 Απριλίου πραγματοποιείται το 18ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Καβάλα, στο οποίο επικρατεί η ομάδα Καρακίτσου - Παπαγεωργίου, αφού προηγουμένως είχε δημιουργήσει πλασματικό συσχετισμό δύναμης, αποκλείοντας από τη δύναμη της ΓΣΕΕ πολλές συνδικαλιστικές οργανώσεις. Το ίδιο ισχύει και για τους δημοσίους υπαλλήλους.

Τον Μάιο ψηφίζεται ο νόμος 330, με τον οποίο εγκαινιάζεται μια πολιτική οργανωτικού ελέγχου των συνδικάτων μέσα από θεσμικές παρεμβάσεις. Ετσι, νομιμοποιούνται η ανταπεργία (λοκ άουτ) και οι απεργοσπαστικοί μηχανισμοί, με το πρόσχημα της προστασίας του δικαιώματος στην εργασία. Απαγορεύεται η πολιτική απεργία και η απεργία αλληλεγγύης και νομιμοποιείται η οργανωτική διάσπαση των συνδικάτων. Οι περισσότερες απεργίες κηρύσσονται παράνομες.

1977: Δημιουργούνται οι Συνεργαζόμενες Αγωνιστικές Δημοκρατικές Εργατοϋπαλληλικές Οργανώσεις (ΣΑΔΕΟ), ως αντίβαρο στην κυβερνητική ΓΣΕΕ. Αντίστοιχες κινήσεις γίνονται στους δημοσίους υπαλλήλους.

1982: Ψηφίζεται από τη νεοεκλεγείσα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ο νόμος 1264, καταργώντας το νόμο 330/76, σε μια προσπάθεια αποκατάστασης της ομαλότητας στο εσωτερικό του συνδικαλιστικού κινήματος.

1983: Μεταξύ 9-11 Δεκεμβρίου πραγματοποιείται το 22ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στην Αθήνα, ορόσημο στην ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα. Πήραν μέρος όλα τα Εργατικά Κέντρα και όλες οι Ομοσπονδίες, χωρίς αποκλεισμούς. Διεξήχθη για πρώτη φορά με απλή αναλογική, εκπροσωπήθηκαν όλες οι συνδικαλιστικές παρατάξεις και έθεσε τις βάσεις για τη διεκδίκηση σημαντικών κοινωνικών αλλαγών. Κάτι ανάλογο έγινε και στην ΑΔΕΔΥ, στο 25ο Συνέδριό της.

1985: Νέα κρίση στο συνδικαλιστικό κίνημα. Τα οικονομικά μέτρα της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ προκαλούν απεργιακούς αγώνες. Με προεδρικό διάταγμα απαγορεύονται μισθολογικές αυξήσεις πάνω από την εισοδηματική πολιτική που έχει καθορίσει η κυβέρνηση. Αλλάζουν οι συσχετισμοί δύναμης στο εσωτερικό της ΓΣΕΕ, στην οποία η πλειοψηφία περνά στην Αριστερά.

Υστερα από δικαστική απόφαση, ανατρέπεται η εκλεγμένη διοίκηση της ΓΣΕΕ και διορίζεται νέα μονοπαραταξιακή από στελέχη της ΠΑΣΚΕ, εφόσον η συνδικαλιστική αντιπολίτευση αρνήθηκε να μπει στη διορισμένη διοίκηση. Επέρχεται διάσπαση στον συνδικαλιστικό χώρο.

1989: Στις 15-16 Απριλίου, έπειτα από μια μακρά διαδικασία διαπαραταξιακών διαβουλεύσεων και συνεννοήσεων, πραγματοποιήθηκε ένα ενωτικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ (το 25ο), με τη συμμετοχή όλων των συνδικαλιστικών παρατάξεων, μετά τη λήξη του οποίου επήλθε μια κάποια ομαλότητα.

1990: Από τις 1-2 Δεκεμβρίου πραγματοποιείται το 26ο Καταστατικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ. Σ' αυτό ελήφθησαν αποφάσεις για τον περιορισμό του κατακερματισμού των συνδικάτων, παρ' ότι στην πράξη δεν υλοποιήθηκαν.

1999: Στις 3 Απριλίου 1999, σε πανελλαδική σύσκεψη συνδικάτων και συνδικαλιστών, δημιουργήθηκε το Πανεργατικό Αγωνιστικό Μέτωπο (ΠΑΜΕ) από συνδικαλιστές κυρίως του ΚΚΕ, του ΔΗΚΚΙ και τμήματος της Ανανεωτικής Αριστεράς.

2001: Στις 26 Απριλίου και στις 17 Μαΐου ξεσπούν οι μεγάλες κινητοποιήσεις ενάντια στο προτεινόμενο σχέδιο της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ για το ασφαλιστικό σύστημα, η οποία επιχειρούσε να προβεί σε αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης, μείωση των εργοδοτικών εισφορών, με την κατάργηση ουσιαστικά του δημόσιου κοινωνικού χαρακτήρα της ασφάλισης.

ΕΡΕΥΝΑ 150 ΧΡΟΝΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΣΩΜΑΤΕΙΑ

ΕΡΕΥΝΑ | ΝΤΙΝΑ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ (dida@enet.gr) ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΟΛΙΤΗ (politi@enet.gr) ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ | ΑΡΧΕΙΟ Κ. ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ

Αν δεν βγούμε στους δρόμους, θα μείνουμε στο δρόμο

Ο συνδικαλισμός είναι πασέ», «Ο συνδικαλισμός δεν έχει καμία σχέση με την ελληνική κοινωνία». Αυτές τις φράσεις ακούγαμε μονότονα από συναδέλφους και «ερευνητές» όταν αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε αυτήν την έρευνα. Ταξίδι περισσότερο και έρευνα λιγότερο, για να είμαστε ειλικρινείς.

Αυτές οι φράσεις που αναπαράγονται διαρκώς, έρχονταν σε πλήρη αντίθεση με όσα ζούμε στην πραγματική ζωή, δηλαδή στο δρόμο. Ο συνδικαλισμός υπάρχει, τα σωματεία λειτουργούν και αφορούν όλο και περισσότερους εργαζομένους. Ανθρώπους νέους σε ηλικία και νοοτροπία, ανθρώπους που έζησαν ως παιδιά τις ηρωικές μέρες του '70 και του '80, ως έφηβοι την πλήρη απαξίωση του συνδικαλιστικού κινήματος του '90 και βγήκαν στην αγορά εργασίας στις αρχές της χιλιετίας.

Αυτοί οι εργαζόμενοι, ανθρώπινα πειραματόζωα τού α λα Σημίτη «εκσυγχρονισμού», μέσα σε μια νύχτα μετονομάσθηκαν «απασχολούμενοι». Και είδαν τις ζωές τους να διαλύονται από τις ελαστικές σχέσεις εργασίας, τη νοικιασμένη ή εργολαβική απασχόληση, τη δουλειά με μπλοκάκι ή ακόμα και χωρίς ασφάλιση. Οι περισσότεροι δεν είχαν καμία κάλυψη από τα σωματεία και τα συνδικάτα, αφού οι συνδικαλιστές διατύπωναν τη θεωρία πως «αν τους παρέχουν κάλυψη θα είναι σαν να αναγνωρίζουν και να νομιμοποιούν τις συνθήκες δουλείας». Ετσι, χιλιάδες εργαζόμενοι βρίσκονταν απροστάτευτοι συνδικαλιστικά, έρμαια των εργοδοτών τους. Αυτό όξυνε την εκμετάλλευση, εφόσον -πολυδιασπασμένοι και μόνοι- οι εργαζόμενοι βρίσκονταν σε συνθήκες απόλυτης εξάρτησης και πλήρους αδυναμίας.

Κάπως έτσι άρχισαν να γεννιούνται πριν από πέντε χρόνια νέα πρωτοβάθμια σωματεία ή να ξαναζωντανεύουν άλλα που είχαν πέσει σε απραξία. Σωματεία με εντελώς διαφορετική λογική και λειτουργία από ό,τι είχαμε συνηθίσει, μαχητικά και διεκδικητικά, σωματεία των μελών τους και όχι εξ ονόματος των μελών τους. Είναι τα ίδια σωματεία που πρωτοστάτησαν στην υπόθεση Κούνεβα και την ανέδειξαν σε κεντρικό πολιτικό ζήτημα, που έπαιξαν ενεργό ρόλο τον Δεκέμβρη του '08, που κατεβαίνουν κάθε βδομάδα σχεδόν στο δρόμο από την ώρα που στο όνομα της κρίσης η κυβέρνηση εξαπέλυσε τα έκτακτα μέτρα της.

Για όσους, λοιπόν, έσπευσαν να διεκτραγωδήσουν το τέλος του συνδικαλισμού ή για εκείνους που αναγνωρίζουν ως συνδικαλιστές μόνο τους επαγγελματίες του είδους, τα πρωτοβάθμια σωματεία αναπτύσσονται στη σύγχρονη Ελλάδα και δείχνουν πως θα κυριαρχήσουν αύριο. Κάποια από αυτά παρουσιάζουμε σήμερα.

Δεν χρηματοδοτείται, δεν ελέγχεται, δεν χειραγωγείται

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ

Ο σύλλογος ιδρύθηκε το 1975 από καθηγητές των φροντιστηρίων μέσης εκπαίδευσης του νομού Αττικής. Ο πρόεδρός του, Πέτρος Μαραθής, μας περιέγραψε τον εργασιακό μεσαίωνα στα θρανία. «Αμειβόμαστε όχι μόνο λιγότερο από τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς, αλλά και από τις πραγματικές μας ανάγκες. Εργαζόμαστε με την ομηρία των αλλεπάλληλων συμβάσεων ορισμένου χρόνου, με υποχρεωτική ανεργία το καλοκαίρι, οπότε πρέπει να ζήσουμε με το "χαρτζιλίκι" του ταμείου ανεργίας. Ασφαλιζόμαστε για 9 μήνες το χρόνο, δηλαδή χρειαζόμαστε περίπου 50 χρόνια εργασίας για να πάρουμε σύνταξη! Ερχόμαστε καθημερινά αντιμέτωποι με την παράβαση της συλλογικής σύμβασης από τους εργοδότες (χαμηλότερο ωρομίσθιο, μη καταβολή δώρων και επιδομάτων, επέκταση διδακτικής ώρας από 45 λεπτά σε 60).

»Απέναντι σ' αυτήν την πραγματικότητα υπάρχουν δύο δρόμοι: ο αδιέξοδος ατομικός δρόμος και ο συλλογικός, ακηδεμόνευτος αγώνας των εργαζομένων, τον οποίο έχει επιλέξει ο ΣΕΦΚ, σε ρήξη με την πρακτική του υποταγμένου συνδικαλισμού της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ. Το σωματείο χαράζει την πορεία του με τις γενικές συνελεύσεις, ενώ το διοικητικό συμβούλιο τις διεκπεραιώνει. Δεν χρηματοδοτείται από το κράτος, δεν ελέγχεται από τους εργοδότες, δεν χειραγωγείται από κομματικούς μηχανισμούς.

»Τα τελευταία χρόνια μέσα από αγώνες πετύχαμε την κατοχύρωση των δικαιωμάτων μας όχι μόνο στη ΣΣΕ (αυξήσεις μεγαλύτερες από τις αντίστοιχες της ΓΣΕΕ, κατοχύρωση των αργιών, τήρηση της προβλε- πόμενης διδακτικής ώρας), αλλά και στην πράξη, επιβάλλοντας την τήρησή της. Αντίθετα, οι εργοδότες προτείνουν μηδενικές αυξήσεις και ανασφάλιστη εργασία. Δεν δίστασαν στο παρελθόν να ποινικοποιήσουν τον αγώνα μας, με μηνύσεις και αγωγές ενάντια στο σωματείο, χωρίς ωστόσο κανένα αποτέλεσμα. Η πραγματικότητα που βιώνουμε στα φροντιστήρια θα γίνει εφιαλτική με την επίθεση Ε.Ε. - ΔΝΤ, κυβέρνησης και κεφαλαίου, με το Πρόγραμμα Σταθερότητας, το φορολογικό και αντιασφαλιστικό νομοσχέδιο. Η απάντησή μας, λοιπόν, θα είναι συνολική, συλλογική και ανυποχώρητη».

Μέσα από τρικλοποδιές

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΤΙΜ (WIND)

Την άνοιξη του 2005 γεννήθηκε ένα από τα πιο δυναμικά επιχειρησιακά σωματεία, αυτό της τότε ΤΙΜ και σημερινής WIND. Αυτό το πρωτοβάθμιο θεωρείται υποδειγματικό σωματείο βάσης, αφού στηρίζεται στην ενεργό συμμετοχή των μελών του στις διαδικασίες των γενικών συνελεύσεων που είναι ιδιαίτερα τακτικές (σχεδόν μία κάθε μήνα) κι έχουν τον αποφασιστικό ρόλο. Το σωματείο δεν λειτουργεί με τη λογική της αντιπροσώπευσης, γι' αυτό και δεν αναθέτει σε κανένα πρόσωπο να τοποθετείται δημόσια εξ ονόματός του. Αυτή, λοιπόν, είναι η ιστορία του σωματείου, όπως μας τη διηγούνται συλλογικά τα μέλη του Δ.Σ.

«Αφορμή για την ίδρυση στάθηκε η προσπάθεια της εργοδοσίας να παραχωρήσει σε εργολάβο τη συντήρηση του δικτύου. Οι απολύσεις 50 συναδέλφων ενίσχυσαν το φόβο της ανεργίας και, σε συνδυασμό με το φάντασμα της εργασίας στον εργολάβο με χειρότερες συνθήκες, με ωράρια λάστιχο, με απλήρωτες υπερωρίες, με χαμηλότερους μισθούς και με το ενδεχόμενο της ανεργίας για αρκετούς συναδέλφους, οπλιστήκαμε με δύναμη και ενότητα, που αποτέλεσμά τους ήταν η ίδρυση του σωματείου. Ο "θόρυβος" της δημιουργίας σωματείου φρέναρε τις απολύσεις και την εργολαβία.

»Η εργοδοσία από την πρώτη στιγμή δεν είδε με καλό μάτι το σωματείο. Γι' αυτό έβαλε αρκετές τρικλοποδιές στην πεντάχρονη διαδρομή μας. Αποκορύφωμα των προσπαθειών ήταν η δικαστική αγωγή που κατέθεσε ενάντια στο Δ.Σ. του σωματείου, με κύριο στόχο να μην υπογραφεί η πρώτη επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας (ΕΣΣΕ). Η ενέργεια αυτή πυροδότησε τα συλλογικά αντανακλαστικά των συναδέλφων μας. Ο αγώνας μας ενισχύθηκε από πρωτοβάθμια σωματεία, από το Εργατικό Κέντρο Αθήνας, την Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων και από συλλογικότητες, και ανάγκασε την εργοδοσία σε υποχώρηση και σε υπογραφή της ΕΣΣΕ.

»Η ΕΣΣΕ ήταν σταθμός στην πορεία του σωματείου, αφού οι μισθοί και τα επιδόματα έγιναν αντικείμενο συλλογικής συζήτησης και διεκδίκησης. Επίσης, έβαλε μια τάξη στις απέραντες διαφορές των μισθών, αφού εργαζόμενοι με τα ίδια τυπικά προσόντα (σπουδές, έτη υπηρεσίας) αμείβονταν με χαοτικά διαφορετικούς μισθούς.

»Η εμπάθεια της εταιρείας απέναντι στο σωματείο δεν σταμάτησε στην πρώτη ανεπιτυχή προσπάθεια δίωξης. Συνέχισε με την απόλυση μέλους του Δ.Σ. του σωματείου το καλοκαίρι του 2009. Η συμμετοχή των συναδέλφων σε αποκλεισμούς καταστημάτων, με συγκρότηση επιτροπής αλληλεγγύης και την καθολική συμμετοχή σε απεργία, οδήγησαν και πάλι στην ανάκληση της απόλυσης».

Οι άνθρωποι πίσω από τις λέξεις

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΩΝ - ΕΠΙΜΕΛΗΤΩΝ ΔΙΟΡΘΩΤΩΝ

Πρόκειται για το νεότερο σωματείο που φιλοξενείται στις σελίδες μας. Τόσο νέο, που οι πρώτες του αρχαιρεσίες θα γίνουν στο τέλος Απριλίου! Μιλήσαμε με δύο μέλη του σωματείου, που διατηρούν την ανωνυμία τους εφόσον δεν έχουν εκλεγεί.

«Είμαστε εργαζόμενοι, μισθωτοί και ελεύθεροι επαγγελματίες στο χώρο της μετάφρασης, της επιμέλειας, της διόρθωσης και του υποτιτλισμού. Για τους περισσότερους είμαστε κυριολεκτικά αόρατοι! Από τη φύση της δουλειάς μας εργαζόμαστε συνήθως μόνοι, όπως μόνοι διαχειριζόμαστε τις σχέσεις μας με τους εκάστοτε εργοδότες μας. Αντιμετωπίζουμε κοινά προβλήματα, που διαρκώς οξύνονται. Συνήθως, η αναντιστοιχία ανάμεσα στις απαιτήσεις της δουλειάς μας και στις απολαβές μας είναι κραυγαλέα. Πολύ συχνά δεν αναγνωριζόμαστε ως ειδικευμένοι επαγγελματίες: άλλοτε μας προσλαμβάνουν ως υπαλλήλους γραφείου, ενώ άλλοι -παρότι έχουμε σχέση εξαρτημένης ερ- γασίας- αμειβόμαστε με δελτίο παροχής υπηρεσιών.

»Δεν υπάρχουν συλλογικές συμβάσεις εργασίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Πολλές φορές δεν υπογράφουμε συμφωνητικά που να αναφέρουν ρητά τους όρους ανάθεσης εργασίας από τους εργοδότες (αμοιβή, προθεσμίες, άλλες ρήτρες) και οι καθυστερήσεις στις πληρωμές είναι ο κανόνας, όχι η εξαίρεση. Η αρχική μας επιθυμία ήταν να μπορέσουμε να συναντηθούμε με άλλους συναδέλφους και να συζητήσουμε, να θέσουμε τα προβλήματά μας, να δούμε αν είναι κοινά, να σκεφτούμε πιθανές λύσεις».

Κάτω από τις όμορφες στολές

και τις γραβάτες

ΣΥΝΔΙΚΑΤΟ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΕΡΟΛΙΜΕΝΑ ΑΘΗΝΩΝ

Για τον ταξιδιώτη είναι ο πρώτος σταθμός του προς την περιπέτεια. Για τον εργαζόμενο το αεροδρόμιο είναι ένα καθημερινό πεδίο πάλης. Για πολλούς έμπειρους συνδικαλιστές το «πείραμα του αεροδρομίου» είναι το πιο ενδιαφέρον συνδικαλιστικό εγχεί- ρημα των τελευταίων χρόνων. Οχι μόνο γιατί εκεί εργάζονται πάνω από 10.000 άτομα, αλλά και γιατί για πρώτη φορά συγκροτείται ένα σωματείο που επιχειρεί να καλύψει από καθαρίστριες μέχρι πιλότους και υπαλλήλους γραφείου. Συναντήσαμε τον πρόεδρό του, Νίκο Γουρνά.

«Η βιτρίνα του αεροδρομίου είναι η χλιδή και η "γκλαμουριά", η πραγματικότητα είναι το στυγνό πρόσωπο του εργοδότη που μοναδικό στόχο έχει το κέρδος. Οι εργαζόμενοι στον καθαρισμό, με τους διάφορους εργολάβους, γνωρίζουν από πρώτο χέρι την παραβίαση όχι μόνο της εργατικής νομοθεσίας, αλλά και κάθε έννοιας στοιχειώδους αξιοπρέπειας. Οι εργαζόμενοι στα εμπορικά καταστήματα, τα εστιατόρια και στα μπάρ εργάζονται εντατικοποιημένα κάτω από αντίξοες συνθήκες, ενώ διάφορες επαγγελματικές ασθένειες πλήττουν ακόμα και νέους συναδέλφους.

»Οι εργαζόμενοι στα πάρκινγκ, ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών, αμείβονται με μισθούς πείνας. Οι εργαζόμενοι στις ελληνικές αεροπορικές εταιρείες και στις εταιρείες επίγειας εξυπηρέτησης κρύβουν κάτω από τις όμορφες στολές και τις γραβάτες το γεγονός ότι είναι από τους χειρότερα αμειβόμενους του κλάδου. Οι εργαζόμενοι στην ιδιωτικοποιημένη Ο.Α. αναρωτιούνται σε ποιο εργασιακό καθεστώς υπάγονται, ποια συλλογική σύμβαση τους καλύπτει.

»Γνωρίζουμε ότι η σημερινή δομή του συνδικαλιστικού κινήματος στο χώρο μας έχει εξαντλήσει τις δυνατότητές της και γίνεται αναποτελεσματική. Οι πρώτες απόπειρες συνδικαλιστικής οργάνωσης χτυπήθηκαν από την εργοδοσία και τους μηχανισμούς της, ενώ από την άλλη χιλιάδες εργαζόμενοι παραμένουν ασυνδικάλιστοι. Χρειαζόμαστε ένα ισχυρό ταξικό συνδικάτο, μια άλλου είδους συνδικαλιστική οργάνωση, που να καλύπτει τις σύγχρονες ανάγκες των εργαζομένων. Να καλύπτονται οι εργαζόμενοι ανεξαρτήτως εταιρείας και εργασιακής σχέσης, να μπορεί τόσο ο υπάλληλος σεκιούριτι όσο και ο εργαζόμενος σε αεροπορική εταιρεία να διεκδικούν από κοινού τη βελτίωση των μισθών τους, την καλυτέρευση των συνθηκών δουλειάς, την εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας».

Τι σημαίνει σήμερα νέος δημοσιογράφος;

«ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΝΕΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΑ ΜΜΕ»

«Σημαίνει να παραπαίεις διαρκώς ανάμεσα σ' ένα δελτίο παροχής υπηρεσιών των 700 ευρώ, στη μαύρη και ανασφάλιστη εργασία των 400 ευρώ ή, ακόμα χειρότερα, στην παρατεταμένη μαθητεία "για να φτιάξεις το βι- ογραφικό σου"». Η Μαρία Λούκα διηγείται την ίδια ιστορία που αντιμετώπισαν όλοι οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι μέχρι να γίνουν μέλη του σωματείου τους, ό,τι ζήσαμε εμείς και οι συνάδελφοι πριν από μας. «Ισως να είναι μοναδική περίπτωση στην Ελλάδα, αλλά η ΕΣΗΕΑ -το σωματείο των δημοσιογράφων- όχι απλώς υποβάλλει σε εξετάσεις τους νέους για να τους εγγράψει, όχι μόνο τους ζητά πανεπιστημιακούς τίτλους και προϋπηρεσία, αλλά ζητά να εργάζονται σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης επί μία τριετία τουλάχιστον. Κάτι που είναι πρακτικά αδύνατο για οποιονδήποτε δουλεύει επί χρόνια, μπορεί και δεκαετία με μπλοκάκι.

»Το τραγικό είναι πως όχι μόνο οι συνάδελφοί μας μένουν ασφαλιστικά ακάλυπτοι, αλλά -ενώ είναι και συνδικαλιστικά απροστάτευτοι- οφείλουν να κατε- βαίνουν σε κάθε απεργία υπό την απειλή ότι, αν κάνουν διαφορετικά, δεν θα γίνουν ποτέ μέλη της ΕΣΗΕΑ! Κι επειδή δεν μπορείς να εξασφαλίσεις μια σταθερή δουλειά με αξιοπρεπείς αποδοχές, μετατρέπεσαι σε πολυεργαλείο, κατακερματίζοντας την εργασία σου σε πολλαπλές επισφαλείς ταχύτητες, δουλεύοντας ταυτόχρονα σ' ένα site για 400 ευρώ, σ' ένα περιοδικό για 300 και σ' ένα ραδιόφωνο για 500, ενώ αν χρειαστεί κάνεις και μια διόρθωση ή σηκώνεις και τα τηλέφωνα. Πώς να ανθήσει η εξειδίκευση και η δημιουργικότητα σ' αυτές τις συνθήκες; Περιορίζεσαι σ' ένα "copy & paste" από τα πρακτορεία και τα δελτία Τύπου. Και πώς να αρθρώσεις τη λέξη "απεργία", πώς να αντιτείνεις "Αυτό δεν το γράφω, γιατί συνιστά διαστρέβλωση της πραγματικότητας"; Οταν κινείσαι στις γκρίζες ζώνες της εργασίας και στη σφαίρα του αοράτου, με ένα σωματείο που διατηρεί πεισματικά κλειστές τις πόρτες του, χωρίς βήμα θεσμικής εκπροσώπησης, η υπεράσπιση εργασιακών δικαιωμάτων και δεοντολογικών αρχών είναι αδύνατη.

»Σ' αυτές τις συνθήκες αποφασίσαμε να συγκροτήσουμε την Πρωτοβουλία Νέων Δημοσιογράφων - Εργαζομένων στα ΜΜΕ ως μία ανοιχτή, δημοκρατική, πολυμορφική κίνηση, που στοχεύει στην ενημέρωση, στην οργάνωση, στην οικοδόμηση ενός δικτύου αλληλεγγύης, αλλά και στην ένταση των πιέσεων με συντεταγμένο τρόπο στην ΕΣΗΕΑ, ώστε να μετατραπεί σε ένα ανοιχτό, ζωντανό και διεκδικητικό σωματείο. Εν τέλει, είναι η μοναδική προοπτική για να διασφαλίσουμε την αξιοπρέπεια των δημοσιογράφων, αλλά και την ποιότητα της ενημέρωσης που έχει ανάγκη η κοινωνία».

Πώς πάει το γράμμα;

ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΑΧΥΜΕΤΑΦΟΡΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ - ΣΕΤΤΕΑ

Το σωματείο αριθμεί ενάμιση χρόνο ζωής και έχει περίπου 360 εγγεγραμμένα μέλη, σε έναν χώρο που αφορά τουλάχιστον 5.000 εργαζομένους στην Αττική, ταχυμεταφορείς, εσωτερικούς, τηλεφωνητές/-ιες, χειριστές/-ιες Η/Υ. Κάποια από τα μέλη του συμμετείχαν στην πρωτοβουλία για ίδρυση σωματείου κούριερ, που ξεκίνησε από το 2003 και μετεξελίχθηκε στη Συνέλευση Βάσης Εργαζομένων Οδηγών Δικύκλου (ΣΒΕΟΔ). «Η ΣΒΕΟΔ είναι ομοιοεπαγγελματικό σωματείο, για τους εργαζομένους με δίκυκλο. Παλεύουμε μαζί τους σε πολλά θέματα, αλλά καλύπτουμε όλους όσοι εργάζονται στις ταχυμεταφορές, εσωτερικούς και εξωτερικούς. Μια άλλη διαφορά με τη ΣΒΕΟΔ είναι ότι δεν έπαιρνε απόφαση να μπει στα δευτεροβάθμια όργανα, να γραφτεί στο ΕΚΑ και στην Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων. Εμείς, όπως και άλλα πρωτοβάθμια σωματεία, όπως οι βιβλιοϋπάλληλοι, που δίνουν σημαντικές μάχες, πιστεύουμε ότι μπορούμε να είμαστε γραμμένοι στο ΕΚΑ χωρίς να χάνουμε την αυτοτέλειά μας» εξηγεί ο πρόεδρος του σωματείου Ηρακλής Ποζαπαλίδης.

Το σωματείο δίνει μάχες για την τήρηση της συλλογικής σύμβασης, ενάντια στις καθυστερήσεις πληρωμών, την εργασιακή απορρύθμιση των φραντσάιζ, τις απολύσεις εργαζομένων, με πρόσφατο πλήγμα το αιφνιδιαστικό κλείσιμο της Interattica και τις απολύσεις 214 εργαζομένων. Το πελατολόγιο της εταιρείας που έκλεισε το απορρόφησε μεγάλη εταιρεία ταχυμεταφορών, όχι όμως και τις θέσεις εργασίας. «Το παιχνίδι με τα φραντσάιζ έχει ξεκινήσει από το 2004 και κορυφώθηκε το 2008. Το δίνει η μητέρα εταιρεία στους "φραντσαϊζάδες", αλλά ελέγχει το πελατολόγιο, ο οικονομικός έλεγχος βγαίνει από τα κεντρικά λογιστήρια. Υπάρχει ένα χάος, από φοροδιαφυγή μέχρι ανασφάλιστη εργασία, και αυτοί οι άνθρωποι θέλουν να βάλουν χέρι στο Δημόσιο μέσα από τις ταχυμεταφορές των ΕΛΤΑ» μας λέει ο Ηρακλής. Ιδιαίτερα επισφαλής είναι η θέση των ταχυμεταφορέων στα ΕΛΤΑ: «Εργάζονται με οκτάμηνες συμβάσεις και δεν τους καλύπτουν ούτε η Ομοσπονδία Ταχυδρομικών Υπαλλήλων ούτε η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων. Εμείς εγγράφουμε ως μέλη μας συμβασιούχους και ενοικιαζόμενους - είναι μια απόφαση που πήραμε μέσα από τη συνέλευσή μας».

Η επόμενη μάχη δίνεται για την υπογραφή κλαδικής σύμβασης και καθορισμό ειδικοτήτων, ώστε να σταματήσει το μοντέλο «όλοι τα κάνουν όλα». Οσο για τη σχέση τους με τη ΓΣΕΕ, είναι τεταμένη: «Το βασικό δεν είναι να συμμετάσχουμε σε μια απεργία. Για να μάθουμε τι πάει να πει "φραντσάιζ", πήγαμε στο Κέντρο Πληροφόρησης της ΓΣΕΕ, και μας έλεγαν, "Δεν είμαστε αρμόδιοι". Μέχρι που πήγαμε ως Ενωτική Κίνηση Εργαζομένων μέσα στη ΓΣΕΕ και τους είπαμε, "Τέρμα τα παραμύθια! Εδώ κόσμος απολύεται και δεν μας λέτε τίποτα". Εχουν καταλάβει μια πίεση και από το ομοιοεπαγγελματικό σωματείο, τη ΣΒΕΟΔ, και αναγκάστηκαν να μας απαντήσουν» καταλήγει ο Ηρακλής.

Σωματείο με γκάζια

ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΟΔΗΓΩΝ ΔΙΚΥΚΛΟΥ - ΣΒΕΟΔ

Η Συνέλευση Βάσης Εργαζομένων Οδηγών Δικύκλου (ΣΒΕΟΔ) έχει σαφή θέση απέναντι στα ΜΜΕ: δεν δίνουν συνεντεύξεις για να μην αλλοιωθούν τα λεγόμενά τους. Μας παραχώρησαν, όμως, τα τεύχη της εφημερίδας τους «Στο ρελαντί», το καταστατικό τους και τις προκηρύξεις τους, όπου φαίνονται ανάγλυφα οι θέσεις και οι αγώνες του σωματείου που ιδρύθηκε τον Δεκέμβρη του 2006: «Δεν θα αλλάξουμε επάγγελμα, θα αλλάξουμε το επάγγελμα» είναι το σύνθημά τους - κόντρα στη λογική που θέλει τους κούριερ, ντελίβερι και εξωτερικούς ως «τα παιδιά με τα παπιά», επισφαλείς εργαζομένους μιας χρήσης. Διεκδικούν βαρέα και ανθυγιεινά ένσημα, συλλογική σύμβαση εργασίας και ενιαία ειδικότητα για όλους, μη- χανάκι εταιρείας και εξοπλισμό προστασίας, κατάργηση των Blackberry και των PDA (είναι τα φορητά τερματικά καταγραφής, επιτήρησης και αξιολόγησης), εξαφάνιση της ανασφάλιστης εργασίας.

Με κεντρικούς άξονες «την αυτοοργάνωση, την αυτοδιαχείριση, την αντίσταση και την ταξική αλληλεγγύη», η συνέλευση βάσης δεν περιορίζεται στα αιτήματα του κλάδου, αλλά συμμετέχει δυναμικά σε εργατικά κινήματα βάσης, όπως το κίνημα αλληλεγγύης στην Κωνσταντίνα Κούνεβα, η κατάληψη της ΓΣΕΕ πέρυσι τον Δεκέμβρη, συνεργάζεται με πρωτοβάθμια σωματεία όπως οι Βιβλιοϋπάλληλοι και το Σωματείο Σερβιτόρων-Μαγείρων. Προτάσσοντας τη δημιουργία «επιτροπών αγώνα παντού», αμφισβητούν το συνδικαλισμό της διαμεσολάβησης και του «εργατοπατερισμού», αντιπαρατάσσοντας ένα σωματείο με οριζόντια δομή και αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες.

Διαβάστε

*..............*..............

Δημήτρης Α. Κατσορίδας,

«Βασικοί σταθμοί του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα (1870-2001)», εκδόσεις ΑΡ.ΙΣΤΟ.Σ./ΓΣΕΕ

Δημήτρης Λιβιεράτος,

«Το ελληνικό εργατικό κίνημα 1918-1923»,

εκδόσεις Καρανάση

..............*..............

«Κοινωνικοί αγώνες στην Ελλάδα (1923-1927)»,

εκδόσεις Κομμούνα

«Μεγάλες ώρες της εργατικής τάξης»,

εκδόσεις Προσκήνιο - Αγγ. Σιδεράτος

Γιάννης Κουζής,

«Τα χαρακτηριστικά του ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος»,

εκδόσεις Gutenberg

Νίκος Παλαιολόγος,

«Εργασία και συνδικάτα στον 21ο αιώνα»,

εκδ. Μελέτες του Ινστιτούτου Εργασίας ΓΣΕΕ/ΑΔΕΔΥ

Αβραάμ Μπεναρόγια,

«Η πρώτη σταδιοδρομία

του ελληνικού προλεταριάτου»,

Γιάννης Κορδάτος,

«Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος»,

εκδόσεις Μπουκουμάνη

«Ιστορία του ελληνικού αγροτικού κινήματος»,

Κωστής Μοσκώφ,

«Εισαγωγικά στην Ιστορία του Κινήματος

της Εργατικής Τάξης», Θεσσαλονίκη 1979

ΕΡΕΥΝΑ 150 ΧΡΟΝΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

Η Εργατική Πρωτομαγιά

ΕΡΕΥΝΑ | ΝΤΙΝΑ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ (dida@enet.gr) ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΟΛΙΤΗ (politi@enet.gr) ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ | ΑΡΧΕΙΟ Κ. ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ

«Δεν είναι αργία, είναι απεργία». Από πότε;

Εδώ και 120 χρόνια. Ηδη από το 1889 η Σοσιαλιστική Διεθνής στο Δεύτερο Συνέδριό της ορίζει ως παγκόσμια ημέρα πάλης της εργατικής τάξης την Πρώτη του Μάη, για να τιμήσει τον ξεσηκωμό των εργατών του Σικάγου το 1886, που απήργησαν με κεντρικό αίτημα το 8ωρο. Οι πολυπληθείς διαδηλώσεις του Μάη απαντήθηκαν με σφαίρες στο ψαχνό από την αστυνομία, με τέσσερεις νεκρούς φορτοεκφορτωτές. Στη διαδήλωση ενάντια στην καταστολή στις 4 του Μάη, όπου πρωτοστατούν αναρχικοί, η έκρηξη μιας βόμβας στην πλατεία Χεϊμάρκετ, πιθανότατα από προβοκάτορα της ιδιωτικής αστυνομίας των Πίνκερτον, οδηγεί σε μακελειό. Οχτώ αναρχοσυνδικαλιστές συλλαμβάνονται και φυλακίζονται χωρίς στοιχεία· οι 4 από αυτούς οδηγούνται στην αγχόνη. Εφτά χρόνια αργότερα ο τότε κυβερνήτης της πολιτείας Π. Αλτλγκελντ παραδέχεται ότι όλοι ήταν αθώοι και δίνει χάρη στους φυλακισμένους, βάζοντας τέλος στην πολιτική του καριέρα. Σήμερα η «Δίκη των 8» θεωρείται από τις πιο διαβόητες περιπτώσεις κακοδικίας στην ιστορία των ΗΠΑ. Τότε, όμως, τα ΜΜΕ της εποχής καταδίκασαν πρώτα τους αναρχικούς διαδηλωτές ως «αιμοδιψή κτήνη», «ερυθρούς ταραξίες», «αναρχικούς δυναμιτιστές», «βομβολάτρες».

Πότε γιορτάστηκε πρώτη φορά η Πρωτομαγιά στην Ελλάδα;

Η πρώτη μαζική εργατοσοσιαλιστική διαδήλωση της Πρωτομαγιάς πραγματοποιήθηκε το 1894, από όλους τους σοσιαλιστικούς ομίλους «των εν Αθήναις και Πειραιεί σοσιαλιστών» στο Στάδιο. Είχε προηγηθεί μικρότερη συγκέντρωση στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, την Πρωτομαγιά του 1893. Μερικές ημέρες αργότερα ο Σταύρος Καλλέργης επιχείρησε να διαβάσει στη Βουλή από το δημοσιογραφικό θεωρείο το ψήφισμα της Εργατικής Πρωτομαγιάς, που ζητούσε μεταξύ άλλων οχτάωρο και κατάργηση της παιδικής εργασίας. Ακολούθησε πανδαιμόνιο: «Αμα ακούστηκε η φωνή του μέσα στην "ιερά αίθουσα", αστραπή διαδόθηκε πως από τα θεωρεία οι αναρχικοί θα ρίξουν μπόμπες. "Ου, οι αναρχικοί!", "Μπόμπες!", "Φευγάτε!", "Θεέ μ', Παναγία μ'..." Και, πατείς με - πατώ σε, όλοι οι "πατέρες του έθνους", σαν παλαβοί, καβαλίκεψαν τα καθίσματα και τρέχαν να βγούνε έξω» (Γ. Κορδάτος, «Η ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος»).

ΕΡΕΥΝΑ 150 ΧΡΟΝΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

1. ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟΣ ΥΠΟ ΔΙΩΓΜΟΝ

ΕΡΕΥΝΑ | ΝΤΙΝΑ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ (dida@enet.gr) ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΟΛΙΤΗ (politi@enet.gr) ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ | ΑΡΧΕΙΟ Κ. ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ

ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΕΚΙΑΡΗΣ, ΛΙΘΟΓΡΑΦΟΣ

Η «περίπτωση Μπεκιάρη» έχει δύο πολύ ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά, όπως μας εξήγησαν νομικοί.

Η απόλυσή του και η απόφαση που θα δώσει το δικαστήριο αναμένεται να ξεκαθαρίσει εάν χρήζει προστασίας μόνο ένας εκλεγμένος συνδικαλιστής ή και όποιος συνδικαλίζεται στη δουλειά του. Το δεύτερο, ακόμα πιο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό, είναι πως ο Κώστας είναι ένας από τους ελάχιστους εργαζομένους που την τελευταία 20ετία κατέθεσε σε δικαστήριο υπέρ απολυμένου συναδέλφου του και κατά του εργοδότη του.

Ο Μπεκιάρης υπήρξε εκλεγμένο μέλος του Δ.Σ. της Ενωσης Λιθογράφων. Οταν στην εταιρεία, στην οποία εργαζόταν, απολύθηκε άδικα ένας συνάδελφός του, είχε την ατυχία να μην είναι πια μέλος του Δ.Σ. «Αυτό δεν σήμαινε, όμως, πως δεν θα τον υπερασπιζόμουν. Ο συνάδελφος έκανε χίλιες δυο δουλειές: ήταν υπεύθυνος του βιβλιοδετείου, τον ανάγκαζαν να οδηγεί κλαρκ χωρίς δίπλωμα, έκανε και τα χαμαλίκια. Επί μήνες προσπαθούσε να έρθει σε συνεννόηση με τον εργοδότη. Απολύθηκε».

Ο νεαρός εργαζόμενος καταφεύγει στα δικαστήρια και ο Μπεκιάρης καταθέτει υπέρ του. Οι συνάδελφοί του στράφηκαν εναντίον του (αφού «εάν δικαιωθεί ο απολυμένος, η εταιρεία θα κλείσει»). Ο απολυμένος δικαιώθηκε και πρωτόδικα και στο Εφετείο. «Και μετά άρχισαν τα αντίποινα από την εργοδοσία· με έβριζαν, μου έδιναν εντολές μέσω τρίτων... Και, στο τέλος, υπό το πρόσχημα της οικονομικής κρίσης, με απέλυσαν. Η δίκη έγινε τον Νοέμβριο και είμαστε εν αναμονή του αποτελέσματος. Η εταιρεία επιμένει πως δεν πρόκειται για εκδικητική απόλυση, αφού δεν ήμουν πια εκλεγμένος...»

ΕΡΕΥΝΑ 150 ΧΡΟΝΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

Ο αγροτοσυνδικαλισμός και οι ρίζες του

ΕΡΕΥΝΑ | ΝΤΙΝΑ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ (dida@enet.gr) ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΟΛΙΤΗ (politi@enet.gr) ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ | ΑΡΧΕΙΟ Κ. ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ

Αν η ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος αριθμεί ενάμιση αιώνα, το αγροτικό ζήτημα έχει πολύ βαθύτερες ρίζες. Το ζακυνθινό «Ρεμπελιό των ποπολάρων» του 1628 ήταν η πρώτη κοινωνική επανάσταση των νεότερων χρόνων.

Πληβειακές και αγροτικές εξεγέρσεις σημειώνονταν στα Επτάνησα και στα Κύθηρα καθ' όλο το διάστημα της Ενετοκρατίας και της Αγγλοκρατίας. Ο ιστορικός Γιάννης Κορδάτος συγκαταλέγει ως πρώιμη κοινωνική επανάσταση ενάντια στη φεουδαρχία και το κίνημα των Ζηλωτών, την εφτάχρονη Κομμούνα της Θεσσαλονίκης (1342-1349), που πνίγηκε στο αίμα.

Το μοίρασμα των εθνικών γαιών, που αρχικά έγινε με όρους που ευνοούσαν τους «ημετέρους» της κυβέρνησης και τους τσιφλικάδες, καθόρισε το αγροτικό ζήτημα στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Η πρώτη αγροτική μεταρρύθμιση έγινε το 1871, επί πρωθυπουργίας Κουμουνδούρου. Η σταφιδική κρίση (1893-1905) σήμανε μια νέα φάση για το αγροτικό κίνημα, ειδικά στην Πελοπόννησο, με τους πρώτους αναρχικούς και σοσιαλιστικούς ομίλους στον Πύργο και στην Πάτρα. Το αίτημα της απαλλοτρίωσης των τσιφλικιών σημάδεψε τους αγώνες των κολίγων του θεσσαλικού κάμπου και της Ηπείρου, με ηγετική μορφή τον Μαρίνο Αντύπα (που δολοφονήθηκε το 1907) και με κορύφωση την παναγροτική εξέγερση του Κιλελέρ τον Μάρτιο του 1910, με 12 νεκρούς και δεκάδες τραυματίες.

Το αγροτικό ζήτημα πρωταγωνίστησε καθ' όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, με καμπή τη Μικρασιατική Καταστροφή, τους πρόσφυγες και το κίνημα των «Παλαιών Πολεμιστών». Την ίδια εποχή ιδρύονται οι πρώτοι συνεταιρισμοί και το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας, που το 1928 μετονομάζεται σε «Εργατικό - Αγροτικό» από τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου και αποκτά πιο ριζοσπαστικό προσανατολισμό. Οι νίκες και οι παλινδρομήσεις του ελληνικού αγροτικού κινήματος -που δεν ήταν ποτέ απόλυτα ομοιογενές, αλλά ούτε και αυτόνομο, παρά τα ριζοσπαστικά ξεσπάσματά του, καθώς έτεινε να εξαρτάται από το κράτος και τα κόμματα εξουσίας- είναι ενδεικτικές των αντιφάσεων του ελληνικού συνδικαλισμού στο σύνολό του έως και σήμερα.

ΕΡΕΥΝΑ 150 ΧΡΟΝΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

2. ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟΣ ΥΠΟ ΔΙΩΓΜΟΝ

ΕΡΕΥΝΑ | ΝΤΙΝΑ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ (dida@enet.gr) ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΟΛΙΤΗ (politi@enet.gr) ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ | ΑΡΧΕΙΟ Κ. ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ

ΝΤΙΝΟΣ ΠΑΛΑΙΣΤΙΔΗΣ (Σωματείο Υπαλλήλων Βιβλίου - Χάρτου)

Και να μην ήθελες, ήταν αδύνατο να μη μάθεις τον Ντίνο Παλαιστίδη αυτόν τον Γενάρη. Οταν απολύθηκε από τις εκδόσεις Αγρα, ένας πρωτοφανής επικοινωνιακός πόλεμος ξέσπασε στους τοίχους, στις εφημερίδες και στα μπλογκ της Αθήνας.

Μια εργασιακή διαφορά εργαζομένου - εργοδότη έγινε η αιτία για μια σύρραξη ανάμεσα σε σωματεία, συνδικάτα, δημοσιογράφους και συγγραφείς. Δεν ήταν η πρώτη φορά που το Σωματείο Υπαλλήλων Βιβλίου - Χάρτου συγκρούσθηκε σφοδρά με τους εργοδότες, από το 1992 - οπότε ανασυστάθηκε έπειτα από χρόνια αδράνειας. Στην αρχή τούς θεώρησαν «υπερφίαλους και γραφικούς». Οταν όμως οι «γραφικοί» απέκτησαν δύναμη και ξεσήκωσαν ένα τεράστιο κύμα αλληλεγγύης, οι επικριτές τους τους κατηγόρησαν ως «μαφιόζους». Η σιωπηλή έως τότε «διανόηση» της χώρας παρενέβη δημόσια υπέρ του εκδότη, στήνοντας στον τοίχο έναν εργαζόμενο. Οταν ο εργαζόμενος δικαιώθηκε, η «διανόηση» μάλλον έλειπε σε ταξίδι για δουλειές. Συναντήσαμε τον Ντίνο λίγο μετά τη δικαίωσή του.

Στις 13/1 απολύθηκες, στις 12/3 ξαναγύρισες στη δουλειά. Πώς ανακλήθηκε η απόλυση;

«Ηταν ένα δίμηνο συνεχών κινητοποιήσεων (απεργίες, συγκεντρώσεις, διαμαρτυρίες, πλατιά δημοσιοποίηση, εκδηλώσεις αλληλεγγύης) που οργάνωσε ο Σύλλογος Υπαλλήλων Βιβλίου - Χάρτου Αττικής. Οι κινητοποιήσεις πίεσαν την εργοδοσία και πέτυχαν την επαναπρόσληψη».

Εγινε μια προσπάθεια η απόλυσή σου να παρουσιασθεί ως προσωπική αντιπαράθεση.

«Καμία απόλυση δεν είναι προσωπικό ζήτημα. Είναι προς όφελος των αφεντικών να το αντιλαμβάνονται έτσι οι απολυμένοι και να παραιτούνται από το αντιπάλεμα των απολύσεων. Διεκδικείς τα δικαιώματά σου; Προσφεύγεις στην Επιθεώρηση Εργασίας; Απολύεσαι... και μάλιστα με τη γενικόλογη αιτιολογία της "αντισυμβατικής - αντιδεοντολογικής συμπεριφοράς". Δεν πρέπει να δεχόμαστε τις αυθαιρεσίες των αφεντικών. Δεν πρέπει να φοβόμαστε να διεκδικήσουμε τα δικαιώματά μας. Η δύναμη για τους εργαζομένους βρίσκεται στη συλλογικότητα. Εμείς ως σωματείο λέμε πως κάθε απόλυση πρέπει να είναι και μια μάχη. Στο μέτρο των δυνάμεών μας, τηρούμε αυτό που λέμε. Συνδικαλισμός σημαίνει υπεράσπιση αναγκών και δικαιωμάτων. Σήμερα, που οι εργοδότες -με αφορμή την κρίση- προσπαθούν να ξεθεμελιώσουν ακόμα και τα πιο στοιχειώδη δικαιώματα, κανένας εργαζόμενος δεν πρέπει να μένει έξω από το σωματείο. Τώρα περισσότερο από ποτέ χρειάζεται ενότητα και αλληλεγγύη».

ΕΡΕΥΝΑ 150 ΧΡΟΝΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

Η ευρωπαϊκή καταγωγή των συνδικάτων

ΕΡΕΥΝΑ | ΝΤΙΝΑ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ (dida@enet.gr) ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΟΛΙΤΗ (politi@enet.gr) ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ | ΑΡΧΕΙΟ Κ. ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ

Πού ιδρύθηκαν τα πρώτα συνδικάτα; Στη Βρετανία της Βιομηχανικής Επανάστασης, αρχές του 19ου αιώνα, αρχικά με το κίνημα των Χαρτιστών.

Το 1833 το Μεγάλο Εθνικό Εδραιωμένο Συνδικάτο αριθμεί 500.000 μέλη πριν διαλυθεί. Μετά την αποτυχία των επαναστάσεων του 1848 ακολουθεί αναδίπλωση του εργατικού κινήματος, με τις συνδικαλιστικές ενώσεις να ατονούν. Εξαιρέσεις, η Βρετανία, αλλά και η Αυστραλία και οι ΗΠΑ, όπου πρωτοστατούν συνειδητοποιημένοι βρετανοί μετανάστες.

«Προλετάριοι όλου του κόσμου, ενωθείτε!» Από πότε;

Το 1864 άγγλοι συνδικαλιστές, γάλλοι εργάτες αγωνιστές, γερμανοί (ανάμεσά τους και ο Καρλ Μαρξ), ιταλοί, ελβετοί και πολωνοί μετανάστες ιδρύουν στο Λονδίνο την Πρώτη Διεθνή Ενωση Εργατών. Για πρώτη φορά εισάγεται συγκεκριμένα η νέα διάσταση του εργατικού κινήματος: ο διεθνισμός. Η πτώση της παρισινής Κομμούνας του 1871 οδήγησε σε καταστολή, εσωτερικές συγκρούσεις μεταξύ μαρξιστών, αναρχικών του Μπακούνιν και τρεϊντ-γιουνιονιστών (trade union = συνδικάτο), με αποτέλεσμα τη διάλυση της Διεθνούς του Λονδίνου, που μεταφέρθηκε στις ΗΠΑ.

ΕΡΕΥΝΑ 150 ΧΡΟΝΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

3. ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟΣ ΥΠΟ ΔΙΩΓΜΟΝ

ΕΡΕΥΝΑ | ΝΤΙΝΑ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ (dida@enet.gr) ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΟΛΙΤΗ (politi@enet.gr) ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ | ΑΡΧΕΙΟ Κ. ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ

ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ, ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ

Ο Κώστας Παπαδάκης είναι ένας από τους πλέον έμπειρους δικηγόρους στο χώρο του συνδικαλισμού. Εχει φτιάξει τα καταστατικά πολλών σωματείων, έχει υπερασπιστεί δεκάδες συνδικαλιστές και εργαζομένους. Στο ευρύ κοινό έγινε γνωστός ως δικηγόρος της εμβληματικότερης μορφής του σύγχρονου συνδικαλισμού, της Κωνσταντίνας Κούνεβα.

Πολλοί διαπιστώνουν πως τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο ο συνδικαλισμός διώκεται. Επιβεβαιώνετε την αίσθησή τους;

«Οχι μόνο διώκεται ο συνδικαλισμός ως διεκδίκηση συλλογικών ρυθμίσεων για τους όρους εργασίας και αμοιβής, αλλά διώκεται και κάθε υπεράσπιση στοιχειωδών εργασιακών δικαιωμάτων. Απόδειξη αποτελεί το ότι μόνιμα στις εργατικές δίκες προσέρχονται και καταθέτουν απλόχερα μάρτυρες υπέρ των εργοδοτών, εν ενεργεία εργαζόμενοί τους, ενώ από την πλευρά του εργαζομένου είναι σπάνιο και πρωτόγνωρο να καταθέσει μάρτυρας συνάδελφός του, εν ενεργεία εργαζόμενος στην επιχείρηση του αντίδικου εργοδότη. Ο λόγος είναι πολύ απλός: ο μάρτυρας στη συνέχεια πέφτει σε δυσμένεια και, κατά κανόνα, απολύεται. Αλλωστε, σε μία περίοδο απαξίωσης της εργασίας, ιδεολογικής ηγεμονίας των δυνάμεων της αγοράς και του κεφαλαίου και υποχώρησης του εργατικού κινήματος και των κατακτήσεών του του προηγούμενου αιώνα, η δίωξη του συνδικαλισμού και της υπεράσπισης των εργασιακών δικαιωμάτων είναι απόλυτα συμβατή».

Κανονικά ο συνδικαλισμός προστατεύεται από το νόμο. Σε περίπτωση απόλυσης συνδικαλιστή, ποιο είναι το κόστος για τον εργοδότη; Πόσο φτηνά κοστίζει το να διώξει το «κακό παιδί»; Συνδικαλιστής είναι μόνον ο εκλεγμένος ή όποιος συνδικαλίζεται στο χώρο του, όπως ο Κώστας Μπεκιάρης;

«Τυπική προστασία του συνδικαλισμού υπάρχει στο νόμο 1264/1982. Ουσιαστική προστασία, όμως, της συνδικαλιστικής δραστηριότητας δεν υπάρχει, διότι λείπει η οποιαδήποτε διάταξη νόμου η οποία να απαγορεύει ευθέως την απόλυση εργαζομένου επειδή διεκδίκησε τα δικαιώματά του, όπως επίσης λείπει και διάταξη η οποία να υποχρεώνει τον εργοδότη να αιτιολογεί την απόλυσή του, ώστε να ελέγχεται το κίνητρο της απόλυσης. Στην Ελλάδα οι απολύσεις είναι αναιτιολόγητες ("αναιτιώδεις", όπως λέγονται νομικά) και για την εγκυρότητά τους αρκεί να διατυπωθούν εγγράφως και να καταβληθεί η οφειλόμενη αποζημίωση. Αν ο εργαζόμενος πιστεύει ότι η αιτία της απόλυσης είναι η αντεκδίκηση του εργοδότη, επειδή διεκδίκησε τα δικαιώματά του ή τα δικαιώματα των συναδέλφων του, του παρέχεται η δυνατότητα να προσβάλει την απόλυση ως καταχρηστική και να εναγάγει δικαστικά τον εργοδότη. Αν το αποδείξει (πράγμα που προϋποθέτει να υπερνικήσει έναν δυσμενέστατο συσχετισμό κατασκευής αποδεικτικών στοιχείων και οικονομικής υπεροχής του εργοδότη), δικαιώνεται. Αλλά πολλές φορές αποθαρρύνεται και μόνο με τη σκέψη του οικονομικού, νομικού ή ψυχολογικού βάρους που συνεπάγεται η έγερση μιας τέτοιας δίκης και αποφεύγει να την κάνει».