ΤΑ ΕΙΚΟΣΙ ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΑΝ ΤΗΝ ΧΩΡΑ...

Ρεπορτάζ : Μαρία Δεληθανάση
(από την Καθημερινή της Κυριακής)
Μέσα σε 20 χρόνια, η σύνθεση του πληθυσμού στην Ελλάδα άλλαξε. Το 1981 η απογραφή καταμέτρησε μόλις 177.000 αλλοδαπούς που προέρχονταν από δυτικές χώρες (30% ΕΟΚ, 11% Κύπρος, 13% ΗΠΑ, 4% Αυστραλία). Η απογραφή του 2001, όμως, κατέγραψε...
762.000, εκ των οποίων το 75% από πρώην ανατολικές χώρες (κυρίως Αλβανία), 15% από άλλες, τρίτες και μόλις 9% από τις δυτικές χώρες. Σε 20 χρόνια, λοιπόν, οι αλλοδαποί αυξήθηκαν από το 2% του πληθυσμού (1981) στο 7% (2001) και το 2011 εκτιμάται ότι συνιστούν τουλάχιστον το 10% -11%, ποσοστό που αναμένεται να αποτυπωθεί στη φετινή απογραφή.
Το συμπέρασμα; Τα μεταναστευτικά ρεύματα ακολουθούν τη ροή της Ιστορίας. Οχι τυχαία το πρώτο μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα προς τη χώρα μας ακολούθησε τις ραγδαίες εξελίξεις στη γειτονική Αλβανία. Το πρώτο κύμα Αλβανών εμφανίζεται το 1991. Σε μικρότερους αριθμούς ακολουθούν Βούλγαροι, Ρουμάνοι και άλλοι από πρώην ανατολικά κράτη. Το 1997 έρχεται το δεύτερο μεγάλο ρεύμα Αλβανών - με μικρότερους αριθμούς και πάλι από πρώην ανατολικά κράτη. Το 2005 ξεκινά η «κάθοδος» της ινδικής υπο-ηπείρου με Πακιστανούς, Μπανγκλαντεσιανούς και λιγότερους Ινδούς. Η ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στην Ε.Ε. το 2007 επέτρεψε σε Βούλγαρους και Ρουμάνους να κατέλθουν άφοβα στην Ελλάδα για εργασία. Μαζί τους, ήρθαν και τα δίκτυα επαιτείας με Ρουμάνες χωριατοπούλες, Ρομά από Ρουμανία και Βουλγαρία να περιφέρονται στους δρόμους της πόλης.
Το ελληνικό κράτος θέσπισε τον πρώτο μεταναστευτικό νόμο το 1998. Αρμόδιος φορέας ορίζεται ο ΟΑΕΔ που εξέδωσε τη λεγόμενη «πράσινη κάρτα». Τότε νομιμοποιήθηκαν 371.000 μετανάστες. Ο δεύτερος μεταναστευτικός νόμος θεσπίζεται το 2001 από την τότε υπουργό Εσωτερικών κ. Β. Παπανδρέου, που μετέφερε την αρμοδιότητα των μεταναστών από το υπ. Εργασίας στο υπ. Εσωτερικών. Καθώς το πρόβλημα των μεταναστευτικών νόμων είναι η ασυνέχεια, κάποιοι από τους νομίμους του 1998 απώλεσαν τα δικαιώματά τους. Τελικά κατάφεραν να νομιμοποιηθούν μόλις 351.000 αλλοδαποί («παλαιοί» και «νέοι» μαζί). Ο τρίτος μεταναστευτικός νόμος έρχεται το 2005 από τον πρώην υπ. Εσωτερικών κ. Πρ. Παυλόπουλο. Επέτρεψε τη νομιμοποίηση 180.000 επιπλέον όσων είχαν ήδη άδεια διαμονής. Το 90% των 180.000 ήταν άνθρωποι που είχαν χάσει την άδεια νομιμότητας με παλαιότερους νόμους. Ομως, ο νόμος Παυλόπουλου αποδείχθηκε ο πληρέστερος των τριών. Είναι ενδεικτικό ότι στα τέλη του 2007 ο αριθμός των νομίμων ανερχόταν σε 630.000.
Κύριο πρόβλημα στον νόμο αυτόν είναι η πλήρης εξάρτηση της νομιμότητας από τον αριθμό των ενσήμων. Αυτά ανάλογα με την ειδικότητα ανέρχονται σε 200 περίπου ετησίως και 2.600 ευρώ που συνήθως καλείται να καταβάλει ο αλλοδαπός από την τσέπη του, αφού οι εργοδότες αρνούνται. Ομως η οικονομική κρίση που άρχισε το 2008 είχε σαρωτικές επιπτώσεις. Στα τέλη του 2010, οι άδειες διαμονής μετριούνται σε 455.000. Εκκρεμεί η εξέταση 93.000 αιτήσεων, ενώ 60.000 - 80.000 άνθρωποι έχουν απολέσει τη νομιμότητα, σύμφωνα με εκτιμήσεις του υπ. Εσωτερικών.
Οι πρόσφυγες
Ταυτόχρονα με τα μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα, αναπτύχθηκαν και προσφυγικά ρεύματα. Το πρώτο ήταν το 1997-98 από ανέστιους κυρίως Ιρακινούς. Τότε άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα φαινόμενα τριτοκοσμικών συνθηκών διαβίωσης στην πρωτεύουσα. Τότε η απελπισία άρχισε να γίνεται φανερή στην πόλη. Πολλοί κοιμούνταν στην πλατεία Κουμουνδούρου ή σε παραπλήσια άθλια οικήματα.
Το δεύτερο μεγάλο προσφυγικό ρεύμα ήρθε το 2007-2010 με τους Ιρακινούς και τους Αφγανούς να αποτελούν την πλειονότητα, τους Σομαλούς, τους Σουδανούς (Νταρφούρ) και τους Ιρανούς να ακολουθούν σε μικρότερους αριθμούς.
Δυστυχώς, αν και ο αριθμός των υπαγομένων σε προσφυγικό ή ανθρωπιστικό καθεστώς συνεχώς μεγαλώνει, οι απαραίτητες δομές στη δημόσια διοίκηση απουσιάζουν και όλα δείχνουν ότι θα αργήσουν να συγκροτηθούν. Δεν είναι τυχαίο ότι ο νόμος για το πολιτικό άσυλο, που διαμορφώνει για πρώτη φορά πλαίσιο στη χώρα, θα χρειασθεί τουλάχιστον ένα χρόνο για να «τεθεί σε λειτουργία». Οσο για τις περιβόητες επιτροπές που έρχονται να επιλύσουν το πρόβλημα των 46.000 εκκρεμών εδώ και χρόνια αιτήσεων, η λειτουργία τους αναμένεται μήνα με τον μήνα από τον περασμένο Οκτώβριο. Επιπλέον, εκκρεμούν 7.000 νέες αιτήσεις για εξέταση αιτημάτων.
Οι παράνομοι
Καμία επίσημη καταμέτρηση των παρανόμων αλλοδαπών που κυκλοφορούν στη χώρα δεν έχει γίνει ακόμη. Το ΙΜΕΠΟ το 2009 μιλούσε για 250.000. Την ίδια χρονιά η Κομισιόν μιλούσε για 280.000 - 300.000. Εμπειροι αξιωματικοί της Αστυνομίας εκτιμούν το σημερινό τους αριθμό σε 300.000 - 350.000 ανθρώπους. Το ΕΛΙΑΜΕΠ εκτιμά ότι υπάρχουν στη χώρα 470.000 παράνομοι εκ των οποίων οι 280.000 από την Αλβανία και οι υπόλοιποι από Ασία και Αφρική...