ΤO NTOMINO TΡΟΜΑΖΕΙ ΤΗΝ ΕΕ

Ρεπορτάζ : Στάθης Ευσταθιάδης 

(από το Βήμα της Κυριακής)

Ο Νικολά Σαρκοζί έκανε δημοσίως την περασμένη Δευτέρα την αυτοκριτική του για την Τυνησία: «Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι υποτιμήσαμε την κατάσταση» σε ό,τι αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες...

Και προσέθεσε: «Στην Τυνησία επικρατούσε μια αβάστακτη διαφθορά». Μιλούσε και για την Ευρώπη ασφαλώς, αφού η Γαλλία καθόριζε πάντοτε τη στάση της Ευρώπης απέναντι

στις αραβικές χώρες της Βόρειας Αφρικής. Η ΕΕ ουδέποτε ασχολήθηκε σοβαρά με το πρόβλημα και η αρμόδια για τις Εξωτερικές Υποθέσεις βαρόνη Κάθριν Αστον έλαμψε και πάλι με τη σιωπή της. Ισως οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ που συναντώνται αύριο στις Βρυξέλλες συζητήσουν το πρόβλημα επειδή δεν πρόκειται μόνο για την Τυνησία αλλά για όλη τη νότια ακτή της Μεσογείου μας.

Αξονας και κατεύθυνση της ευρωπαϊκής πολιτικής στην αλυσίδα των πέντε κρατών από τον Ατλαντικό ως την Ερυθρά Θάλασσα ήταν πάντοτε η διατήρηση της ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή. Εστω και αν η εξουσία σε αυτές τις χώρες ήταν «απίστευτα διεφθαρμένη και εγκληματικά αυταρχική», κατά τη διαπίστωση του αμερικανού πρεσβευτή στο Αλγέρι που έφερε στη δημοσιότητα η WikiLeaks. Υπάρχουν φυσικά τα συμφέροντα. Η Αλγερία προμηθεύει τα τρία τέταρτα του φυσικού αερίου που καταναλώνει η Γαλλία. Ο συνταγματάρχης Καντάφι έχει την άδεια να στήσει την προεδρική σκηνή του στο κέντρο του Παρισιού (!) επειδή η Λιβύη έχει πετρέλαιο και, ακόμη πιο σπουδαίο, «δέχεται υπό όρους» να υποδεχθεί μουσουλμάνους λαθρομετανάστες αν η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία τους απελάσουν. Η Τυνησία είναι η τελευταία σκάλα των επίδοξων αφρικανών μεταναστών και μόνο ο πρόεδρός της Αμπντίν Μπεν Αλί μπορούσε να τους εμποδίσει.

Η Ευρώπη όμως οφείλει τώρα να πάρει θέση καθώς όλα δείχνουν ότι το σκηνικό στη Βόρεια Αφρική αλλάζει. Ακόμη και αν η επανάσταση στην Τυνησία δεν επεκταθεί στις δύο γειτονικές χώρες της, στην Αίγυπτο και στην Αλγερία, τα καθεστώτα του Αμπντελαζίζ Μπουτεφλίκα και του Χόσνι Μουμπάρακ βλέπουν ήδη την έξοδο. Τα τανκς που κατέβασε ο δεύτερος στους δρόμους του Καΐρου και του Σουέζ δεν είναι η απάντηση. «Η επανάσταση στην Τυνησία δεν είναι μακριά μας» δήλωσε ο Αμρ Μούσα της Αραβικής Ενωσης στην έκτακτη διάσκεψη των αράβων ηγετών στο Σαρμ ελ Σεΐχ την περασμένη Κυριακή. Και ο συνταγματάρχης Καντάφι, κάνοντας πλήρη στροφή πολιτικής, υποστήριξε την Τετάρτη την «επανάσταση του τυνησιακού λαού», αποτρέποντας επί του παρόντος «εκδηλώσεις και διαδηλώσεις που μπορούσαν να εξελιχθούν σε αντικαθεστωτικές, έστω υπό το πρόσχημα της συμπάθειας προς τους τυνήσιους αδελφούς» γράφει το «Spiegel». Είναι εξάλλου αποκαλυπτικό του πανικού που έχει καταλάβει όλους τους άραβες ηγεμόνες ότι ο εμίρης του Κουβέιτ έστειλε την περασμένη Τρίτη σε κάθε οικογένεια του εμιράτου του ένα τσεκ 3.500 δολαρίων- για να προλάβει ασφαλώς γεγονότα όπως της Τυνησίας. Δύο είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της εξέγερσης στην Τυνησία: δεν ήταν επέμβαση ή έστω υποκίνηση εκ μέρους κάποιου «τρίτου» ούτε είχε στρατιωτικό χαρακτήρα, όπως λ.χ. η ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ. Και, δεύτερον, ήταν και εξακολουθεί να είναι κίνημα λαϊκό, δεν το οργάνωσε κάποιο κόμμα ή κάποιος εξόριστος αρχηγός. Η Ευρώπη ασφαλώς δεν μπορεί να αγνοήσει αυτά τα δύο στοιχεία όταν θα καθορίσει τη θέση της απέναντι στη νέα κατάσταση-ντόμινο που διαμορφώνεται. Φυσικά προηγουμένως θα πρέπει να ξεπεράσει το δίλημμα: Θέλει δημοκρατία και συνταγματικές εξελίξεις στους νότιους μεσογειακούς γείτονές της ή «ασφάλεια» μέσω σκληρών και διεφθαρμένων καθεστώτων, που ωστόσο είναι ετοιμόρροπα;

Δεν είναι εύκολη η απάντηση. Δημοκρατικά καθεστώτα με πολυκομματισμό, ελεύθερες εκλογές και ελευθερία σκέψης ή στυγνή απολυταρχική δικτατορία για να επιβάλλει «νόμο και τάξη»; Αυτή τη στιγμή η ΕΕ δεν έχει διαμορφωμένη απόφαση. Το μόνο που η Ευρώπη- και όχι μόνο η Ευρώπη, αν κρίνουμε από τις αντιδράσεις της Ουάσιγκτον- αντιλαμβάνεται είναι ότι το σημερινό καθεστώς καταρρέει και ότι αυτό θα έχει άμεσες επιπτώσεις στην περιβόητη σταθερότητα του βορειοαφρικανικού χώρου. Το επεσήμανε η υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Μισέλ Αλιό-Μαρί μιλώντας στην Εθνοσυνέλευση, αλλά ακόμη πιο αποκαλυπτικός ήταν προχθές ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης του Ισραήλ Σιλβάν Σαλόμ. Αν η δημοκρατία επικρατήσει στις γειτονικές αραβικές χώρες, είπε, τότε «τελείωσαν οι ημέρες της αραβοϊσραηλινής συμφωνίας για ασφάλεια».

Η ΕΕ και σε αυτό το ζήτημα φαίνεται ότι είναι διχασμένη. Ο εκπρόσωπος της Καγκελαρίας Ρούπρεχτ Πόλεντς δήλωσε την Τρίτη ότι η Γερμανία θέλει να διατυπωθεί μια «στρατηγική η οποία θα προωθεί την ελευθερία και την επιβολή του νόμου» στην Τυνησία και σε όλη τη Βόρεια Αφρική. Ενα 24ωρο νωρίτερα ο γάλλος υπουργός Πολιτισμού Φρεντερίκ Μιτεράν, αφού μας πληροφόρησε ότι αποτελούν «εξεζητημένες υπερβολές» τα περί διαφθοράς και δικτατορίας του Μπεν Αλί, επιχείρησε να προκαταλάβει τη λήψη αποφάσεων οι οποίες «ίσως θα οδηγήσουν τους ισλαμιστές στην εξουσία σε χώρες (της Βόρειας Αφρικής) που επηρεάζουν την ασφάλειά μας».

ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ Η ΑΛΓΕΡΙΑ

Η Αλγερία είναι ένα ηφαίστειο,κατά την εκτίμηση του εκεί αμερικανού πρεσβευτή, καθώς η κοινωνία συγκλονίζεται από τις σχεδόν καθημερινές αυτοπυρπολήσεις νεαρώνέφθασαν ήδη τους 11- που δεν αντέχουν πλέον την ανεργία,την κρατική διαφθορά και τη σκληρή επιβολή του νόμου.Στο Μαρόκο ο βασιλιάς Μοχάμεντ Στ΄ καταφεύγει στη μέθοδο των «μυστηριωδών εξαφανίσεων» διανοουμένων και εργατικών στελεχών που κρίνονται επικίνδυνοι για το καθεστώς- μέθοδο που εφάρμοζε ο πατέρας του.Στην Αίγυπτο ένας έντρομος Μουμπάρακ ύστερα απο μια τηλεφωνική συνομιλία του με τον πρόεδρο Ομπάμα ο οποίος τον προειδοποίησε ότι ίσως διακόψει τη βοήθεια,επιχειρεί να κατευνάσει τη λαϊκή εξέγερση με αλλαγή της κυβέρνησής του και υποσχέσεις αλλά είναι αμφίβολο αν αυτές θα ικανοποιήσουν τα εκατομμύρια των ανέργων.