Ο (νέος) εκβιασμός με τις τράπεζες: Μνημόνιο ή κούρεμα καταθέσεων

Εάν στην πρώτη θητεία της κυβέρνησης Τσίπρα ο μεγάλος εκβιασμός των δανειστών στήθηκε πάνω στην πιστωτική ασφυξία και τις κλειστές τράπεζες, στην δεύτερη φορά χτίζεται, εξίσου κυνικά, πάνω στους εγκλωβισμένους μικροκαταθέτες και την απειλή του bail in: Αμεση και πλήρης εφαρμογή του Μνημονίου ή κούρεμα καταθέσεων είναι το νέο τελεσίγραφο  που στέλνουν, από κοινού, Βρυξέλλες και Βερολίνο – ένα τελεσίγραφο που δεν προσυπογράφουν μεν Παρίσι και Φραγκφούρτη αλλά φέρει τη σφραγίδα του, πλειοψηφικού ακόμη στο Eurogroup, γερμανικού άξονα.
Το μήνυμα κόμισε στην Αθήνα και στο Μαξίμου με απόλυτη ευκρίνεια ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόφσκις. Ο λετονός απεσταλμένος του Γιούνκερ ξεκαθάρισε ότι η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών δεν θα προχωρήσει εάν δεν κλείσει προηγουμένως η αξιολόγηση, έθεσε ασφυκτικό χρονοδιάγραμμα δείχνοντας ως κομβικό χρονικό σταθμό την 15η Νοεμβρίου για να ψηφιστεί το βουνό των εκκρεμών προαπαιτούμενων και έδειξε, ευγενώς αλλά ρητά, ότι όλοι οι – ευρωπαϊκοί – δρόμοι για την Ελλάδα περνούν μέσα από την απαρέγκλιτη εφαρμογή των μέτρων του Μνημονίου.

Εν ολίγοις, ο Βάλντις Ντομπρόφσκις έδειξε ευθέως και την παγίδα και το τίμημα: Απέρριψε το αίτημα αποσύνδεσης της ανακεφαλαιοποίησης από την αξιολόγηση και κατέστησε σαφές ότι κάθε καθυστέρηση στην εφαρμογή των μέτρων οδηγεί τις ελληνικές τράπεζες ανοχύρωτες στο 2016 και στον νόμο του bail in – τη νέα κοινοτική νομοθεσία που προβλέπει ότι, από την 1η του Γενάρη, οποιαδήποτε τραπεζική ανακεφαλαιοποίηση, διάσωση ή εκκαθάριση στις χώρες τις ευρωζώνης θα περιλαμβάνει και πιθανό κούρεμα καταθέσεων.
Είναι ένα μήνυμα και μια παγίδα που δεν έχουν μοναδικό αποδέκτη την Αθήνα, αλλά και το Παρίσι και την Φραγκφούρτη. Ο Φρανσουά Ολάντ μπορεί να αναζητεί τον «τρίτο δρόμο» της Ευρώπης ανάμεσα στο δόγμα Σόιμπλε και την ριζοσπαστική Αριστερά πιέζοντας για πιο «ευέλικτη» εφαρμογή του Μνημονίου, η Ανγκελα Μέρκελ όμως που αίρει ήδη το δημοσκοπικό βάρος της «ήπιας» προσέγγισής της στο προσφυγικό δεν έχει καμία πρόθεση για περαιτέρω υπαναχωρήσεις στους «ατάκτους χρεοκοπήμένους»του Νότου. Κι ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι μπορεί να θέτει ως πρώτη προτεραιότητα την συστημική ευστάθεια των τραπεζών της ευρωζώνης ζητώντας αποσύνδεση της ανακεφαλαιοποίησης από την αξιολόγηση, το Βερολίνο όμως θεωρεί ότι έχει εξαντλήσει την «γενναιοδωρία» του προς την Φραγκφούρτη δια της ανοχής στο πρόγραμμα της ποσοτικής χαλάρωσης. Η δε Κομισιόν, σ’ αυτή τη φάση τουλάχιστον, δείχνει απολύτως συντεταγμένη στη σκληρή γραμμή εξαγοράζοντας την δέσμευση της Μέρκελ για ανοιχτά σύνορα μπροστά στα κύματα των προσφύγων και την έξαλλη ακροδεξιά του ανατολικού και κεντροευρωπαϊκού μπλοκ.
Μπροστά σ’αυτή την πραγματικότητα, η Αθήνα επιχειρεί να παίξει δύο χαρτιά: Εκείνα του προσφυγικού και της απειλής στην πολιτική και κοινωνική σταθερότητα. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, ο Αλέξης Τσίπρας στη χθεσινή του συνάντηση με τον Βάλντις Ντομπρόφσκις επεσήμανε με νόημα ότι «η Ελλάδα σηκώνει πολύ βάρος σε σχέση με το προσφυγικό» και αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό και από την ΕΕ και από τους θεσμούς. Και τόνισε ακόμη την ανάγκη «πολιτικής σταθερότητας» στην εφαρμογή του προγράμματος, επισημαίνοντας ότι μέτρα όπως οι πλειστηριασμοί πλήττουν την κοινωνική συνοχή και επιβαρύνουν τις αντοχές της κοινωνίας.
Οι απαντήσεις επί αμφοτέρων δεν είναι μέχρι στιγμής ενθαρρυντικές. Πηγές από τις Βρυξέλλες διαμηνύουν ότι η Ελλάδα θα στηριχθεί μεν για το προσφυγικό, αυτό όμως θα γίνει μέσω των ειδικών χρηματικών ενισχύσεων και όχι με αντάλλαγμα την «ελαστικοποίηση» των δημοσιονομικών μέτρων. Στα δε μέτρα που απειλούν την κοινωνική συνοχή, όπως τα κόκκινα δάνεια, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν επανέφερε τον όρο του «έντιμου συμβιβασμού», με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτός δεδομένου του χάσματος που χωρίζει Αθήνα και τρόικα. Και, για μια ακόμη φορά, ξεκαθάρισε ότι για κάθε μέτρο που αφαιρεί η ελληνική κυβέρνηση από το πρόγραμμα θα πρέπει να φέρνει ένα ακριβώς ισοδύναμο – ένα πεδίο στο οποίο οι επιδόσεις είναι χαμηλές μέχρι στιγμής, με πλέον ενδεικτική την δυσανάλογα διογκωμένη υπόθεση του ΦΠΑ στην ιδιωτική εκπαίδευση.
Υπό αυτά τα δεδομένα, η κυβέρνηση καλείται να πάρει τις τελικές αποφάσεις άμεσα, πριν η κλεψύδρα της νέας παγίδας και του νέου εκβιασμού αδειάσει. Είναι αποφάσεις που θα ληφθούν με ανοιχτά τα πρώτα απεργιακά μέτωπα, με τις κοινωνικές αντοχές και ανοχές σχεδόν εκμηδενισμένες και με ουδέν περιθώριο για μπλόφες εκατέρωθεν…