Τι γυρεύουν οι Γαλάτες στο ελληνικό χωριό;

Σε ολόκληρη την τελευταία επταετία της κρίσης υπερσυσσώρευσης του κεφαλαίου και της εφαρμογής των μνημονιακών πολιτικών, με τελευταία την τρέχουσα εφαρμογή του 3ου Μνημονίου της κυβέρνησης του μεταλλαγμένου ΣΥΡΙΖΑ, έχει καταγραφεί μια μείωση του ΑΕΠ που ξεπερνά το ένα τέταρτο, μια ισχυρή καταστροφή τμημάτων της καπιταλιστικής παραγωγής και της αντίστοιχης ζωντανής εργασίας, μια κατακόρυφη μείωση μισθών και συντάξεων, μια πλήρης απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων κ.λπ.

Μπροστά σ” αυτή την παρατεταμένη υφεσιακή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, που κάθε φορά εμφανίζεται να προσεγγίζει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και κάθε τόσο αυτοί απωθούνται για το απώτερο μέλλον, προβάλλεται από τις περισσότερες πλευρές του πολιτικού φάσματος η επιχειρηματολογία της προσέλκυσης επενδύσεων (από τα προγράμματα ΕΣΠΑ, το ελληνοαμερικανικό επιχειρηματικό λόμπι, τις σύγχρονες κρατικο- ιδιωτικές καπιταλιστικές οικονομίες της Κίνας και της Ρωσίας, το σύγχρονο ευρωπαϊκό επιχειρηματικό κεφάλαιο, τα «αναπτυξιακά» πακέτα των ευρωπαϊκών θεσμών κ.λπ.), που, εφόσον επιτευχθεί, θα κατορθώσει να επιφέρει την αναπτυξιακή ανάταξη της ελληνικής οικονομίας, το ΑΕΠ θα ξαναπάρει την αυξητική του πορεία, η ανεργία θα αρχίσει να αντιμετωπίζεται κ.ά.
Το όλο ζήτημα εμφανίζεται ως απουσία επενδυτικών προγραμμάτων ή, με άλλες λέξεις, απουσίας συσσωρευμένων κεφαλαίων στον ελληνικό καπιταλισμό, που για κάποιο «καπρίτσιο» οι Έλληνες καπιταλιστές αρνούνται να επενδύσουν, κι  έτσι ο προσανατολισμός των αναπτυξιακών προγραμματισμών του ΣΥΡΙΖΑ όσο και της Ν.Δ., καθώς και των μικρότερων πολιτικών σχηματισμών, έχει αποκλειστικά προσηλωμένο το βλέμμα σ” αυτή την προσέλκυση επενδύσεων από τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές.
Αυτή η σχεδόν γενικευμένη αντίληψη αντιμετωπίζει το ζήτημα της παραγωγικής ύφεσης ως πρόβλημα έλλειψης κεφαλαίων και επενδυτικού ενδιαφέροντος, που αν υπήρχε, θα ήταν ικανό να θέσει σε κίνηση την ατμομηχανή της ανάπτυξης της χώρας. Μόνον που μια τέτοια θεώρηση βλέπει αποκλειστικά την μία όψη της οικονομικής πραγματικότητας. Αυτή η ατμομηχανή των παραγωγικών επενδύσεων μπορεί να κινείται με ηλεκτρισμό ή πετρέλαιο και να διασφαλίζει δρομολόγια μεταφοράς προσωπικού και εμπορευμάτων, χωρίς ωστόσο να έχει να μεταφέρει προσωπικό ή εμπορεύματα. Μ” αυτή την έννοια κανένα επιχειρηματικό κεφάλαιο δεν θα είχε την πρόθεση να επενδύσει στην κατασκευή και λειτουργία μιας τέτοιας ατμομηχανής, αν δεν υπήρχε ζήτηση για την εμπορική αξιοποίηση μιας τέτοιας δυνατότητας. Με άλλες λέξεις γίνεται ευθύς εξαρχής φανερό ότι οι οποιεσδήποτε ξένες ή εγχώριες επενδύσεις στην ελληνική οικονομία δεν πραγματοποιούνται όχι γιατί απουσιάζουν τα αναγκαία κεφάλαια (τα οποία μάλιστα βρίσκονται σε πληθώρα, εξ ου και η κρίση υπερσυσσώρευσης), αλλά γιατί αυτό το διαθέσιμο και μη χρησιμοποιούμενο κεφαλαιουχικό δυναμικό αντιμετωπίζει μια εξαιρετικά πενιχρή ζήτηση, που προέρχεται από την κατακόρυφη πτώση της καταναλωτικής ζήτησης των λαϊκών νοικοκυριών, εξαιτίας της μαζικής ανεργίας και της παρατεταμένης λιτότητας.

Ανάκαμψη της κερδοφορίας σε υφεσιακό οικονομικό περιβάλλον

Η επιδείνωση όλων των σημαντικών οικονομικών δεικτών την τελευταία επταετία της κρίσης δεν απορρέει από την έλλειψη διαθέσιμων επενδύσεων, αλλά από τη ριζική απομείωση της καταναλωτικής ζήτησης των λαϊκών τάξεων. Η κρίση υπερσυσσώρευσης που ενέσκηψε το 2008 στο διεθνές προσκήνιο και με πολύ πιο οξεία μορφή στην ελληνική οικονομία, σηματοδότησε μια αρνητική αποδοτικότητα του κεφαλαίου και τη μαζική δημιουργία ζημιογόνων αποτελεσμάτων σ” όλους τους παραγωγικούς τομείς (2008-12). Αυτή με τη σειρά της οδήγησε στην εκκαθάριση, δηλαδή στο κλείσιμο των λιγότερο ανταγωνιστικών κεφαλαίων και στην μαζική καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων (παγίου κεφαλαίου και ζωντανής εργασίας). Η εκτόξευση της ανεργίας από το 7% στο 27% προκάλεσε, μεταξύ των άλλων, ισχυρότατο σοκ στην αγοραστική δύναμη των λαϊκών νοικοκυριών, με αποτέλεσμα να εντείνεται ακόμη παραπέρα η ύφεση.
Προκειμένου να στηριχθεί η κερδοφορία των ηγεμονικών στρωμάτων του ελληνικού καπιταλισμού, που απειλούνταν ευθέως, υιοθετήθηκε η πολιτική των συνεχών Μνημονίων από το 2010 μέχρι σήμερα, που επεδίωκε να καταστήσει την εργατική δύναμη «φθηνή, πειθήνια και ελαστική», να αποδομήσει τις δημόσιες κοινωνικές υπηρεσίες, να μετακυλίσει το βάρος εξυπηρέτησης του χρέους στη λαϊκή υπερφορολόγηση κ.λπ. Αυτή η αστική πολιτική, που επιχειρείται να συνεχιστεί σήμερα αμείωτη με τη μεταλλαγμένη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, όχι μόνον δεν ήταν «αποτυχημένη και αναποτελεσματική», αλλά στέφθηκε με πανηγυρική νίκη των αστικών δυνάμεων. Η κερδοφορία της μεγάλης πλειοψηφίας των ελληνικών επιχειρήσεων επανήλθε σε ισχυρά επίπεδα από το 2013 μέχρι σήμερα, με αποτέλεσμα η συνολική παραγωγική δραστηριότητα να συνεχίζει να διατηρείται σε ύφεση, με ένα ωστόσο σημαντικό τμήμα του διεθνοποιημένου ελληνικού κεφαλαίου, που αποτελεί και τον πλέον ακραιφνή υποστηρικτή της λειτουργίας της Ευρωζώνης, να αναπτύσσει την κερδοφόρα δραστηριότητά του.
Η αντίληψη λοιπόν ότι οι ξένες επενδύσεις διαφόρων προελεύσεων είναι σε θέση, με την πραγματοποίησή τους στην ελληνική οικονομία, να συμβάλουν στην ανάταξή της είναι αβάσιμη και γι” αυτό άλλωστε δεν υλοποιείται. Γιατί οι μετακινήσεις κεφαλαίων σε διεθνές επίπεδο δεν πραγματοποιούνται μεταξύ ανεπτυγμένων καπιταλιστικών κρατών και χωρών του Τρίτου Κόσμου, παρόλο που σ” αυτές αφθονεί ένα εξαιρετικά χαμηλό εργατικό δυναμικό. Στην σημερινή οικονομική πραγματικότητα οι ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές οικονομίες δεν πραγματοποιούν επενδύσεις στην Αίγυπτο ή την Ινδονησία, παρά τη μαζική διαθεσιμότητα φθηνού εργατικού δυναμικού. Απεναντίας το μεγαλύτερο μέρος αυτών των άμεσων ξένων επενδύσεων πραγματοποιείται μεταξύ των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών, παρά το σχετικά υψηλότερο κόστος της αμοιβής της μισθωτής εργασίας, γιατί ακριβώς διαπιστώνουν στις χώρες υποδοχής των επενδύσεων τη δυνατότητα επέκτασης των αγορών των προϊόντων που παράγουν στις μητρικές χώρες καταγωγής τους. Προκειμένου έτσι να ανταποκριθούν στη διευρυμένη ζήτηση των προϊόντων τους και να αποφεύγουν όλα τα σχετικά με το διεθνές εμπόριο προβλήματα, αποφασίζουν να εγκατασταθούν παραγωγικά στις χώρες υποδοχής, με πρωταρχικό κίνητρο τη λειτουργία μιας εσωτερικής αγοράς ευνοϊκής για τα προϊόντα τους. Αυτό γίνεται σε συνδυασμό με την αντίστοιχη ύπαρξη ενός συλλογικού εργάτη υψηλής εξειδίκευσης και εμπειρίας στις χώρες υποδοχής, που είναι ικανός να λειτουργήσει παραγωγικά με όρους ανταγωνιστικότητας.
Με άλλες λέξεις το κίνητρο των άμεσων ξένων επενδύσεων είναι η λειτουργία μιας κατάλληλης αγοράς στις χώρες υποδοχής με ισχυρή ζήτηση σε αντίστοιχα προϊόντα, ενώ απεναντίας σε αγορές όπου έχει επιβληθεί παρατεταμένη μείωση της καταναλωτικής ζήτησης δεν έχουν κανένα κίνητρο επενδυτικής εξαγωγικής δραστηριότητας.

Προπέτασμα καπνού για τις ιδιωτικοποιήσεις δημόσιων επιχειρήσεων

Συνάγεται συμπερασματικά ότι η επίκληση των μέχρι σήμερα μνημονιακών κυβερνήσεων (ΠΑΣΟΚ, Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ) για την προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων στην ελληνική οικονομία πέφτει στο κενό, όχι γιατί απουσιάζουν τα αναγκαία επενδυτικά κεφάλαια (από τις επιχειρήσεις του ελληνικού καπιταλισμού ή τα διεθνή οικονομικά συγκροτήματα), αλλά γιατί η καταναλωτική ζήτηση στην ελληνική αγορά έχει συρρικνωθεί κατακόρυφα εξ αιτίας της ανεργίας και των συνεχών μισθολογικών περικοπών.
Η άνοδος της ζήτησης των λαϊκών νοικοκυριών, που θα μπορούσε να ωθήσει προς μια αύξηση της παραγωγής, και έτσι προς τη σχετική κίνηση της παραγωγικής μηχανής θα απαιτούσε μια ισχυρή αναδιανομή εισοδήματος εις βάρος της επιχειρηματικής κερδοφορίας και προς όφελος των εργαζομένων, συνταξιούχων και ανέργων, πράγμα ωστόσο που η ελληνική αστική τάξη παρεμποδίζει τα μέγιστα, οι δε δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ που υποστήριζαν την επιδίωξη «να πληρώσουν οι πλούσιοι» την έχουν προ πολλού εγκαταλείψει και έχουν οδηγηθεί στο συμβιβασμό με το επιχειρηματικό κεφάλαιο και τις οικονομικές υπαγορεύσεις των ευρωπαϊκών θεσμών.
Αν έχουν έτσι τα πράγματα, τότε γιατί τα αστικά πολιτικά και οικονομικά κέντρα συνεχίζουν και κάνουν λόγο για την προσέλκυση επενδύσεων, εφόσον είναι καταφανές ότι αυτή η πολιτική δεν έχει καμία αποτελεσματικότητα; Ο λόγος είναι ένας και μοναδικός και αφορά τη διαμόρφωση μιας νομιμοποιητικής βάσης αποκλειστικά για την εκχώρηση των ελληνικών δημόσιων κοινωφελών επιχειρήσεων σε διεθνείς κεφαλαιουχικούς ομίλους. Είναι η μοναδική «επενδυτική» δραστηριότητα που καταγράφεται σήμερα με πρωτοβουλία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή η παραχώρηση όσων δημόσιων επιχειρήσεων έχουν απομείνει σε διεθνείς επενδυτικούς ομίλους, με τον αναβαθμισμένο μάλιστα σήμερα ρόλο του ΤΑΙΠΕΔ.
Οι λιμενικές εγκαταστάσεις του ΟΛΠ στην κινεζική Cosco, τα περιφερειακά αεροδρόμια στη γερμανική Fraport, τα σιδηροδρομικά δίκτυα στη ρωσική RZD ή στη γαλλική SNCF και αντίστοιχα ο ΟΛΘ, το Ελληνικό, η ενέργεια, η ΕΥΑΘ. Άλλωστε οι ισχυρισμοί του ΣΥΡΙΖΑ που αναπτύσσονται στο κυβερνητικό του πρόγραμμα και που αναφέρουν μόνον εννέα από τις είκοσι τρεις εταιρείες του Δημοσίου που είναι προς ιδιωτικοποίηση δεν έχει κανέναν περιοριστικό χαρακτήρα. Οι υπόλοιπες προς αποκρατικοποίηση δεκατέσσερις επιχειρήσεις προετοιμάζονται να ιδιωτικοποιηθούν από το προς δημιουργία νέο ταμείο αξιοποίησης της περιουσίας του Δημοσίου, στο μέτρο που «ωριμάζουν» οι κατάλληλες συνθήκες.
Γι” αυτό και η σημερινή «απόβαση» των σύγχρονων Γαλατών στο ελληνικό χωριό, που πραγματοποιείται αυτές τις ημέρες, όπως και άλλες «αποβάσεις» εκπροσώπων κινεζικών ή ρωσικών κεφαλαίων, δεν γίνονται για την αναζήτηση πραγματοποίησης άμεσων παραγωγικών επενδύσεων στη χώρα, που θα δημιουργούσαν θέσεις εργασίας και θα συνέβαλλαν στην αύξηση του ΑΕΠ. Γίνονται αποκλειστικά για την εξαγορά ελληνικών κοινωφελών εταιρειών, με διασφαλισμένο τζίρο και πελατολόγιο, με εγγυημένη κερδοφορία και χωρίς κανένα επιχειρηματικό ρίσκο, με πάγια κεφάλαια κατά πολύ υπέρτερα του τιμήματος προσφοράς στους διαγωνισμούς και με σίγουρη την άνοδο των τιμολογίων και την παραφθορά των εργασιακών σχέσεων.
Τελικά η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων δεν είναι παρά μια οικονομική «μυθολογία» που χρησιμεύει αποκλειστικά ως νομιμοποιητική βάση για την εκχώρηση στο διεθνές ιδιωτικό ή κρατικό κεφάλαιο όσων εταιρειών έχουν παραμείνει στον έλεγχο του Δημοσίου, χωρίς ίχνος αναπτυξιακών διαστάσεων.