Η ιστορία του «Υπουργοδικείου» από το 1847 έως σήμερα

Το Ειδικό Δικαστήριο αρμόδιο για υποθέσεις ποινικής ευθύνης Υπουργών (παλαιότερα γνωστό ως Υπουργοδικείο, πολλές φορές αναφέρεται και απλά ως «Ειδικό Δικαστήριο») είναι ένα ειδικό δικαστήριο.

Η συγκρότηση και η αρμοδιότητά του ρυθμίζονται στο άρθρο 86 παρ. 4 του Συντάγματος. Το δικαστήριο αυτό έχει αποκλειστική αρμοδιότητα να εκδικάζει ποινικά αδικήματα που τελέστηκαν από μέλη της Κυβέρνησης και Υφυπουργούς κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Επίσης σε αυτό το δικαστήριο παραπέμπεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας για τα εγκλήματα της εσχάτης προδοσίας και της με πρόθεση παραβίασης του Συντάγματος. Το δικαστήριο αυτό δεν πρέπει να συγχέεται με το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο.

-

Σύνθεση

Παλαιότερα συγκροτούνταν από τον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου ως πρόεδρο και από δώδεκα (12) τακτικούς και έξι (6) αναπληρωματικούς δικαστές μεταξύ όλων των αρεοπαγιτών και προέδρων εφετών που είχαν προαχθεί πριν από την κατηγορία, οι οποίοι κληρώνονταν από τον Πρόεδρο της Βουλής σε δημόσια συνεδρίαση της Βουλής.

Εξαίρεση αποτελούσαν το πρώτο Σύνταγμα του 1844 και τα Συντάγματα του 1925 και 1927, τα οποία προέβλεπαν την εκδίκαση των εγκλημάτων των Υπουργών όχι από ειδικό δικαστήριο αλλά από τη Γερουσία.

Μετά τη συνταγματική αναθεώρηση του 2001 το «Ειδικό Δικαστήριο» συγκροτείται από έξι μέλη του Συμβουλίου της Επικρατείας και επτά μέλη του Αρείου Πάγου που κληρώνονται από τον Πρόεδρο της Βουλής. Πρόεδρος ορίζεται ο ανώτερος σε βαθμό και μεταξύ ισοβάθμων ο αρχαιότερος από τα μέλη του Αρείου Πάγου. Η αλλαγή στη σύνθεση του δικαστηρίου με τη συμπερίληψη μελών του Συμβουλίου της Επικρατείας και την ταυτόχρονη αφαίρεση των Προέδρων Εφετών από την κληρωτίδα αιτιολογήθηκε με τη φύση των αδικημάτων που θα κληθεί το δικαστήριο να δικάσει.

-

Παραπομπή και προδικασία

Αρμόδια για την άσκηση ποινικής δίωξης τόσο στους Υπουργούς όσο και στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας είναι αποκλειστικά και μόνο η Βουλή με απόφαση που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών (με τουλάχιστον 151 ψήφους). Έτσι η Βουλή παραμένει και μετά τη συνταγματική αναθεώρηση η μόνη αρμόδια να απαγγείλει κατηγορία κατά Υπουργού (ή πρώην Υπουργού) για αδίκημα που διέπραξε κατά την τέλεση των καθηκόντων του. Την απόφασή της αυτήν μπορεί να την ανακαλέσει οποτεδήποτε σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας.

-

Υποθέσεις

Η διαδικασία περί ευθύνης Υπουργών έχει κινηθεί ως τώρα από συστάσεως του νεοελληνικού κράτους 15 φορές (ή 16 εάν προστεθεί και η διαδικασία για τον Θ. Πάγκαλο ενώπιον 30μελούς επιτροπής Γερουσίας)

Το Ειδικό Δικαστήριο έχει εκδικάσει συνολικά τέσσερις υποθέσεις από το 1847 μέχρι σήμερα !

τα Σιμωνιακά το 1875, το σκάνδαλο Χατζηπάνου το 1951 και κατά τη μεταπολίτευση (με την παλαιά του συγκρότηση) το σκάνδαλο με το γιουγκοσλαβικό καλαμπόκι το 1990 και το σκάνδαλο Κοσκωτά το 1992.

-

Αναλυτικά οι περιπτώσεις θέσης σε εφαρμογή των διατάξεων περί ποινικής ευθύνης Υπουργών από συστάσεως του ελληνικού κράτους

1. Ο Υπουργός Οικονομικών Ν. Πονηρόπουλος το 1847 (πλαστογραφία πρωτοκόλλων περί της τιμής των σιτηρών, η Βουλή δεν τον παρέπεμψε τελικώς).
2. Όλα τα μέλη της Κυβέρνησης Δ. Βούλγαρη, το 1875 (εκλογικές παραβάσεις, απαλλαγή λόγω «ακυρώσεως του κατηγορητηρίου»).
3. Ο Υπουργός Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως Ι. Βαλασόπουλος και ο Υπουργός Δικαιοσύνης Β. Νικολόπουλος, το 1876 για τα λεγόμενα Σιμωνιακά (δωροδοκία και εκβίαση ο πρώτος, συναυτουργία σε δωροδοκία ο δεύτερος), καταδικάστηκαν ο πρώτος σε φυλάκιση ενός έτους, τριετή στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων και 56.200 δρχ. χρηματική ποινή υπέρ πτωχοκομείου και ο δεύτερος σε φυλάκιση δέκα μηνών.
4. Ο Πρωθυπουργός Χ. Τρικούπης το 1892 (μη εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων, παράνομη δανειοδότηση, δεν έγινε η παραπομπή τελικώς)
5. Όλα τα μέλη της Κυβέρνησης Σ. Σκουλούδη, το 1916 (δεν παραπέμφθηκαν τελικώς)
6. Όλα τα μέλη της Κυβέρνησης Θ. Παγκάλου, το 1926 (δεν παραπέμφθηκαν τελικώς)
7. Ο Θεόδωρος Πάγκαλος το 1930 (ενώπιον 30μελούς επιτροπής της Γερουσίας) για απιστία σχετικά με την εκχώρηση άδειας καζίνο στην Ελευσίνα, καταδικάστηκε σε 2 χρόνια φυλάκιση και πενταετή στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων.
8. Ο Υπουργός Π. Χατζηπάνος το 1950 για το σκάνδαλο Χατζηπάνου (απιστία κατά του Δημοσίου, ατασθαλίες κατα τη διανομή πετρελαίου) καταδικάστηκε το 1951 σε φυλάκιση 2 μηνών με τριετή αναστολή.
9. Μέλη της υπηρεσιακής κυβέρνησης Κ. Δόβα το 1962 (δεν παραπέμφθηκαν τελικώς)
10. Έξι Υπουργοί της Κυβέρνησης Κ. Καραμανλή (Κ. Καραμανλής, Ν. Μάρτης, Α.Πρωτοπαπαδάκης, Π. Παπαληγούρας, Δ. Χέλμης, Λ. Μπουρνιάς) το 1965 (εκ προθέσεως βλάβη των συμφερόντων του κράτους, δεν παραπέμφθησαν τελικώς)
11. Ένας ακόμη Υπουργός και δύο Υφυπουργοί της Κυβέρνησης Κ. Καραμανλή το 1965 (Ε.Αβέρωφ, Α. Γεροκωστόπουλος και Δ. Δαβάκης, παράνομη διαχείριση και διάθεση μυστικών κονδυλίων δεν παραπέμφησαν τελικώς).
12. Ο Υφυπουργός Οικονομικών Ν. Αθανασόπουλος, παραπέμφθηκε το 1989, δικάστηκε το 1990 (ηθική αυτουργία σε έκδοση ψευδών βεβαιώσεων, χρήση πλαστού εγγράφου, απλή συνέργεια σε νόθευση βιβλίων απόπλου-κατάπλου λιμεναρχείου Καβάλας), καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης τριών ετών και έξι μηνών η Βουλή, όμως, τη 17η Ιανουαρίου 1994, συγκατατέθεσε στην άρση των εννόμων συνεπειών αυτής της καταδίκης
13. Ο Πρωθυπουργός Α. Παπανδρέου και οι Υπουργοί Εθνικής Οικονομίας Π. Ρουμελιώτης,Οικονομικών Δ. Τσοβόλας, Δικαιοσύνης Μ. Κουτσόγιωργας, ο Υφυπουργός Βιομηχανίας, Έρευνας, Τεχνολογίας Γ. Πέτσος, παραπέμφθηκαν το 1989 και η δίκη έγινε το1992. Ο Α. Παπανδρέου παραπέμφθηκε για ηθική αυτουργία σε απιστία, δωροληψία και δολία αποδοχή προϊόντων εγκλήματος και αθωώθηκε. Ο Π. Ρουμελιώτης παραπέμφθηκε για παράβαση του άρθρου 2 του Ν.Δ. 802/71, επειδή δεν έλαβε μέτρα ελέγχου της Τράπεζας Κρήτης, τελικώς όμως δεν δικάστηκε λόγω μη άρσης της ασυλίας του από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο Δ. Τσοβόλας παραπέμφθηκε για απιστία περί την υπηρεσία, καταδικάστηκε σε φυλάκιση δυόμιση ετών και τριετή στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων, η Βουλή, όμως, με την απόφαση της 26ης Νοεμβρίου 1993, συγκατέθεσε στην απονομή χάριτος και στην άρση των έννομων συνεπειών της καταδίκης. Ο Μ. Κουτσόγιωργας παραπέμφθηκε για παραβίαση του άρθρου 2 του Ν.Δ. 802/71, επειδή δεν έλαβε μέτρα ελέγχου της Τράπεζας Κρήτης, για υπόθαλψη εγκληματία, για παθητική δωροδοκία και για αποδοχή προϊόντων εγκλήματος από ιδιοτέλεια, απεβίωσε όμως κατά τη διάρκεια της δίκης του. Τέλος ο Γ. Πέτσος παραπέμφθηκε για απιστία περί την υπηρεσία και δωροληψία, καταδικάστηκε σε φυλάκιση δέκα μηνών με τριετή αναστολή και σε διετή στέρηση των πολιτικων του δικαιωμάτων για το πρώτο αδίκημα, ενώ αθωώθηκε για το δεύτερο.
14. Ο Πρωθυπουργός Α. Παπανδρέου, παραπέμφθηκε το 1989 (υποκλοπές τηλεφωνικών συνδιαλέξεων, η δίωξη ανεστάλη με απόφαση της Βουλής, την 15η Μαΐου 1992).
15. Ο Πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης παραπέμφθηκε το 1994 (υποκλοπές τηλεφωνικών συνδιαλέξεων, η δίωξη ανεστάλη με απόφαση της Βουλής, την 16η Ιανουαρίου 1995). Για την ίδια υπόθεση υποβλήθηκε πρόταση κατηγορίας και κατά της Υπουργού Πολιτισμού Θ. Μπακογιάννη, αλλά η Βουλή δεν την παρέπεμψε.
16. Ο Πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης και οι Υπουργοί Οικονομικών Ι. Παλαιοκρασάς καιΒιομηχανίας, Εμπορίου, Τεχνολογίας Α. Ανδριανόπουλος παραπέμφθηκαν το 1994 για την υπόθεση της πώλησης της ΑΓΕΤ, προβληματικής εταιρείας του Δημοσίου (ο πρώτος για ηθική αυτουργία σε απιστία, για παθητική δωροδοκία και για παράβαση καθήκοντος και οι άλλοι δύο για απιστία και για παράβαση καθήκοντος, η δίωξη ανεστάλη με απόφαση της Βουλής, την 16η Ιανουαρίου 1995).

[πηγή: wikipedia