Χαμένα χρόνια;…Χαμένα λόγια;

 “Η χώρα μπαίνει στην τέταρτη χρονιά της εποχής των Μνημονίων. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου που δείχνει να φουντώνει και να αγριεύει περισσότερο” 

Έναρξη εκπομπής μηνύματος. Η ελληνική κοινωνία δεν κοιμάται. Οι Έλληνες αδιαφορούν. Έλεγε παλιά ο ποιητής: «Ή στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε». Προφανώς στην περίπτωση της Ελλάδας ισχύουν και τα δύο. Η άποψη αυτή ολοένα και κερδίζει έδαφος σε αυτούς που πάντα κέρδιζε. Στους λίγους. Στους πάντα λίγους. Σε αυτούς που πάντα τόσοι ήταν και πάλευαν με χίμαιρες και με τις ανήσυχες συνειδήσεις τους. Σε αυτούς που πάντα έμπαιναν μπροστά και για να αντισταθούν αλλά και σε αυτούς που πάντα η Ιστορία τους μνημόνευε στις λαμπρές σελίδες της αλλά έμεναν στο σκοτάδι της επόμενης μέρας. Αρκετοί από...

αυτούς στάθηκαν τυχεροί και μέσα από τη δική τους θυσία κατόρθωσαν να δουν τους αγώνες τους να δικαιώνονται έστω και αν στη συνέχεια παραγκωνίστηκαν. Κάποιοι άλλοι δε στάθηκε μπορετό να νικήσουν. Πολλοί οι παράγοντες που έγιναν αμέτρητα και ανυπέρβλητα εμπόδια.

Ίσως και οι συγκυρίες να έπαιξαν τον ρόλο τους. Άλλοι πάλι ενώ έδειξαν τον δρόμο αντιμετωπίστηκαν με χλεύη. Τούτη είναι η μοίρα της ανθρώπινης φύσης. Να «παίζει» πολλά σενάρια πριν πέσει η αυλαία. Η Ιστορία, αναμφισβήτητα, επαναλαμβάνεται. Κάθε φορά που συμβαίνει βέβαια μόνο ένα πικρό χαμόγελο κάνει την εμφάνισή του στα πρόσωπα όσων τη μελετούν και την σέβονται. Αυτό που διδάσκει η Ιστορία είναι ότι δε διδάσκει τίποτε στους Έλληνες. Ποτέ δεν τη μελέτησαν. Ποτέ δεν τη σεβάστηκαν. Ένα πράγμα έκαναν και κάνουν. Τη μιμούνται. Η μίμηση βέβαια δεν είναι κακή στο θέατρο. Έλεγε ο Αριστοτέλης: «Έστιν ουν τραγωδία…». Η ζωή βέβαια δεν είναι θέατρο. Έτσι δεν είναι; Ο ποιητής έλεγε και κάτι άλλο: «Το θέατρο είναι μια απάτη γιατί έχει ως στόχο του τη συγκίνηση και ο ρόλος της συγκίνησης είναι να εξαπατά. Αυτή είναι και η βασική της αξία άλλωστε».

Στη σημερινή κατάσταση που βρίσκεται η χώρα δε μπορεί να γίνει διακριτό ποιος αντιγράφει ποιον. Το θέατρο τη ζωή ή η ίδια η ζωή το θέατρο. Ότι και να συμβαίνει μάλλον κακοπαιγμένο έργο και λανθασμένο σκηνικό είναι αυτό που έχει στηθεί στα μάτια αυτών που το παρακολουθούν. Η χώρα μπαίνει στην τέταρτη χρονιά της εποχής των Μνημονίων. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου που δείχνει να φουντώνει και να αγριεύει περισσότερο από ποτέ οι Έλληνες δείχνουν, φαινομενικά τουλάχιστον, να έχουν ξεπεράσει το σοκ – αν ποτέ αληθινά το υπέστησαν – και έχουν περάσει σε ένα επόμενο στάδιο. Αυτό της πλήρους παθητικοποίησης. Είναι ίσως μια κάποια λύση και αυτή. Επιλογή είναι σίγουρα πάντως. Στην προσπάθεια που κάνουν κάποιοι ειδικοί μελετητές του φαινομένου να δώσουν μια εξήγηση, όταν και όποτε ακούγονται αυτές οι φωνές, τα συμπεράσματα είναι πλήρως αρνητικά. Έννοιες όπως αυτές του σεβασμού, της αξιοπρέπειας, της ντομπροσύνης, της αλληλεγγύης, της συντροφικότητας και μύριες παρόμοιες έχουν εξαφανιστεί από τις ψυχές των ανθρώπων. Χρησιμοποιούνται που και που στο λεξιλόγιο όχι για να δώσουν κατεύθυνση και νέο στίγμα πορείας αλλά για να καλύψουν ένοχες συνειδήσεις και τύψεις. Το γυαλί δε στέκει μπροστά ραγισμένο αλλά κομματιασμένο. Αρκετοί πρόλαβαν να ζήσουν μια ζωή που ήταν ελαφρώς πιο ανεκτή και πιο «ανθρώπινη».

Πρόλαβαν τις αλάνες, τα σπίτια με τις αυλές, τις γαζίες, τα γεράνια και τους κήπους. Πρόλαβαν την καλημέρα έστω και βιαστική. Πρόλαβαν το αθώο παιγνίδι των παιδιών. Την μπάλα, τον πετροπόλεμο, το ποδήλατο, το κρυφτό, το διάβασμα, τις συζητήσεις. Πρόλαβαν να ζήσουν κάπως. Έστω και για λίγο. Έστω νομίζοντας ότι ο κόσμος που θα ζήσουν μεγαλώνοντας θα είναι καλύτερος ακόμα και από αυτόν που ονειρεύτηκαν. Λάθεψαν. Όχι γιατί κάποιοι άλλοι τους τον χάλασαν. Τεράστιο σφάλμα. Δεν τους τον χάλασαν κάποιοι άλλοι. Κάποιοι προγενέστεροι. Τον γκρέμισαν και τον χάλασαν οι ίδιοι με τις επιλογές τους. Το προσωπικό συμφέρον μικρό ή μεγάλο, καμιά σημασία δεν έχει, μπήκε στη ζωή τους με τα χρόνια. Το όνειρο υπέστειλε σημαία και αντικαταστάθηκε με το ψευδεπίγραφο κυνήγι της «ευτυχίας» για τα μάτια των άλλων. Αργά και μεθοδικά η «ζωή» έβαλε τους κανόνες. Η μπάλα αντικαταστάθηκε με την τυφλή βία των χουλιγκάνων όλων των αποχρώσεων. Το ποδήλατο με το ολοκαίνουριο αστραφτερό αυτοκίνητο. Τα παιγνίδια του δρόμου με τις γνωστές παιγνιδομηχανές. Οι συζητήσεις με την τηλεόραση και τα μέσα «κοινωνικής» δικτύωσης. Ο ποιητής πάλι σκέπτεται σιωπηλά και λέει για την τηλεόραση: «Η τηλεόραση δίνει τη δυνατότητα σε αυτούς που δεν έχουν να κάνουν τίποτα να παρακολουθούν αυτούς που δε μπορούν να κάνουν τίποτα».

Το διάβασμα, η γνώση και ο «Μικρός Πρίγκηπας» έδωσαν τη θέση τους στον σχολιασμό επί παντός επιστητού, στις άχρηστες πληροφορίες και στο εγχειρίδιο του «καλού οικονομολόγου» αντίστοιχα. Αν κάποιος δει προσεκτικά τις διαφορές πέρα από οτιδήποτε άλλο μπορεί να σταθεί σε ένα πολύ σημαντικό. Τα μεν πρώτα δε χρειάζονταν καθόλου ή έστω ελάχιστα χρήματα ενώ τα δεύτερα το ακριβώς αντίθετο. Αρκετοί είναι όσοι στέκονται στο μπαλκόνι του κόσμου και βλέπουν τα σπίτια των άλλων να καίγονται, να χάνονται και με «βαθυστόχαστη ανάλυση» να προσπαθούν να βρουν λύσεις για τους άλλους ενώ τα ίδια τα δικά τους σπίτια έχουν παραδοθεί εδώ και καιρό στις φλόγες. Η ελληνική κοινωνία νοσεί βαριά. Δεν είναι αυτό το κακό. Όλοι κάποια στιγμή νοσούν. Το κακό είναι ότι έχει καταλάβει ότι νοσεί και αδιαφορεί πλήρως και επιδεικτικά για την ίασή της. Μοιάζει αδιανόητο αλλά εκπέμπει το μήνυμα ότι το έχει καταλάβει και βολεύεται ιδιαίτερα με αυτό. Περιδιαβαίνοντας τις λεγόμενες «φτωχές» συνοικίες και περιοχές – σημεία συνάντησης ένα απόγευμα Σαββάτου θα δει κάποιος ότι σφύζουν από «ζωή» και πολυκοσμία. Χαμένα βλέμματα, μια άνευ λόγου και αιτίας οχλοβοή.

Μοιάζουν περισσότερο με ανθρώπινη αγέλη παρά με ξεχωριστούς, ελεύθερους και σκεπτόμενους ανθρώπους. Τρομακτικό θέαμα. Τα γόνατα κόβονται. Γύρω τους το σύμπαν διαλύεται και δείχνουν να το διασκεδάζουν. Η «μουσική» που ακούγεται είναι ένας μονότονος ηλεκτρονικός ρυθμός που θυμίζει στρατόπεδο συγκέντρωσης παρά χώρους ψυχαγωγίας και διασκέδασης. Στις άλλες γειτονιές, τις φωτισμένες και «ακριβές» συναντά κάποιος μια πιο «ήσυχη» και ήρεμη «ζωή». Με περισσότερη «τάξη και ασφάλεια». Εκεί οι χώροι συνάντησης είναι χρυσοποίκιλτοι και για λίγους. Οι συζητήσεις δίνουν και παίρνουν για την οικονομία και την πολιτική. Ακούγονται διάφορες απόψεις. Που και που «ανάβουν» τα αίματα αλλά στο τέλος επιτυγχάνεται και πάλι η «κοινωνική ειρήνη» αφού εκατέρωθεν δίνονται αμοιβαίες υποσχέσεις για τήρηση των «συμφωνηθέντων» καθώς και για «κοινά συμφέροντα» που δε θα επιτρέψουν στην οποιαδήποτε αλλαγή να διαταράξει τις σχέσεις του χρήματος. Όλα είναι έτοιμα και στη θέση τους. Οι ξεχωριστές ανθρώπινες οντότητες που παρακολουθούν αυτή την κατάσταση που εδώ και χρόνια έχει δημιουργηθεί δείχνουν αποφασισμένοι να αλλάξουν τα πράγματα. 

Μέσα από όλη αυτή την καταστροφή που συντελείται αλλά και από όσα ακόμα χειρότερα θα ακολουθήσουν φαίνεται να είναι κάπως αισιόδοξοι. Ακούγεται κάπως περίεργο αλλά έτσι είναι. Η ζωή και η Ιστορία κάνουν κύκλους άλλωστε. Το ότι τα πράγματα θα χειροτερέψουν πολύ πριν καλυτερεύσουν μοιάζει περισσότερο επίκαιρο από ποτέ. Αλήθεια είναι. Πάντα γινόταν και θα ξαναγίνει. Αυτοί που άλλαζαν την πορεία των πραγμάτων ήταν πάντα λίγοι. Ποτέ δεν έχει συμβεί το αντίθετο. Άσχετα αν μετά από κάθε αλλαγή πάντα θα ακούσει κάποιος το τετριμμένο «ήμουν κι εγώ εκεί». Όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση κανείς δε φαίνεται να θέλει πια να κάνει πίσω. Ίσως αυτό να είναι και ευκταίο. Η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει. Θα αλλάξουν τα πράγματα. Όχι γιατί αυτό το ονειρεύονται κάποιοι αλλά γιατί δε μπορεί πια να γίνει αλλιώς. Ο παλιός κόσμος θα γκρεμιστεί. Όχι γιατί αυτός που θα έρθει θα είναι απαραίτητα καλύτερος αλλά γιατί πρέπει με κάθε τρόπο να αλλάξει και θα αλλάξει. Το μόνο που πραγματικά μπορεί να ευχηθεί κάποιος είναι όλο αυτό να γίνει ομαλά, συνειδητά και με σχέδιο.

Υπάρχουν οι προϋποθέσεις. Υπάρχει η δυνατότητα και πρέπει να αξιοποιηθεί. Η ελληνική κοινωνία θα βγει από την καραντίνα μέσα στην οποία την έχουν κλείσει έστω και με την ίδια της τη θέληση. Ας μη βγήκε για άλλη μια (δυστυχώς) φορά στους δρόμους να διατρανώσει ειρηνικά την αποστροφή της σε «πολιτικές» που της καταστρέφουν τη ζωή. Ας κάθεται στους καναπέδες της και ας διασκεδάζει σα να μη συμβαίνει τίποτε. Υπάρχει ακόμα λίγος χρόνος για να διαψευστεί έστω και για μια και μόνη φορά ο Γκάτσος που έλεγε: «Με φωτιά και με τσεκούρι πάντα ο κόσμος προχωρεί». Ας γίνει συνείδηση και σε όσους φοβούνται αλλά και σε όσους δε θέλουν να αλλάξουν τα πράγματα ότι ο κόσμος θα γίνει καλύτερος για όλους ή για κανέναν…

Του Κώστα Καπνίση από periodista