ΠΑΡΑΜΟΝΕΣ ΤΟΥ ΜΑΗ ΑΠΟ ΤΟ 68 ΣΤΟ 2013

Του ΑΠ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ*
Το Μάη του 68, στο Παρίσι, οι φοιτητές, παιδιά του άστεως αλλά και της αστικής τάξης, διαδήλωσαν εναντίον της καθεστηκυίας τάξεως με την απαίτηση να ξεπεραστούν ήθη, έθιμα και ιεραρχίες που έπνιγαν την τότε κοινωνία. Κεντρικό αίτημα «η φαντασία στην εξουσία». Εκείνοι οι φοιτητές είναι οι αρχιτέκτονες της κοινωνίας όπως σταδιακά διαμορφώθηκε από τότε ως σήμερα. Ο Μάης του 68 ήταν μια εξέγερση εντός του συστήματος, επιτυχημένη. Ωστόσο, μισό και πλέον αιώνα μετά, η φαντασία κατέληξε στη νεοφιλελεύθερη ψυχασθένεια. Οι του σοσιαλισμού μόνο κατήγοροι δεν μπορούν να είναι. Κι αυτοί αλλιώς το είχαν φανταστεί.


Δυο μεγάλες, σημαδιακές, κοινωνικές/πολιτικές αλλαγές έχουν γίνει από τότε:
- Η μία είναι η πτώση της ΕΣΣΔ. Το κομμουνιστικό όραμα, με τη μορφή του «υπαρκτού σοσιαλισμού», ισοπεδώθηκε. Ο καπιταλισμός δεν είναι απλώς το κυρίαρχο σύστημα παγκοσμίως, είναι το μοναδικό.
- Η δεύτερη είναι η πρωτοφανής διεύρυνση της μεσαίας τάξης στην Ευρώπη, όπου και περιορίζεται αυτό το κείμενο. Η μεσαία τάξη περιέλαβε, πληθυσμιακά, τη μεγάλη πλειοψηφία (εξ ου και το μικρομεσαίοι), συγκέντρωσε μεγάλο πλούτο, ήταν σε θέση να εκλέγει, κυριαρχικά, τους εκπροσώπους της, μπορούσε να διεκδικήσει μερίδιο από την πραγματική εξουσία. Η εργατική τάξη δεν έπαψε να υπάρχει (ως θέση στην παραγωγή) αλλά το βιοτικό επίπεδο και συνεπώς ο τρόπος ζωής της προσομοίασαν με τον αστικό. Σχηματίστηκε μια «ενιαία» κοινωνία, με κυρίαρχο τον αστικό τρόπο ζωής, ομογενοποιημένη, με χαλαρές ταξικές αντιθέσεις, διευθετήσιμες. Αυτό που διασφάλιζε πολιτικά την ομογενοποίηση, ήταν ότι το «εργατικό κίνημα» είχε παραιτηθεί, έμπρακτα, από τη διεκδίκηση της εξουσίας, είχε αποδεχθεί και την ιδεολογική ηγεμονία της αστικής τάξης περί ειρηνικής επίλυσης των ταξικών διαφορών, ουσιαστικά των συνδικαλιστικών αιτημάτων. Αν είχαμε, όμως, προσέξει λίγο περισσότερο θα είχαμε δει από καιρό ότι η σύγκρουση με τις ελίτ ήταν αναπόφευκτη.
Η Ισχύς της νέας διευρυμένης αστικής τάξης έθετε από μόνη της, εξ αντικειμένου, θέμα εξουσίας, αργά ή γρήγορα. Ο εσωτερικός εχθρός των ελίτ είναι η ομογενοποιημένη κοινωνία που, πλέον, δεν τη διαιρεί ο κομμουνιστικός μπαμπούλας. Η ιδεολογική/πολιτική ηγεμονία του διευρυμένου αστικού χώρου προδίκαζε ότι το επίμαχο δεν ήταν, ούτε τώρα, η αλλαγή του συστήματος παραγωγής, του καπιταλισμού, αλλά η ανατροπή της συγκεκριμένης εξουσίας της συγκεκριμένης άρχουσας τάξης, μιας ελίτ διεφθαρμένης, άπληστης και αρπακτικής ως το μεδούλι. Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ο πρώτος και ο μόνος που έθεσε θέμα κυβέρνησης της Αριστεράς, με επιτυχία. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ζητά ανατροπή του καπιταλισμού αλλά επιδιώκει την ηγεμονία της Αριστεράς στον αγώνα εναντίον της διεφθαρμένης ελίτ. Η περίπτωση της Κύπρου έκανε προφανές ότι η ηγεμονία της αντίστασης κατά των ελίτ είναι αποφασιστική αν όχι για την επιτυχία τουλάχιστον για τη συνέπεια στη μάχη, ενδεχομένως και στη διεύρυνση του στόχου αν η οξύτητα της σύγκρουσης αλλάξει τις βασικές, σημερινές, συνθήκες. Το κρίσιμο είναι αν η σύγκρουση με την ελίτ αποτελεί τον πρώτο και αδύναμο κρίκο αλυσιδωτών εξελίξεων. Το εγχείρημα της ηγεμονίας παραμένει σε εκκρεμότητα και το ερώτημα προκαλεί διαμάχες.
Οι ελίτ αποπειράθηκαν να υποτάξουν τις δυτικές κοινωνίες προβάλλοντας τον, πραγματικό ή διογκωμένο, κίνδυνο της τρομοκρατίας, του ισλαμισμού, της Κίνας, χωρίς αποτέλεσμα. Ωστόσο η μικρομεσαία Ευρώπη δεν είχε καν υποψιαστεί ότι η Ισχύς της δημιουργούσε, αντικειμενικά, πρόβλημα εξουσίας, εξ ου και η πανεύκολη ήττα της. Το πεντάστερο κίνημα του Γκρίλο είναι ο πρώτος αυθεντικός εκπρόσωπος αυτής της «ενιαίας» κοινωνίας που την ξύπνησαν άγρια από το λήθαργο, αγνώστου μέλλοντος.
Το παιδί των ελίτ, δηλαδή η κρίση, πέρα από τα άμεσα υλικά κέρδη, επαναφέρει τη διαίρεση της «ενιαίας» κοινωνίας, σε «αστούς και προλετάριους» ως αντίπαλους και όχι ως αντιμαχόμενες/ συνεργαζόμενες δυνάμεις για το «κοινό καλό». Όποιος καταφέρει να ανασυνθέσει την ενότητα των αποκάτω εναντίον των κυρίαρχων ελίτ, θα νικήσει. Δεν έχει κριθεί αν ηγέτης θα αναδειχθεί στα δεξιά ή στα αριστερά. Οι ακραιφνείς του μαρξισμού είναι βέβαιο ότι όλα αυτά και ιδίως τα περί της εργατικής τάξης, θα τα θεωρήσουν τόσο βλάσφημα όσο στους καλούς καθολικούς ότι ο Χριστός παντρεύτηκε τη Μαγδαληνή. Αλλά δεν εξηγούν γιατί απονεκρώνεται το ιστορικό κομμουνιστικό κίνημα στη Δυτική Ευρώπη, τόσο το «ρεφορμιστικό» (Ιταλία), όσο και το «επαναστατικό», Γαλλία, Ελλάδα κλπ. Και, αντίστροφα, γιατί αίφνης εκτοξεύονται κόμματα τύπου Χρυσής Αυγής; Τι ωθεί σε καινοφανείς σχηματισμούς τύπου ΣΥΡΙΖΑ, Μελανσόν, Γκρίλο, ενώ οι «ακραίοι» λιμοκτονούν εκλογικά;
Τελευταία αλλά διόλου έσχατη παρατήρηση είναι ότι η κρίση δεν πήρε φυσικά την ακαθόριστη, θολή, μορφή Μεγάλο Κεφάλαιο εναντίον Μικρομεσαίου. Αντιθέτως πήρε την πολύ σαφή, συγκεκριμένη και κυρίαρχη μορφή Ισχυρό Έθνος-Κράτος εναντίον αδύναμων Εθνών-Κρατών. Η υπεράσπιση του αδύναμου Έθνους-Κράτους από το λαό του είναι τόσο αυτονόητη όσο αναμενόμενη είναι η κατηγορία περί εθνικισμού που εκτοξεύουν όσοι θέλουν, πάση θυσία, να αποφύγουν την ενότητα δράσης των λαών κάτω από τη σημαία του πατριωτισμού. Γνωρίζουν από την εποχή πχ του πατριωτικού πολέμου στην ΕΣΣΔ και της ελληνικής αντίστασης, την τεράστια δυναμική που εκπηγάζει. Το ισχυρό σημείο συσπείρωσης διαφορετικής προέλευσης ανθρώπων παραμένει το Έθνος. Το ότι κάποιοι της Αριστεράς συμπαρατάσσονται με τις ελίτ στα περί εθνικισμού αποδεικνύει απλώς ότι οι χρήσιμοι ηλίθιοι δεν θα είναι ποτέ είδος εν ανεπαρκεία.