ΜΝΗΜΟΝΙΟ-3 ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ: Ο ΚΑΤΗΦΟΡΟΣ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

Του ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΚΑΨΑΛΗ*

Η πρόσφατη επίθεση των νεοφιλελεύθερων ελίτ σε βάρος των υποτελών τάξεων στην χώρα μας, το Μνημόνιο ΙΙΙ, μεταφράζεται σε μια ενιαία δέσμη επίσημων κειμένων τα οποία είναι: α) ο πολυνόμος που υιοθετήθηκε με την μορφή του κατεπείγοντος την Τετάρτη 7 Νοεμβρίου, β) αυτό καθεαυτό το «μνημόνιο» και το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα (ως παράρτημα τουπολυνόμου) και γ) ο προϋπολογισμός.

Για τον κόσμο της μισθωτής εργασίας οι ανατροπές που περιλαμβάνονται στο Μνημόνιο ΙΙΙ αφενός, αποτελούν λογική συνέχεια ή ολοκλήρωση τωναπορρυθμίσεων που περιλαμβάνονται στα δύο προηγούμενα μνημόνια και στους εφαρμοστικούς τους νόμους και αφετέρου, εντάσσονται στην στρατηγική της οριστικής μετάβασης στην νέα εποχή των υπερ-ευέλικτων εργασιακών σχέσεων στην χώρα μας.

Η περαιτέρω μείωση του κόστους της απόλυσης έως και κατά 50%, σε σχέση με τα επίσης μειωμένα επίπεδα της οικείας αποζημίωσης ως ίσχυαν μετά τις ανατροπές του Ιουλίου του 2010, πλήττουν ιδιαίτερα τους έχοντες σήμερα μεγάλη προϋπηρεσία στον ίδιο εργοδότη (άνω των 17 ετών συμπληρωμένων). Η νέα δραματική μείωση του σχετικού κόστους επέρχεται μέσα από την ευθεία μείωση των ποσών που οφείλονται σε περίπτωση απόλυσης για όλες τις κατηγορίες, αλλά και μέσα από τηνμείωση του ανώτερου χρόνου προειδοποίησης (στους 4 μήνες) σαν μέσο μείωσης αυτών των νέων μειωμένων ποσών στο μισό.

Είναι πλέον προφανές ότι ο στόχος είναι διπλός. Από την μια, διευκολύνεται η απαλλαγή των εργοδοτών από τους εργαζόμενους με μεγάλη προϋπηρεσία και αυξημένη κοινωνική προστασία στα πλαίσια τηςανακύκλωσης των εργαζομένων και της πρόσληψης άλλων με τους νέους όρους που επικρατούν στην αγορά εργασίας. Από την άλλη, σε συνδυασμό με τα εκρηκτικά ποσοστά ανεργίας, ενισχύεται η δυνατότητα των εργοδοτών να τρομοκρατούν τους μισθωτούς και να τους υποχρεώνουν να δέχονται να εργάζονται κατά παράβαση της εργατικής νομοθεσίας ή με μείωση των αποδοχών τους.

Για τον λόγο αυτό, ο καθορισμός των νόμιμων κατωτάτων ορίων στις αποδοχές αποτελεί απαραίτητο εξάρτημα αυτού του όπλου μαζικής εξολόθρευσης των εργαζομένων της χώρας διαμέσου της μαζικής, ακαριαίας και βίαιης φτωχοποίησης εκατοντάδων χιλιάδων εξ αυτών. Έπειτα από τις ανατροπές που έχουν ήδη αποδιαρθρώσει το σύστημα συλλογικής διαπραγμάτευσης και που αφορούν ιδίως στην μετενέργεια των συμβάσεων, στην αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης, στην επεκτασιμότητα των συμβάσεων και στην «συλλογική αυτό-σύμβαση» διαμέσου των ενώσεων προσώπων, η μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων αργά ή γρήγορα θα υπάγεται στις ρυθμίσεις της εθνικής γενικής συλλογικής σύμβασης εργασίας.

Επομένως, με τις πρόσφατες ρυθμίσεις ο νόμιμος ελάχιστος μισθός κλειδώνει στα 586 ευρώ (και 511 για τους νέους κάτω των 25 ετών) μέχρι την 1^η Απριλίου 2014, καταργούνται όλα τα επιδόματα και οι ωριμάνσεις, πλην ορισμένων που αφορούν στις τρεις πρώτες τριετίες, αλλά και αυτές παγώνουν έως ότου η ανεργία υποχωρήσει κάτω από το 10% σε εθνικό επίπεδο. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι ο κατώτατος μισθός θα ορίζεται πλέον με νόμο και εφόσον κάποια στιγμή αναβιώσει η συλλογική διαπραγμάτευση σε τριτοβάθμιο επίπεδο, αυτός ο κατώτατος μισθός θα δεσμεύει μόνο τα μέλη των εργοδοτικών ενώσεωνπου ενδεχομένως θα υπογράφουν την σύμβαση.

Ο νόμιμος ελάχιστος μισθός δεν είναι πλέον κατώτατος επειδή από την μια, έχει στην πράξη ισχύ γενικού καθολικού μισθού εφόσον αφορά εν δυνάμει σε πολύ μεγάλο αριθμό εργαζομένων και από την άλλη, είναι καθαρά ενδεικτικός εφόσον στο εξής επιτρέπεται η προς τα κάτω απόκλιση στα πλαίσια προφανώς τον ειδικών οικονομικών ζωνών που επίκειται να θεσπισθούν.

Μπροστά σε όλα αυτά η νέα διευθέτηση του χρόνου εργασίας, η οριστική κατάργηση του 5μέρου και η μείωση του ελάχιστου χρόνου ημερήσιας ανάπαυσης στην προσπάθεια περαιτέρω μείωσης του μισθολογικού κόστους μόνο σαν κακόγουστο αστείο ηχούν στα αυτιά των εργαζομένων, όταν μπροστά στον εφιάλτη της ανεργίας η εργοδοτική αυθαιρεσία τους υποβάλλει σε όλες τις μορφές αδήλωτης και απλήρωτης εργασίας.

Μετά την απάλειψη όλων των κινήτρων και των αντικινήτρων για την ουσιαστική καταπολέμηση της αδήλωτης και της ανασφάλιστης εργασίας η δήθεν μέριμνα της κυβέρνησης για την πάταξη του φαινομένου εστιάζει στην μείωση του μη μισθολογικού κόστους και στην κατάργηση εργοδοτικών διοικητικών βαρών αποδυναμώνοντας περεταίρω την αρμοδιότητα των υποστελεχομένων ελεγκτικών μηχανισμών της αγοράς εργασίας.

Σε ό,τι αφορά στον δημόσιο τομέα, εκτός από την ευθεία νέα αιματηρή μείωση του μισθολογικού κόστους εργαζομένων και συνταξιούχων σε επιδόματα και δώρα, αποψιλώνεται σε βάθος η δημόσια απασχόληση με την απομάκρυνση δεκάδων χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων και εργαζομένων με σχέση ιδιωτικού δικαίου στον στενό και ευρύτερο δημόσιο τομέα. Εκτός από την διευκόλυνση των ιδιωτικοποιήσεων και της συρρίκνωσης εν γένει του δημοσίου τομέα και χώρου, η διαθεσιμότητα, οι απολύσεις και η εκβιαστική συνταξιοδότηση λόγω των νέων αντι-ασφαλιστικών ρυθμίσεων συνεπάγονται την διόγκωση του εφεδρικού στρατού των ανέργων και ανοίγουν τις προοπτικές για την περαιτέρω πολιτική και χρηματική αξιοποίησή τους.

Κατ’ αρχήν, το εξαιρετικά επικίνδυνο όσο και αναποτελεσματικό δίπολο «ενίσχυση των ενεργητικών-αποδυνάμωση των παθητικών πολιτικών απασχόλησης» αποτελεί τον κεντρικό άξονα παρέμβασης του Μνημονίου ΙΙΙ στο μεγάλο πρόβλημα της ανεργίας της χώρας μας. Καταργούνται μια σειρά από ειδικά επιδόματα, απελευθερώνονται εκ νέου επαγγέλματα, επεκτείνεται η αγοραία-δήθεν κοινωνική επιχειρηματικότητα και προαναγγέλλονται νέα προγράμματα δανεισμού-ανακύκλωσης ανέργων προς κομματική ομηρία και οικονομική εκμετάλλευση. Για τον λόγο αυτό καταργούνται και οι ελάχιστες δυσκολίες και διατυπώσεις για την σύσταση και λειτουργία των δουλεμπορικών γραφείων-ΜΚΟ και ιδίως των Εταιρειών Προσωρινής Απασχόλησης και των Ιδιωτικών Γραφείων Ευρέσεως Εργασίας.

Και το ανέκδοτο της ημέρας: εξαγγέλλεται σήμερα μια διαχρονική και επίμονη διεκδίκηση του ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος, η κωδικοποίηση της εργατικής νομοθεσίας, για να είναι ανά πάσα στην στιγμή σε θέση ο εργοδότης να γνωρίζει τα ελάχιστα εναπομείναντα όρια εργατικής νομοθεσίας που καλείται να… παραβιάσει.

*Ο Αποστόλης Καψάλης είναι ερευνητής εργασιακών σχέσεων, ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ.