Τα παιδιά βρίσκουν πολλά στο τίποτα. Οι μεγάλοι δεν βρίσκουν τίποτα στα πολλά...

Το παιχνίδι είναι ο δεύτερος ήλιος για το παιδί. Ο Πλάτων είπε ότι τα παιδιά ανακαλύπτουν περισσότερα σε μία ώρα παιχνιδιού παρά σε έναν χρόνο συζήτησης. 

Είπε ακόμη ότι η δημιουργία στο παιχνίδι είναι από μόνη της δημιουργία αμέτρητων άλλων ιδεών. Σήμερα θα λέγαμε ότι, μέσα από το παιχνίδι, το παιδί συγκροτεί τη γνώση του γιατί έχει την ευκαιρία και τη δυνατότητα, παίζοντας, να ενεργήσει και να τροποποιήσει την πραγματικότητα, και, μάλιστα, χωρίς να έχει την ανάγκη κανενός δασκάλου.

Παιδί, παιδεία, παιχνίδι. Είναι σαφής η ίδια ρίζα που συνδέει αυτές τις τρεις λέξεις, δηλαδή τον άνθρωπο, τον πολιτισμό, τη δημιουργική έκφραση. Ο άνθρωπος έφτιαξε τον πολιτισμό του κυριολεκτικά παίζοντας. Ναι, παίζοντας, αλλά παίζοντας με τι;

Σήμερα, σε μία εποχή εκρήξεων γνώσης, που μοιάζει πολύ, στο βάθος, με αυτό που έγινε στη φυσική, όταν άρχισαν να εντοπίζονται τα πρώτα στοιχειώδη σωματίδια, πώς μπορεί το παιδί να εντοπίσει τα στοιχειώδη σωματίδια του δικού του πνευματικού κόσμου;

Πού μπορεί να ψάξει για τα στοιχειώδη αυτά σωματίδια; Πού θα τα βρει; Θα τα βρει στον κόσμο των γονέων ή μήπως στον κόσμο των δασκάλων;

Πώς θα τα βρει εκεί, όταν γονείς και δάσκαλοι, αντί να κατανοήσουν τον κόσμο του παιδιού, προσφέρουν στο παιδί τον δικό τους κόσμο;

Μπορεί, με βεβαιότητα, να τα βρει στον αγαπημένο του χώρο, που είναι το παιχνίδι. Το παιχνίδι, ακόμη και το πιο αστείο παιχνίδι, έχει κανόνες που τηρούνται με πλήρη σοβαρότητα. Τηρούνται γιατί είναι κανόνες που τέθηκαν από τα ίδια. Τα παιδιά αρέσκονται στην εφαρμογή κανόνων πού θέτουν τα ίδια, και δυσφορούν σε κανόνες που θέτουν οι ενήλικες. Θέτουν κανόνες γιατί, από ένστικτο διαισθάνονται ότι η μεγάλη ελευθερία καταντά δουλεία. Και θέτουν κανόνες που έχουν ως πυρήνα την αμοιβαία κατανόηση, χωρίς την οποία δεν υπάρχει παιχνίδι. Όλα τα ομαδικά παιχνίδια, τόσο τα ανταγωνιστικά, όσο και τα ψυχαγωγικά, έχουν κανόνες. Κανόνες έχουν και τα ατομικά παιχνίδια, ακόμη και τα αυτοσχέδια.

Το παιχνίδι με την κούκλα, για παράδειγμα, είναι ένα παιχνίδι επικοινωνίας, σεβασμού, φροντίδας, φιλίας, αγάπης, αφοσίωσης. Και είναι ένα απλό παιχνίδι. Όμως, ο γρήγορος τρόπος ζωής και οι αλλαγές στη δομή και τη λειτουργία της οικογένειας έφεραν αλλαγές στα παιχνίδια και στον τρόπο που παίζουν τα παιδιά. Το παιγνίδι κατάντησε πολύπλοκο και πήρε χαρακτήρα απασχόλησης και καθήλωσης του παιδιού. Ελέγχεται από τους ενήλικες.

Τα παιδιά χάνουν τα οφέλη που προσφέρει, ιδιαίτερα στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, δημιουργικότητας, ηγεσίας στον εαυτό τους ή σε ομάδα. Είναι πλέον παιχνίδι – πηγή στρες, άγχους και δημιουργός κατάθλιψης. Είναι παιχνίδι – φύλακας και δεσμοφύλακας. Και είναι πολύπλοκο για να κρατάει ώρα, ώρες. Για να προκαλεί εθισμό για να προκαλεί έμμονες ιδέες, για να προκαλεί καθήλωση και παχυσαρκία. Για να έχει ο γονιός το κεφάλι του ήσυχο. Για να έχει το κεφάλι του ήσυχο αγοράζει παιχνίδια πολύπλοκα. Αγοράζει κονσόλες και χειριστήρια. Αγοράζει σωματικές και ψυχικές χειροπέδες.

Αγνοεί ότι τα παιδιά δεν τα χρειάζονται. Αγνοεί ότι είναι βλαπτικά. Αγνοεί ότι τα παιδιά αρέσκονται στα απλά. Στα πολύ απλά, στα αυτοσχέδια. Αγνοεί ότι τα παιδιά βρίσκουν πολλά στο τίποτα και ότι οι μεγάλοι δεν βρίσκουν τίποτα στα πολλά. 

Άννα Παππά, Δασκάλα, συγγραφέας.