Αυτός ήταν καπετάνιος με ψυχή...

Ο ιάπωνας καπετάνιος που διέσωσε με το καράβι του 825 απελπισμένους Μικρασιάτες στην καταστροφή της Σμύρνης. Έριξε στη θάλασσα το πανάκριβο μετάξι για να επιβιβάσει πρόσφυγες.

Την άγνωστη ιστορία του εμπορικού καραβιού Τόκεϊ-Μαρού από την Ιαπωνία έφερε στο προσκήνιο με ανάρτηση στην ιστοσελίδα της η Εστία Νέας Σμύρνης. Η ανάδειξη της υπόθεσης στηρίχτηκε στην έρευνα μιας γιαπωνέζας φοιτήτριας της Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας.
Η φοιτήτρια ερεύνησε και έγραψε ότι κάποιοι διασωθέντες Ελληνες Μικρασιάτες ήξεραν τρεις λέξεις της ιαπωνικής γλώσσας. Αυτές ήταν το «αριγκάτο» («ευχαριστώ»), «κονίτσιουα» («καλημέρα») και τη φράση «κοκόρο ιτάι» («πονάει η καρδιά μου βλέποντας τον πόνο των άλλων»), την οποία είχαν ακούσει από τον Ιάπωνα πλοίαρχο.

Στις 8 Σεπτεμβρίου 1922 η  Σμύρνη καιγόταν απ΄άκρη σε άκρη. Οι φλόγες έκαιγαν σπίτια, επιχειρήσεις και ανθρώπους. 

Εξαθλιωμένοι Έλληνες της πόλης αναζητούσαν απεγνωσμένα τη σωτηρία διά θαλάσσης αλλά τα καράβια αρνούνταν να τους παραλάβουν και  με βία τους πετούσαν στη θάλασσα. Τα αμερικανικά, τα βρετανικά, τα γαλλικά και τα ιταλικά πλοία έλεγαν στους πρόσφυγες ότι μπορούσαν να πάρουν μόνο δικούς τους .
 
Μέσα στον πανικό ένας Ιάπωνας καπετάνιος εμπορικού πλοίου και το πλήρωμά του, συγκλονισμένοι από την εικόνα της τραγωδίας και χωρίς χρονοτριβή, πήραν μια γενναία απόφαση: μετέφεραν στο κατάστρωμα όλο το φορτίο από μετάξι και δαντέλα που ήταν αποθηκευμένο στα αμπάρια και χωρίς δισταγμό το έριξαν στη θάλασσα!
 
Για τον Ιάπωνα καπετάνιο -το όνομα του οποίου παραμένει, δυστυχώς, έως σήμερα άγνωστο- υπέρτερο όλων ήταν η διάσωση των ανθρώπινων ψυχών. Γι’ αυτό και έδωσε διαταγή να πλευρίσει το πλοίο στην προκυμαία και να επιβιβαστούν σε αυτό Έλληνες και Αρμένιοι, προκειμένου να μεταφερθούν ασφαλείς στον Πειραιά και σε άλλα ελληνικά λιμάνια.

Η εξαίρετη αυτή πράξη αποκτά ακόμη μεγαλύτερη αξία, δεδομένου ότι εκείνες τις ημέρες η Ελληνική κυβέρνηση είχε εκδώσει αυστηρή διαταγή τα ελληνικά πλοία να μην παίρνουν Έλληνες!
 
Η πρωτοβουλία του Ιάπωνα πλοιάρχου δεν πέρασε απαρατήρητη. Καταγράφηκε μέσα και από τις πληροφορίες που έδωσε ο Τζορτζ Χόρτον, ο Αμερικανός πρόξενος τότε στη Σμύρνη.

Ο ιάπωνας καπετάνιος απείλησε τους τούρκους ότι θα προκαλούσε διπλωματικό επεισόδιο εάν δεν τον άφηναν να βοηθήσει τους έλληνες πρόσφυγες.

Ο αμερικανός διπλωμάτης σε τηλεγράφημά του προς το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ  18 Σεπτεμβρίου 1922 έγραψε: «Ένα γιαπωνέζικο πλοίο πήρε μερικούς πρόσφυγες και άκουσα πως πέταξε το φορτίο του για τον σκοπό αυτό. «Επιβάτες του πλοίου μιλούν για τη συγκινητικά ευγενική συμπεριφορά του ιαπωνικού πληρώματος».

Το γεγονός αυτό δεν διέφυγε και από τον ιαπωνικό Τύπο. Στις 15 Οκτωβρίου 1922 η «Atlanta Journal-Constitution» ανέφερε: «Αντίθετα με τις ενέργειες κάθε άλλου πλοίου στη Σμύρνη, αυτό (δηλαδή το γιαπωνέζικο πλοίο) πήρε κάθε πρόσφυγα για τον οποίο θα μπορούσε να βρει χώρο πάνω στο σκάφος. Υπήρχε κι ένα φορτηγό πλοίο στο λιμάνι το οποίο έριξε όλο το φορτίο στη θάλασσα, πήρε τους υπόλοιπους πρόσφυγες και τους μετέφερε στον Πειραιά».

Σε αναγνώριση αυτής της δράσης στη φλεγόμενη πόλη ο πρόεδρος της ΕΣΤΙΑΣ Νέας Σμύρνης Ιωάννης Παπαδάτος και το ΔΣ , επέδωσαν πλακέτα στον προηγούμενο πρέσβη της Ιαπωνίας στην Ελλάδα Μασούο Νισιμπαγιάσι. Με αυτή την κίνηση τίμησαν τους Ιάπωνες ναυτικούς και εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη τους «για τη βοήθεια που προσέφεραν στους κινδυνεύοντες με αφανισμό Μικρασιάτες προγόνους».

Με την ανάληψη των καθηκόντων του ο νέος Πρέσβης της Ιαπωνίας στην Αθήνα κ. Yasu Shimizu, θέλησε να ενημερωθεί ακόμα περισσότερο για το γεγονός και επισκέφθηκε στην ΕΣΤΙΑ Ν. Σμύρνης

Οι μαρτυρίες

Στην εφημερίδα «The Boston Globe» της 21ης Οκτωβρίου 1922 η Αν Χάρλοου Μπιρτζ, σύζυγος του Χ. Μπιρτζ, καθηγητή του Διεθνούς Κολεγίου της Σμύρνης, έδωσε μια ακόμα μαρτυρία:
 
«Οι απελπισμένοι πρόσφυγες βρίσκονταν στις αποβάθρες, το λιμάνι ήταν γεμάτο από άνδρες και γυναίκες που κολυμπούσαν με την ελπίδα να σωθούν. Στο λιμάνι εκείνη τη στιγμή ήταν ένα γιαπωνέζικο πλοίο, το οποίο μόλις είχε φθάσει φορτωμένο έως το κατάστρωμα με ένα πολύτιμο φορτίο από μετάξι, δαντέλες μεγάλης αξίας, χιλιάδων δολαρίων. 

Ο Γιαπωνέζος καπετάνιος, όταν κατάλαβε την κατάσταση που επικρατούσε, δεν δίστασε. Ολόκληρο το φορτίο πετάχτηκε στα βρόμικα νερά του λιμανιού, ενώ το φορτηγό φορτώθηκε και γέμισε με όσες εκατοντάδες πρόσφυγες μπορούσε να μεταφέρει ασφαλείς στον Πειραιά και στις ελληνικές ακτές».

Η αναφορά του ανταποκριτή των «New York Times» στις 18 Σεπτεμβρίου: «Την Πέμπτη υπήρχαν έξι ατμόπλοια στη Σμύρνη, για να μεταφέρουν τους πρόσφυγες. Eνα γιαπωνέζικο, δύο γαλλικά, ένα αμερικανικό και δύο ιταλικά. Το αμερικανικό και το γιαπωνέζικο πλοίο δέχθηκαν όλους τους πρόσφυγες, χωρίς να ελέγξουν τα χαρτιά τους, ενώ τα άλλα πλοία πήραν όσους είχαν διαβατήριο».

Πηγή: