Σαντιάγο: συζητήσεις για το Καθολικό Βασικό Εισόδημα...

Υπάρχουν θέματα που συζητούνται σε κάποιες χώρες και που ποτέ δεν καταφέρνουν να περάσουν τα σύνορα. Υπάρχουν άλλα θέματα που ξεπερνούν τις πολιτιστικές αποστάσεις που χωρίζουν τις κοινωνικές πραγματικότητες και καταφέρνουν να ξυπνήσουν τη συλλογική φαντασία. 

 
Προφανώς επειδή αφορούν στις πιο βασικές και θεμελιώδεις ανάγκες και γεννούν ελπίδες για έναν καλύτερο κόσμο. Ένα τέτοιο θέμα είναι το Καθολικό Βασικό Εισόδημα, πολυσυζητημένο σε Ευρώπη και Αμερική, αλλά φαινομενικά ξένο προς την ελληνική πραγματικότητα. Η Χουάνα Πέρεζ, Ισπανίδα που δραστηριοποιείται στη χώρα της με τους Ανθρωπιστές για το Καθολικό Βασικό Εισόδημα συμμετείχε σε έναν κύκλο συζητήσεων που ξεκίνησαν στη Χιλή με αφορμή αυτήν την πρόταση.

Σύμφωνα με όσα είπε, σήμερα υπάρχει σε πλανητικό επίπεδο επαρκής πλούτος για να καλυφθούν οι βασικές ανάγκες όλων των κατοίκων της Γης, ανεξάρτητα από την ηλικία ή την κατάστασή τους, απλά και μόνο επειδή είναι άνθρωποι. Ο πλούτος υπάρχει και είναι όλο και μεγαλύτερος χάρη στις τεχνολογικές εξελίξεις, που παραδόξως, είναι αυτές που καταργούν τις θέσεις εργασίας για εκατομμύρια άτομα. Δηλαδή, σε σύντομο χρονικό διάστημα παράγεται μια αύξηση του πλούτου ενώ μειώνονται οι ανειδίκευτες εργασίες αφήνοντας πίσω τους ένα νέο κύμα ανέργων.

Ίσως οι δύο αυτοί παράγοντες -πλούτος και ανεπάρκεια θέσεων εργασίας- μπορούν να οδηγήσουν σε ένα νέο τρόπο ζωής που, με βάση το Καθολικό Βασικό Εισόδημα, θα βοηθήσει τον άνθρωπο να απελευθερωθεί από την εργασιακή σκλαβιά.

Αυτή η διανομή του πλούτου που επιτρέπει την εξασφάλιση της επιβίωσης για όλους, συναντά, ωστόσο, ψυχολογικούς φραγμούς: την άποψη ότι η δουλειά είναι αυτή που βασικά δίνει αξία στην ανθρώπινη ζωή, χωρίς να συμπεριλαμβάνει ότι θεωρούμε ως δουλειά όλες τις μη αμειβόμενες δραστηριότητες που πραγματοποιούμε καθημερινά, ούτε, κατά μείζονα λόγο, τον ελεύθερο χρόνο και την αναψυχή από τα οποία πηγάζει η έμπνευση και η δημιουργικότητα.

Η καθιέρωση ενός Καθολικού Βασικού Εισοδήματος θα σήμαινε ότι καθένας θα μπορεί να επιλέξει αν θέλει ή όχι να δουλέψει και να κάνει αμειβόμενες δραστηριότητες καθώς η αξιοπρέπεια του θα εξασφαλιζόταν από το Καθολικό Βασικό Εισόδημα, που θα πρέπει να είναι καθολικό, άνευ όρων και αρκετό για να καλύπτει τις ανάγκες.

Προφανώς ένα ακόμη εμπόδιο για την εφαρμογή αυτού του μέτρου είναι η πεποίθηση ότι πάντοτε πρέπει να υπάρχουν πλούσιοι. Η Χουάνα Πέρεζ τόνισε ότι «όλοι μας συνεισφέρουμε μέσω των φόρων μας και ο σημερινός πλούτος είναι καρπός της ιστορικής συσσώρευσης. Σε διάφορα περιβάλλοντα προτείνεται το Καθολικό Βασικό Εισόδημα ως μια μορφή κοινωνικής δικαιοσύνης, ως ένα πρώτο βήμα για την κατασκευή ενός νέου παραδείγματος». Πρόσθεσε ότι σε διάφορες χώρες γίνονται πειράματα και μελέτες για να ανιχνευτούν τα αποτελέσματα που μπορεί να έχει η εφαρμογή ενός Καθολικού Βασικού Εισοδήματος ως ελάχιστης βάσης για την επιβίωση. Και σημείωσε ότι «το Καθολικό Βασικό Εισόδημα προοιωνίζει τη δυνατότητα της εμφάνισης ενός νέου ανθρώπου, που θα κινείται με βάση διαφορετικές αξίες, μεταξύ των οποίων ο εθελοντισμός, η συνεργασία, η δημιουργικότητα, η ανατροφή των παιδιών, η αμοιβαία φροντίδα, κ.λπ…. κ.λπ…. θα κατέχουν μεγαλύτερο χώρο στις καρδιές των ανθρώπων απ’ όσο η απόκτηση αντικειμένων και χρήματος. Ότι αυτές οι αξίες μεταφρασμένες σε δράσεις και συμπεριφορές επιτρέπουν την επιβίωση όλων μας, ανοίγοντας το δρόμο σε ένα ανθρώπινο είδος αλληλέγγυο, κάτι που μπορεί σήμερα να φαντάζει ουτοπικό».

Βλέπουμε ότι η ρομποτική και η τεχνολογία προχωρούν προς τα εκεί, προς την αντικατάσταση πολλών θέσεων εργασίας και την ανακατεύθυνση όλης αυτής της ελεύθερης ενέργειας που η ανθρωπότητα μπορεί να χρησιμοποιήσει για την πρόοδό της. Προς το παρόν, έχουμε τουλάχιστον αρχίσει να συζητάμε αυτήν την πιθανότητα.

Pía Figueroa