New York Times: Η ελληνική τραγωδία – Η χώρα δανείζεται για να πληρώνει δάνεια

Από τις ελληνικές τράπεζες τους τελευταίους μήνες, από το Δεκέμβριο του 2014, έχουν φύγει περίπου 40 δισ. ευρώ, αναφέρουν σε άρθρο τους οι New York Times, δημιουργώντας  σοβαρά προβλήματα στην ήδη δοκιμαζόμενη ελληνική οικονομία.
Η έξοδος των χρημάτων από τις τράπεζες είναι μόνο ένα μικρό μέρος του προβλήματος και του ερωτήματος γιατί μετά από δύο προγράμματα διάσωσης η ελληνική οικονομία είναι σε χειρότερη κατάσταση και πιο βαθιά μέσα στα χρέη. Αυτό είναι ένα πολιτικά φορτισμένο ζήτημα που θα τεθεί στις διαπραγματεύσεις για τη νέα οικονομική βοήθεια ύψους 86 δισ. ευρώ προς την Ελλάδα.
Το μεγαλύτερο τμήμα από τα προηγούμενα πακέτα χρησιμοποιήθηκαν για να αποπληρωθούν ελληνικά ομόλογα που είχαν οι ιδιώτες επενδυτές και κυβερνήσεις της Ευρωζώνης, παρά για να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να δώσουν ώθηση στην ελληνική οικονομία, γράφει η εφημερίδα.
Εντός Ελλάδας, τα χρήματα που υποτίθεται ότι θα βοηθούσαν στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και συνέβαλα στην αναζωογόνηση της ελληνικής οικονομίας, παρέμειναν στις τράπεζες και έδωσαν χρόνο σε έλληνες και ξένους επενδυτές για να πάρουν τα χρήματά τους.
Από το 2010, γράφει η εφημερίδα οι χώρες της Ευρωζώνης και το ΔΝΤ έχουν δώσει στην Ελλάδα κεφάλαια ύψους 230 δισ. ευρώ. Επιπλέον η ΕΚΤ έχει δανείσει περίπου 130 δισ. ευρώ στις ελληνικές τράπεζες.

Το τελευταίο πακέτο βοήθειας ακολουθεί παρόμοια λογική με τα προηγούμενα. Μόνο ένα τμήμα των χρημάτων θα οδηγηθούν στην ελληνική οικονομία. Περίπου το 90% των χρημάτων θα πάνε κατευθείαν στην αποπληρωμή χρεών και τόκων και την στήριξη των τραπεζών.
Η Κομισιόν θα δώσει επιπλέον 35 δισ. ευρώ σε ένα αναπτυξιακό πακέτο για την επανεκκίνηση της οικονομίας αλλά αυτά τα χρήματα θα είναι δύσκολο να αντληθούν και θα είναι διαθέσιμα με μικρές δόσεις αργότερα στο 2015.
Οι Έλληνες αντιλαμβάνονται διαισθητικά ότι και το τελευταίο πακέτο βοήθειας δεν θα τους βοηθήσει ιδιαίτερα. «Η βοήθεια κυρίως πηγαίνει στις τράπεζες και τους δανειστές» λέει στην εφημερίδα ο Νίκος Καλαμπόγιας, ιδιοκτήτης καταστήματος στο κέντρο της Αθήνας, και τονίζει ότι οι Έλληνες έχουν σταματήσει να ψωνίζουν, κάνουν αγορές μόνο για τα απαραίτητα. «Ελπίζω να βοηθηθεί η οικονομία, αλλά οι τράπεζες δεν δανείζουν και δεν βλέπω κάποια από αυτά τα λεφτά να συμβάλουν στην ανάπτυξη» προσθέτει.
Στη Γερμανία και στις άλλες χώρες της βόρειας Ευρώπης υπάρχει διαφορετική αίσθηση. Θεωρούν ότι δανείζουν μεγάλα ποσά στην Ελλάδα και οι Έλληνες τα σπαταλούν. Είναι χαρακτηριστική η συνέντευξη του Σόιμπλε την προηγούμενη εβδομάδα, ο οποίος είπε ότι η Ελληνική οικονομία καταστρέφεται και η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα.
Εν τω μεταξύ, ακόμη μία διάσωση περιπλέκει το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ελλάδας, το χρέος. Επιπλέον βοήθεια, θα αυξήσει το χρέος δημιουργώντας ασφυξία και δυσκολεύοντας πιθανή ανάκαμψη. Στις συζητήσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και τους δανειστές υπάρχει αυξανόμενη αναγνώριση ότι πρέπει να υπάρξει ελάφρυνση στο χρέος. Χθες αξιωματούχος του ΔΝΤ είπε ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει να έρθουν με ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ελάφρυνσης του χρέους για να δώσουν την ευκαιρία στο ΔΝΤ να συμμετάσχει στο πρόγραμμα. Αλλά οι ευρωπαίοι ηγέτες πιστεύουν ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έχουν κάνει αρκετά για να μειώσουν το χρέος και να πετύχουν την ανάπτυξη, πουλώντας δημόσια περιουσία, μειώνοντας τη γραφειοκρατία και πατάσσοντας τη διαφθορά.
«Κάποια μορφή ελάφρυνσης χρέους είναι απαραίτητη» είπε υψηλόβαθμο στέλεχος της ΕΚΤ, ο οποίος μίλησε στην εφημερίδα υπό τον όρο της ανωνυμίας. «Αλλά είναι σημαντικό ότι αυτό θα συνδεθεί με μεταρρυθμίσεις που θα βεβαιώσουν ότι η Ελλάδα θα επιστρέψει στην ανάπτυξη» πρόσθεσε.
Η ανάπτυξη δεν ήταν ποτέ στις πρώτες σκέψεις από τη στιγμή που η Ελλάδα άρχισε να δέχεται τα προγράμματα βοήθειας.
Το 2010 οι ευρωπαίοι ηγέτες και το ΔΝΤ ήταν τρομοκρατημένοι με το ενδεχόμενο η Ελλάδα να χρεοκοπήσει, δημιουργώντας τεράστιες απώλειες στις τράπεζες και σε επενδυτές και απειλώντας για ένα νέο κύκλο οικονομικής κρίσης. Τότε το χρέος ήταν στα χέρια ελληνικών και διεθνών τραπεζών και η Ελλάδα έγινε ο επίσημος φόβος ότι θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια νέα Lehman Brothers, η τράπεζα που κατέρρευσε το 2008 δημιουργώντας παγκόσμιο πανικό.
Πιέζοντας τις τράπεζες να  καταγράψουν απώλειες στο ελληνικό χρέος θα είχε άμεσες και καταστροφικές επιπτώσεις στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, για να μην αναφερθώ στις ευρύτερες επιπτώσεις» είπε ο John Lipsky υψηλόβαθμο στέλεχος του ΔΝΤ εκείνη την εποχή. Για να αποτραπεί η ελληνική χρεοκοπία οι δανειστές έδωσαν στην Αθήνα 110 δισ. ευρώ το Μάιο του 2010. Αλλά αυτό δεν χαλάρωσε τους φόβους ότι και άλλες υπερχρεωμένες χώρες θα κατέρρεαν. Η ελληνική γραμμή στήριξης εφαρμόστηκε σύντομα στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία .
Όταν η Ελλάδα έφθασε ξανά στα όρια της χρεοκοπίας, έλαβε νέα βοήθεια 130 δισ. ευρώ χωρίς να έχουν εκταμιευθεί όλα.
Αντί να διαγραφούν τα χρέη αυτών των κρατών, κλασική συνταγή για τις χώρες που δεν μπορούν να αποπληρώσουν τα δάνειά τους, οι άλλες χώρες της Ευρωζώνης και το ΔΝΤ δάνεισαν στις υπερχρεωμένες χώρες περισσότερα χρήματα. Ο βασικός στόχος ήταν να προστατεύσουν τις ευρωπαϊκές τράπεζες που είχαν δανείσει την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία και είχαν στόχο το καθαρό κέρδος.
Το μεγαλύτερο μέρος των δανείων έχει περιστραφεί γύρω από τις τράπεζες. Από το 2010 η Ελλάδα έχει λάβει 227 δισ. ευρώ από τις χώρες τις ευρωζώνης και το ΔΝΤ. Από αυτά € 48.2 δισεκατομμύρια πήγαν για την ανασύσταση των κεφαλαίων των ελληνικών τραπεζών. Περισσότερα από € 120 δισεκατομμύρια πήγε να πληρώσει το χρέος και τους τόκους, και περίπου € 35 δισεκατομμύρια πήγαν στις εμπορικές τράπεζες. Επιπλέον η ΕΚΤ έχει δώσει περισσότερα από 130 δισ. ευρώ στις τράπεζες. Οι οποίες είναι στενά συνυφασμένες με την κυβέρνηση η οποία κατέχει την πλειοψηφία των μετοχών σε τρεις από τις τέσσερις.
Υπάρχει μία λογική στη διάσωση των ελληνικών τραπεζών. Η κατάρρευσή τους θα είχε σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομία. «Όποτε συμβαίνει κάτι στις τράπεζες η οικονομία σταματά» λέει ο Νίκος Βέττας γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ. «Έτσι τα χρήματα δόθηκαν στις τράπεζες και η ιδέα ήταν ότι μόλις σταθεροποιηθεί το σύστημα η οικονομία θα ξεκινούσε να τρέχει ξανά. Τουλάχιστον αυτό ήταν το σχέδιο».
Αλλά οι τράπεζες ποτέ δεν εξυγιάνθηκαν αρκετά για να αρχίζουν να δανείζουν περισσότερο στην οικονομία. Το χειρότερο είναι ότι τα χρήματα που δόθηκαν στην Ελλάδα δεν ήταν δώρο. Ήταν δάνειο. Επομένως ο λογαριασμός προστέθηκε στο ήδη τεράστιο ελληνικό χρέος.
Σε μερικά χρόνια, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ το ελληνικό χρέος θα είναι διπλάσιο του ΑΕΠ. Οικονομολόγοι λένε ότι το νέο πακέτο διάσωσης δύσκολα θα βελτιώσει την κατάσταση. Περίπου 25 δισ. από το νέο πακέτο θα οδηγηθούν στις τράπεζες, τώρα χρειάζονται ακόμη περισσότερα εξαιτίας της εκροής καταθέσεων από τους Έλληνες καταθέτες, επίσης ο περιορισμός κεφαλαίων πιέζει ακόμη περισσότερο τις επιχειρήσεις. Τα υπόλοιπα των 86 δισ. του νέου δανείου θα χρησιμοποιηθούν για πληρωμές χρέους και τόκων προς τους δανειστές και κυρίως προς την ΕΚΤ και το ΔΝΤ, σύμφωνα με την Oxford Economics μία βρετανική εταιρεία αναλύσεων.
«Δανείζονται νέα χρήματα για να πληρώνουν τα παλιά» Αυτή είναι η παγίδα στην οποία βρίσκονται λέει ο Ashoha Mody πρώην οικονομολόγος του ΔΝΤ που διδάσκει στο Princeton. «Η ελληνική τραγωδία συνίσταται στο γεγονός ότι δεν υπάρχουν νικητές».