ΤΑΜΕΙΟ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΩΝ ΚΑΙ ΔΑΝΕΙΩΝ: ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕΙ ΒΑΣΙΚΟ ΜΟΧΛΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ

Της ΣΟΦΙΑΣ ΠΑΠΑΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

Το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (Τ.Π. & Δ), στα 100 σχεδόν χρόνια λειτουργίας του, καταγράφεται ως ένας ιστορικός οργανισμός (ΝΠΔΔ), υγιής και κερδοφόρος (όχι κερδοσκοπικός), με σημαντική συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας, εξυπηρετώντας το δημόσιο και κοινωνικό συμφέρον.

Με τέσσερα καταστήματα σε όλη την Ελλάδα, μονοψήφιο μερίδιο στην τραπεζική αγορά και χαμηλό λειτουργικό κόστος , διαθέτει σήμερα ενεργητικό ύψους 8 δις €. Το χαρτοφυλάκιο των δανείων του, συνολικού ύψους 5 δις. €, αναλύεται σε 3,5 δις. στεγαστικά δάνεια σε 180.000 δημόσιους υπάλληλους και 1,5 δις. € δάνεια σε ΟΤΑ. Οι καταθέσεις ανέρχονται σε 2 δις.€ . Η κερδοφορία του, αύξουσα μέχρι το 2011. Κατά τη δεκαετία 2001-2011,   πραγματοποίησε συνολικά, κέρδη ύψους 1,5 δις €, και ετήσια κατά μέσο όρο 150 εκατ.€. Τα κέρδη αυτά, καθώς και πολλά από τα αποθεματικά του κεφάλαια, αποδόθηκαν εξ ολοκλήρου στο ελληνικό δημόσιο, παρά τις προηγούμενες αφαιμάξεις – τιτλοποιήσεις, κερδών (2000) και στεγαστικών δανείων (2006).

Στα χρόνια της μνημονιακής «αναμόρφωσης» του πλαισίου λειτουργίας του ΤΠΔ, οι νομοθετικές παρεμβάσεις που υλοποίησε η κυβέρνηση ΝΔ- ΠΑΣΟΚ, κατ’ εντολή της τρόϊκας και της τραπεζοκρατίας, όχι μόνο αλλοίωσαν τη φυσιογνωμία και τον κοινωνικό του χαρακτήρα, αλλά το συρρίκνωσαν και το αποδυνάμωσαν, αφού στην ουσία μετάγγισαν σ΄αυτό την τραπεζική κρίση, όπως εξάλλου και σε ολόκληρη την οικονομία.

Αρχικά με το Ν. 3965/2011, διαχωρίστηκε το Τ.Π. & Δ. σε δεσμευμένο και εμπορικό τομέα και τέθηκαν περιορισμοί στη μεταξύ τους χρηματοδότηση, στο όνομα της αποκατάστασης «ισότιμων όρωνανταγωνισμού», που παραβίαζε-δήθεν- το Τ.Π.& Δ. Ταυτόχρονα επιβλήθηκε στον εμπορικό κλάδο, η υποχρέωση τήρησης των ελάχιστων ορίων των   δεικτών ρευστότητας και κεφαλαιακής επάρκειας, όπως ορίζονται στην εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία περί πιστωτικών ιδρυμάτων. Μέχρι τότε το ΤΠΔ, όπως και η γερμανική KfW, το γαλλικό ΤΠΔ, το ιταλικό κλπ, ως ειδικά «πιστωτικά ιδρύματα των οποίων οι τραπεζικές εργασίες δεν συνιστούν την κύρια δραστηριότητα και ως κοινωφελείς στεγαστικοί οργανισμοί», εξαιρούνταιαπό το ρυθμιστικό πλαίσιο της Βασιλείας ΙΙΙ, δηλ. της υποχρέωσης τήρησης των ορίων ρευστότητας και κεφαλαιακής επάρκειας. Παράλληλα, με συγχωνεύσεις, εξαγορές, «προικοδοτήσεις» και διαρκείς ανακεφαλαιοποιήσεις με δημόσιο χρήμα, διαμορφώθηκαν οι τέσσερεις συστημικές τράπεζες, που συγκεντρώνουν το 90% της τραπεζικής πίστης, κόντρα σε κάθε έννοια ισότιμου και υγιούς ανταγωνισμού.

Στη συνέχεια με το Ν. 4254/2014, ο εμπορικός τομέας του Τ.Π & Δ –«μέχρι την οριστική του απομείωση»- ασφυκτικά περιορίζεται μόνο στη διαχείριση των υφιστάμενων καταθέσεών του και των ήδη χορηγηθέντων δανείων του, ενώ υπό όρους το ΤΠΔ θα δανείζει μόνο τους ΟΤΑ.

Οι πιέσεις του τραπεζικού κατεστημένου και η δουλικότητα των μνημονιακών κυβερνήσεων, στέρησαν από την ελληνική οικονομία ένα σημαντικό αναπτυξιακό εργαλείο, τη στιγμή που το είχε περισσότερο ανάγκη.

ΟΙ ΝΕΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

Στα πλαίσια του αναπτυξιακού μοντέλου που προγραμματικά έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση της Αριστεράς, το ΤΠΔ μπορεί να αποτελέσει βασικό μοχλό επανεκκίνησης της οικονομίας.

Για το σκοπό αυτό απαιτείται κατ’ αρχήν η αποκατάσταση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας του, που διαχώρισε και συρρίκνωσε το ΤΠΔ, μεταμορφώνοντάς το σε ένα στρεβλό μοντέλο λοβοτομημένου πιστωτικού ιδρύματος, που δραστηριοποιείται μόνο όπου δεν συμφέρει τις ιδιωτικές τράπεζες. Το ΤΠΔ στις νέες συνθήκες, διατηρώντας το δημόσιο χαρακτήρα & τη νομική μορφή του (ΝΠΔΔ), ως αποκλειστικού φορέα διαχείρισης της δημόσιας παρακαταθήκης (συνταγματικά κατοχυρωμένο) και όλα του τα αντικείμενα, ( δηλ. και αυτό της στεγαστικής πίστης, με επαναφορά της δυνατότητας χορήγησης στεγαστικών δανείων σε δημόσιους υπάλληλους, καθώς και αυτό της διατήρησης, χωρίς περιορισμούς, τωντραπεζικών εργασιών του), μπορεί να αξιοποιηθεί ως αναπτυξιακό εργαλείο, στη βάση ενός επιχειρησιακού προγράμματος, που θα εναρμονίζεται με το πρόγραμμα παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας.

Εκτός από την αποκατάσταση του νομικού του πλαισίου, δεύτερη αναγκαία προϋπόθεση, για να μπορεί να παίξει τον αναπτυξιακό του ρόλο, είναι η ενίσχυση της κεφαλαιακής του βάσης, με παρακράτηση μέρους των κερδών του (30% plus) στα επίπεδα που ίσχυαν πριν την «αναμόρφωσή» του.

Με νέο, σύγχρονο οργανόγραμμα, προσαρμοσμένο στις νέες συνθήκες και αναδιάρθρωση των υπηρεσιών του, με ένα φιλόδοξο, μακροπρόθεσμο πρόγραμμα δημιουργίας δικτύου καταστημάτων και σε άλλες μεγάλες πόλεις – πρωτεύουσες νομών, ώστε να έχει παρουσία και στην Περιφέρεια, μπορεί να αποτελέσει τον κορμό του δημόσιου πυλώνα. Σε συνεργασία δε με συνεταιριστικές τράπεζες ή άλλες τράπεζες ειδικού σκοπού, (π.χ για χρηματοδότηση ΜμΕ), να λειτουργήσουν από κοινού ως ατμομηχανή της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας και να στηρίξουν τους σκοπούς μιας ποιοτικά στοχευμένης ανάπτυξης, με όρους οικονομικής βιωσιμότητας και κοινωνικής ωφέλειας.

ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Τα πλεονεκτήματα τα οποία συνηγορούν στην αξιοποίηση του ΤΠΔ, ως αναπτυξιακού φορέα, είναι επιπλέον & τα ακόλουθα:

1. Το ΤΠΔ υφίσταται ήδη και δραστηριοποιείται με επιτυχία στην αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας, περίπου έναν αιώνα. Κατά συνέπεια δεν θα απαιτηθούν χρονοβόρες διαδικασίες για την ίδρυση μιας ακόμη τράπεζας ή ενός άλλου Ταμείου. Είναι πλέον ο μοναδικός δημόσιος φορέας που μπορεί να αξιοποιηθεί άμεσα στη σημερινή συγκυρία, υπό τα ασφυκτικά χρονικά πλαίσια που επέβαλαν οι δανειστές στη χώρα, με δεδομένη και την πολιτική βούληση της νέας κυβέρνησης να προωθήσει τάχιστα μεταρρυθμίσεις σε αναπτυξιακή κατεύθυνση.
2. Εξαιρείται, όπως προαναφέρθηκε της Βασιλείας ΙΙΙ, δηλ. των περιορισμών κεφαλαιακής επάρκειας και είναι εκτός της ασφυκτικής εποπτείας της Ε.Κ.Τ.
3. Διαθέτει τα απαραίτητα κεφάλαια χρηματοδότησης προγραμμάτων ανάπτυξης, είτε εξ ιδίων, είτε σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ήδη έχει συνάψει δάνειο 200 εκατ.€), και συνεργάζεται με ομοειδείς οργανισμούς, όπως η ΚfW, το γαλλικό και ιταλικό ταμείο παρακαταθηκών, η Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης, για άντληση τεχνογνωσίας ή χρηματοδότησης.
4. Η δράση του εναρμονίζεται με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, τις αποφάσεις των ευρωπαϊκών οργάνων, αλλά και τις προτάσεις ευρωπαίων αξιωματούχων,   υπέρ της δημιουργίας αναπτυξιακών τραπεζών σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, με στόχο τη δημιουργία των κατάλληλων εργαλείων, που θα ανοίξουν τον δρόμο για το επενδυτικό πρόγραμμα 300 δισ. ευρώ, που έχει εξαγγείλει ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζ. Κ. Γιούνκερ.
5. Δημιουργεί οικονομίες κλίμακας, ενάντια στον κατακερματισμό και την πολυδιάσπαση που προκύπτει από τη σύσταση διαφορετικών φορέων (Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Ταμείο, Πράσινο Ταμείο κλπ), με επικαλυπτόμενες αρμοδιότητες, με τις εγγυήσεις που παρέχει το καθεστώς δημόσιας διαχείρισης, με δημόσια λογοδοσία, διαφάνεια και έλεγχο των διαχειριζόμενων κονδυλίων, χωρίς διαμεσολάβηση και πελατειακές σχέσεις.
6. Διαθέτει ικανό και έμπειρο προσωπικό και στελεχιακό δυναμικό, για την αξιοποίηση με βέλτιστο τρόπο των υφιστάμενων πόρων, καθώς και ευρωπαϊκών πόρων και προγραμμάτων, όπως το ΕΣΠΑ και το Πράσινο Ταμείο.

ΤΟ ΝΕΟ ΜΟΝΤΕΛΟ

Σε συνθήκες οξυμένης κρίσης και μεγάλης χρηματοπιστωτικής ασφυξίας, όπως οι τωρινές, οι χρεοκοπημένες ιδιωτικές τράπεζες, δεν μπορούν να καθορίσουν το νέο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης, με βάση τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας. Το ρόλο αυτό καλούνται να διαδραματίσουν πιστωτικοί φορείς, ειδικού & αναπτυξιακού σκοπού, όπως το ΤΠΔ. Με εκσυγχρονισμό των υποδομών του, ανάπτυξη Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος και ενδυνάμωση & επιμόρφωση του προσωπικού του, το ΤΠΔ ενισχυμένο και αναβαθμισμένο, στα πρότυπα λειτουργίας των αντίστοιχων ευρωπαϊκών, μπορεί να διαδραματίσει ένα ρόλο αναπτυξιακό, κοινωνικό και σταθεροποιητικό, για ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα και την οικονομία.

Σε κάθε περίπτωση η αναζήτηση νέου ρόλου και στρατηγικής για το ΤΠΔ, στις νέες συνθήκες, από τη νέα Κυβέρνηση, δεν μπορεί να γίνει ερήμην των εργαζόμενων του, που θα κληθούν να τον υλοποιήσουν, χωρίς την αξιοποίηση των προτάσεών τους, αλλά και των προτάσεων των εμπλεκόμενων με αυτό φορέων (ΟΤΑ, ΚΕΔΕ, ΑΔΕΔΥ κλπ), που θα πλαισιώσουν και θα εξειδικεύσουν το αναπτυξιακό κυβερνητικό πρόγραμμα.