Η βιομηχανία ιδιωτικοποιήσεων ανά χώρα

Η έρευνα του TNI εξετάζει μεμονωμένα κάθε χώρα, ξεκινώντας από το ενδεικτικότερο παράδειγμα:

Ελλάδα:

Στο παράδειγμα της Ελλάδας το ΤΝΙ ασχολείται με τις περιπτώσεις των 28 ακινήτων του Δημοσίου, του Ελληνικού και των 14 αεροδρομίων. Συγκεκριμένα:

• Για την πώληση του 33% του ΟΠΑΠ στην Emma Delta, συμφερόντων Μελισσανίδη το TNI αναφέρει ότι είναι το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα πώλησης κερδοφόρας δημόσιας περιουσίας σε τιμή πολύ μικρότερη της αξίας της. Ο ΟΠΑΠ, όπως τονίζεται, το 2012, έτος πριν την ολοκληρωτική ιδιωτικοποίηση του, είχε κέρδη που ξεπερνούσαν τα 500 εκατ. ευρώ. Mετά από προτροπή της Deutche Bank, η τιμή που επιλέχθηκε για την πώληση των μετοχών του Οργανισμού ήταν 6,13 ευρώ ανά μετοχή, ενώ η τότε αξία της μετοχής στο χρηματιστήριο ήταν 9,13 ευρώ η μετοχή. Το TNI αναφέρει επίσης ότι ώρες μετά την οριστικοποίηση της συμφωνίας για τον ΟΠΑΠ, ο τότε πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ, Στέλιος Σταυρίδης, πήγαινε για διακοπές στην Κεφαλονιά με το ιδιωτικό τζετ του Μελισσανίδη. Η υπόθεση αυτή οδήγηση στο «ξήλωμα» του Σταυρίδη από το ΤΑΙΠΕΔ
• Στο Ελληνικό αναφέρει ότι το TΑΙΠΕΔ εκτίμησε την αξία του μόλις στα 700 εκατ. όταν το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος εκτίμησε την αξία του Ελληνικού στα 2,95 δισ. Τελικά η έκταση πέρασε στα χέρια της LAMDA Development, συμφερόντων Λάτση και της κινεζικής FOSUN που κατέθεσαν την μόνη προσφορά στο ΤΑΙΠΕΔ, ύψους 915 εκατ. ευρώ, για την ενοίκια στης έκτασης για 99 χρόνια και την απευθείας απόκτηση του 30%. Η πληρωμή του τιμήματος θα γίνει με ορίζοντα δεκαετίας. Η έρευνα υπογραμμίζει ότι το ΤΑΙΠΕΔ ελέγχεται για τη «θέσπιση περιοριστικών κριτηρίων στην επιλογή των συμμετεχόντων»
• Για τα περιφερειακά αεροδρόμια το TNI αναφέρει ότι από τα 37 ελληνικά αεροδρόμια, μόνο τα 14 κερδοφόρα επιλέχθηκαν για πώληση. Η έρευνα τονίζει επίσης την ανάμειξη της γερμανικής Lufthansa, που λειτούργησε ως σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ και παράλληλα ως μέτοχος της Fraport (περισσότερα στο αναλυτικό ρεπορτάζ του TPP). Eπίσης τονίζει ότι το γερμανικό κράτος κατέχει το 51% της Fraport
• Στην έρευνα περιέχεται επίσης η υπόθεση των 28 ακινήτων του Δημοσίου, η διαδικασία πώλησης των οποίων έχει οδηγήσει σε ποινικές διώξεις κατά τριών στελεχών του ΤΑΙΠΕΔ και στην οποία αναμείχθηκαν θυγατρικές των Eurobank και Εθνικής που λειτούργησαν και ως σύμβουλοι και ως αγοραστές. Περισσότερα στο αναλυτικό ρεπορτάζ του TPP.

Στην υπόλοιπη Ευρώπη

Ιρλανδία:

Η Ιρλανδία υποχρεώθηκε να πουλήσει την παροχό ενέργειας Bord Gais Energy (BGE) για 1,1 δισ. ευρώ, ενώ η αξία της εκτιμήθηκε στα 1,5 δισ. ευρώ. Η πώληση περιελάμβανε και τον τελευταίο σταθμό ενέργειας της BGE, για τον οποίον το ιρλανδικό κράτος είχε πληρώσει το 2010 400 εκατ. ευρώ.

Βρετανία

Το Ηνωμένο Βασίλειο ιδιωτικοποίησε μέσω του IPO το 60% της ταχυδρομικής εταιρείας Royal Mail. Λόγω του τεράστιου ενδιαφέροντος των επενδυτών οι μετοχές ανέβηκαν κατά 50% από την αρχική του τιμή και 72% από την αρχική εκτίμηση του IPO μόνο την πρώτη μέρα της διαδικασίας. Ενώ η βρετανική κυβέρνηση σκόπευε να πουλήσει το 51% των μετοχών, μετά από παραινέσεις των συμβούλων Lazard και UBS το ποσοστό ανέβηκε στο 60% (υπενθυμίζεται ότι οι σύμβουλοι παίρνουν ποσοστά από τη διαδικασία). Η Lazard μάλιστα συμβούλευσε τη Βρετανία να μην ανεβάσει την τιμή των μετοχών (παρά τις έρευνες που συνιστούσαν το αντίθετο). Η Lazard έλαβε 1,5 δισ. λίρες μόνο για την συμβουλευτική της εργασία ενώ παράλληλα, ήταν ανάμεσα στις εταιρείες με «καθεστώς προτεραιότητας» (priority status), κατορθώνοντας να αγοράσει μερίδιο της Royal Mail στη χαμηλή τιμή που αυτή εκτίμησε προηγούμενως…

Ισπανία

Ιδιαίτερη περίπτωση σύμφωνα με την έρευνα είναι τα ισπανικά αεροδρόμια AENA, που το 2015 ιδιωτικοποιήθηκαν κατά 49%. Πάλι μέσω χαμηλών αρχικών εκτιμήσεων οι επενδυτές, στην πλειοψηφία τους τράπεζες, κατάφεραν να αγοράσουν σε χαμηλή τιμή της μετοχής των AENA στην IPO. Έτσι σύμφωνα με την έρευνα ενώ το ισπανικό κράτος έβαλε στα ταμεία του 4 δισ. ευρώ, έχασε έσοδα που υπολογίζονται στα επιπλέον 3 δισ. από τις αυτά τα λάθη στις αρχικές εκτιμήσεις των μετοχών πριν μπουν στο χρηματιστήριο. Ποιος σύμβουλος έκανε κι εδώ αυτές τις λάθος εκτιμήσεις; Μα φυσικά η Lazard.

Πορτογαλία

Ο διπλός ρόλος των εταιρειών που λειτουργούν και ως σύμβουλοι και ως αγοραστές βρίσκει εφαρμογή και στην πώληση μεριδίων δύο από τις μεγαλύτερες εταιρείες ενέργειας της Πορτογαλίας, της Energias de Portugal (EDP) και της Redes Energeticas Nacionais (REN). Ποσοστά των εταιρειών αυτών πουλήθηκαν σε κινεζικές εταιρείες. Ωστόσο σύμφωνα με έρευνες πορτογαλικού δικαστηρίου, η αποκαλύφθηκε ότι η τράπεζαςα Banco Espirito Santo λειτούργησε ως σύμβουλος και του πορτογαλικού κράτους και των κινεζικών εταιρειών, κάτι που κρίθηκε «ενάντια στο δημόσιο συμφέρον». Η έρευνα επεσήμανε τις ευθύνες του ταμείου Parpublica (το ανάλογο ΤΑΙΠΕΔ) που απέτυχε να εξασφαλίσει τη διαφάνεια των διαδικασιών.

Όσον αφορά τα οικονομικά στοιχεία, η ίδια έρευνα αποκάλυψε ότι το πορτογαλικό κράτος έχασε 1,6 δισ. από την πώληση του EDP και 400 εκατ. από αυτήν του REN. Το 2014 η πορτογαλική κυβέρνηση πέρασε νόμο που απαγόρευε ανάλογες διαδικασίες πώλησης περιουσιακών στοιχείων στο μέλλον.

Ιταλία

Περιστατικά αδιαφάνειας παρατηρούνται και στην Ιταλία, όπως τονίζει το TNI και μάλιστα σε διαδικασίες βρίσκονται σε εξέλιξη. Η Ιταλία έχει αποφασίσει μετά από πιέσεις να ιδιωτικοποιήσει μέρος της ταχυδρομικής υπηρεσίας Poste Italiane και του σιδηροδρομικού οργανισμού Ferrovie Dello Stato. Ωστόσο όπως τονίζεται, παρατηρούνται σοβαρά περιστατικά σύγκρουσης συμφερόντων. Η πρόεδρος της Poste Italiane, Λουίζα Τοντίνι, είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Rothschild, που συμβουλεύει την εταιρεία να ιδιωτικοποιηθεί. Το ίδιο συμβαίνει με την Ντανιέλα Καρόζια, μέλος του δ.σ της Ferrovie dello Stato και υψηλόβαθμο στέλεχος της Ernst &Young. Η έρευνα υπογραμμίζει το μέγεθος των οικονομικών συναλλαγών για την ιδιωτικοποίηση των παραπάνω στοιχείων, κάτι που σημαίνει και μεγάλες ανταμοιβές για τους συμβούλους.