Το γέλιο ως όπλο της κοινωνίας

«Να’χαμε...να λέγαμε». Για γέλια και για κλάματα!!!

Απαντώντας στον Γιώργο Παπανδρέου μετά την ομιλία του στη ΔΕΘ, τα κόμματα δια των εκπροσώπων τους μας είπαν τα εξής: η ΝΔ ότι, αντί να απολογηθεί ο πρωθυπουργός και η κυβέρνησή του για τα αδιέξοδα που έφερε η πολιτική του, προτίμησε την πολυπαιγμένη κασέτα, ότι για όλα φταίνε οι άλλοι, το ΚΚΕ έκανε λόγο για «ανατριχιαστικές» υποσχέσεις, ο ΛΑΟΣ υποστηρίξε ότι ο πρωθυπουργός «ζει στον κόσμο του», ο ΣΥΝ έκανε λόγο για πολιτική που διαλύει την οικονομία, η Δημοκρατική Αριστερά είδε «φυγή προς τα μπρος με υποσχέσεις», ενώ η Δημοκρατική Συμμαχία δεν διέκρινε «τίποτα καινούργιο»…


…και ναι, θα συμφωνήσουμε μαζί σας κύριε πρωθυπουργέ ότι η καταστροφή δεν είναι ευκαιρία για κανέναν. Όπως επίσης θα συμφωνήσουμε ότι όποιος γοητεύεται από μια τέτοια προοπτική κάνει τραγικό Ιστορικό λάθος.....

...«Λεφτά υπάρχουν». Μήπως όμως χάθηκε η σαφής διάκριση ανάμεσα στο χρήμα που προέρχεται από έντιμες δραστηριότητες (χρήμα) και χρήματος προερχόμενου από παράνομες δραστηριότητες ή υπερβολικού κέρδους (αργύρια-διαφθορά)?

Μήπως χάθηκε η κεντρική ιδέα της ελληνικής πολιτικής οικονομίας η καλοκαγαθία, υπό την έννοια ότι ο προσωπικός πλούτος είναι αποδεκτός, αφού οδηγεί σε οικονομική ανάπτυξη, αλλά ο πλούτος αυτός θα πρέπει να δημιουργείται και να διανέμεται ισότιμα ανάμεσα στα μέλη μιας κοινωνίας, έτσι ώστε να δημιουργείται υψηλό βιοτικό επίπεδο για τους πολίτες, αλλά και για το κοινωνικό σύνολο?
Ή μήπως τελικά η πολιτική κυριαρχία περιορίζεται στο επίπεδο της φαντασίωσης?

Θα μας επιτρέψετε κ. Πρωθυπουργέ στο σημείο αυτό να κλάψουμε, ή αν θέλετε καλύτερα να γελάσουμε!

Θα μου πείτε βέβαια ότι μια φανταστική υπόσταση, που δεν έχει προσδοκίες – που έχει λύσει όλα τα προβλήματα της προσαρμογής – ασφαλώς δεν γελά, όπως και δεν λυπάται. Το ίδιο θα λέγαμε για ένα πρόσωπο, που θα ήταν ικανό να προβλέπει με ακρίβεια την εξέλιξη, θετική ή αρνητική, των πραγμάτων. Γι’ αυτό το πρόσωπο, με το νομοτελειακό προσανατολισμό του, που επιτυγχάνεται παράλληλα με προσγείωση των πόθων του και αναγνώριση των αναγκαίων πλαισίων της ύπαρξης, το φυσικό γέλιο υποχωρεί από το ρεπερτόριο της συμπεριφοράς, όπως άλλωστε και το κλάμα.

Όμως σαν πολίτες αυτής της χώρας δεν είμαστε ακόμα σε αυτό το επίπεδο. Με μια ματιά τριγύρω μας διαπιστώσουμε ότι, κράτη, αν και υπάρχει κοινωνική, πολιτική ηθική και οικονομική κρίση, εξακολουθούν να παραμένουν αδρανή μηδενίζοντας κάθε προοπτική μεταρρυθμίσεων και αλλαγών και γελάμε, νοικοκυριά που δεν έχουν οικονομική αυτάρκεια και κλαίμε, ηλικιωμένα πρόσωπα (περήφανα γηρατειά), στα οποία συναντάμε αραιότερα το φυσικό γέλιο και μάλιστα τις περισσότερες φορές αυτό έχει αντικατασταθεί με το ειρωνικό.

Μάλλον οι γέροι γνωρίζουν καλύτερα ότι γελά καλύτερα όποιος γελά τελευταίος και ότι τελευταίος....κανείς δεν γελά.
Στα νεαρά πρόσωπα (ακόμα για πόσο δεν γνωρίζουμε), παρότι οι υψηλές προσδοκίες τους τείνουν να διαψεύδονται από την σύγχρονη πραγματικότητα το συναντάμε συχνότερα. Έκφραση απαξίωσης? Μα θα μου πείτε κάθε απαξίωση δεν είναι απαραίτητο να συνοδεύεται με γέλιο.

Όταν π.χ. ένα Αντικείμενο απειλεί να χειροδικήσει και χειροδικεί, το απαξιώνουμε με οργή. Αν όμως απειλεί να χειροδικήσει και χαϊδεύει ή μυξοκλαίει παρακαλώντας, το απαξιώνουμε γελώντας. Το γελοίο βρίσκεται σε μια ασυνέπεια που δείχνει το Αντικείμενο, ανίκανο να πραγματοποιήσει ότι μας έπεισε, πως θα έκανε σε μια ανεπάρκειά του αντιφατική προς τις πομπώδεις διακηρύξεις του, ή εκκλήσεις για βοήθεια και στήριξη από όσους την έχουν πραγματικά ανάγκη. Γι’αυτό η απαξίωση με γέλιο, στην πολιτική απραξία – καθυστέρηση – ανεπάρκεια, ισοδυναμεί με περιφρόνηση του Αντικειμένου, με αναγωγή του σε αμελητέα κλίμακα, με αντίστοιχη αυτοκαταξίωση του Εγώ του Υποκειμένου , σαν γίγαντα ενώπιον ενός νάνου.

Αλλά ακόμα και μια τέτοια αντίφαση σαν κοινωνικά, ηθικά, οικονομικά, σωματικά κ.τ.λ. μικρά άτομα, την αντιμετωπίζουμε φρόνιμα για να αποφύγουμε την γελοιότητα ως προς τους συμπολίτες μας. Γιατί ψαχουλεύοντας κανείς κάτω από την πρώτη εντύπωση, κάτω δηλαδή από την επιφάνεια των πραγμάτων, βρίσκει πάντοτε σοβαρά δεδομένα και ανθρώπινες δυστυχίες, που δεν τον αφήνουν να γελάσει γνήσια, όπως και ένας κλασσικός γελωτοποιός ή νάνος, αρκεί να τοποθετηθεί κανείς στη θέση ενός από αυτά τα άτομα.

Είμαστε όλοι πολύ μικρά πλασματάκια με μεγάλες λαχτάρες και περισσότερο από καθένα ο θεατής, που αντλεί όγκο, γελώντας για όσους σκοντάφτουν, μέχρι την στιγμή που θα σκοντάψουμε και εμείς. Ωστόσο μέσα στις κοινωνικές μας σχέσεις το «μη κρίνετε, για να μην κριθείτε» αποτελεί ουτοπία. Η κοινωνικό-πολιτική σύγκριση βρίσκεται μέσα στο βαθύτερο νόημα της συνύπαρξης, προκαλεί πανίσχυρες ανάγκες, και εξοπλίζει την κοινότητα – και τους πολίτες της είτε το θέλουμε είτε όχι- με ένα από τα πιο ακαταμάχητα όπλα της, το γέλιο!!! Συγνώμη για κάθε φορά που γελάμε αλλά για εμάς το γέλιο είναι δημοκρατία, ενώ η κατήφεια μορφή κοινωνικού φασισμού.
Είναι πασιφανές σε όλους μας ότι μια σπουδαία επανάσταση της δημοκρατίας εξελίσσεται ανάμεσά μας, αλλά δεν την αντιλαμβάνονται όλοι μέσα από το ίδιο πρίσμα...


Χάρης Στούκας, Αρθρογράφος - Βιολόγος