Τα δύο σενάρια της χρεοκοπίας και οι επιπτώσεις τους σε μισθούς, καταθέσεις και συντάξεις

Mε τον κίνδυνο της χρεοκοπίας να μην έχει απομακρυνθεί, καθώς παρά περί τις αντιθέτου διαβεβαιώσεις τα διεθνή ΜΜΕ αλλά και οικονομικοί αναλυτές επιμένουν στο ενδεχόμενο, τα δύο βασικά ερωτήματα αφορούν το τι μπορεί να γίνει, αλλά και το τι μπορεί να κάνουμε εμείς για να προστατευθούμε, όσο μπορούμε, από την θύελλα, που πιθανώς να έρθει.
 Κατ αρχήν, για να μην κοροϊδευόμαστε, θα πρέπει να ξέρουμε πως είτε μιλάμε για κούρεμα ομολόγων, είτε για μια ελεγχόμενη πτώχευση ή μια μη ελεγχόμενη, μιλάμε πάντα για διάφορες μορφές χρεοκοπίας. Και αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε.
Σενάριο 1: Ελεγχόμενη πτώχευση – Αναδιάρθρωση (αναδιαπραγμάτευση) του χρέους και κούρεμα ομολόγων.

Σύμφωνα με αυτήν τη λύση, οι δανειστές του δημοσίου  θα διαπραγματευθούν με την κυβέρνηση την αλλαγή των όρων αποπληρωμής του ελληνικού χρέους. Εδώ το πιο πιθανό είναι το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων, δηλαδή μείωση της ονομαστικής τους αξίας κατά 30% έως 40%. Με άλλα λόγια αντί των 360 δις ευρώ που χρωστάμε σήμερα θα βρεθούμε στα 200- 250 δις ευρώ. Αυτό είναι βέβαια θετικό για τα δημοσιονομικά, αλλά θα συνοδευτεί από πολύ σκληρούς όρους. Πρακτικά έναν πολυετή διεθνή οικονομικό έλεγχο της χώρας όπου έσοδα, δαπάνες θα είναι υπό την άμεση εποπτεία των δανειστών μας προκειμένου οι τελευταίοι να πάρουν πίσω εγγυημένα τα… υπόλοιπα χρήματα. Η λύση αυτή μπορεί να συνοδευτεί και από επιμήκυνση της διάρκεια του χρέους και μείωση των επιτοκίων.

Σενάριο 2: Μη ελεγχόμενη πτώχευση - Μονομερής (ή άτακτη) αναδιάρθρωση του χρέους - Στάση πληρωμών και έκκληση προς τους δανειστές για διαπραγμάτευση των νέων όρων αποπληρωμής.
Πρόκειται για το χειρότερο σενάριο για μας αλλά και τους δανειστές μας. Αν η κυβέρνηση φθάσει στην κατάσταση όπου δεν μπορέσει να εκταμιεύσει κάποια δόση από το μηχανισμό στήριξης των 110 δις ευρώ (για οποιοδήποτε λόγο) θα οδηγηθεί σε κήρυξη στάσης πληρωμών. Κάτι σαν κι αυτό που έκανε η Αργεντινή το Δεκέμβριο του 2001. Στην περίπτωση αυτή η όποια κυβέρνηση προκύψει θα εκπονήσει ένα σχέδιο ανόρθωσης της χώρας μέρος του οποίου θα είναι και το αναγκαστικό «κούρεμα» των ομολόγων κατά ένα σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό σε σχέση με την πρώτη λύση. Το ποσοστό αυτό στην περίπτωση της Αργεντινής ορίστηκε από τη νέα κυβέρνηση στο 75%, δηλαδή για κάθε 100 δολάρια που είχε δανειστεί η χώρα αποφάσισε να επιστρέψει τα 25. Τα αρνητικά αυτής της λύσης είναι ότι η χώρα απομονώνεται από τις αγορές, δεν μπορεί πλέον να δανειστεί και θα κάνει πολλά χρόνια προκειμένου να καταφέρει κάτι τέτοιο. Η Αργεντινή, εννέα χρόνια μετά τη χρεοκοπία δεν έχει ακόμη επιστρέψει στις αγορές.

ΜΕΝΟΥΜΕ Η ΦΕΥΓΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩ;

Σενάριο 1: Στην ελεγχόμενη πτώχευση, η συμμετοχή της χώρας στην ευρωζώνη μάλλον διασφαλίζεται. Η Ελλάδα εξασφαλίζει πρόσβαση σε νέο δανεισμό και οι ζημιές που καταγράφουν οι ελληνικές τράπεζες και τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία λόγω του συντεταγμένου κουρέματος των ομολόγων ελέγχονται ώστε να μην καταρρεύσουν. Σε κάθε περίπτωση, όμως, εισερχόμαστε σε «μη χαρτογραφημένη περιοχή» οικονομικών αποφάσεων, μια και το ελληνικό μοντέλο είναι υβριδικό και αδοκίμαστο. Και αυτό καθώς υπάρχει η πιθανότητα το σχέδιο ελεγχόμενης χρεοκοπίας να περιλαμβάνει και συντεταγμένη έξοδο από την ευρωζώνη. Αυτό με τη σειρά του θα συνοδεύεται από την κοπή νέου νομίσματος προκειμένου να γίνει υποτίμηση, να διορθωθεί άμεσα το πρόβλημα ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και να γίνει μια νέα εκκίνησή της. Όμως, στο σενάριο της ελεγχόμενης χρεοκοπίας πιθανότερη εξέλιξη, είναι ότι, η Ελλάδα θα παραμείνει στη ζώνη του ευρώ.
Σενάριο 2: Στην μη ελεγχόμενη πτώχευση, η έξοδος της χώρας από την ευρωζώνη θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη (καθώς δεν θα υπάρχει προσυμφωνία με τους δανειστές). Και εδώ μπαίνουμε σε αχαρτογράφητη περιοχή καθώς καμιά συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν προβλέπει το ενδεχόμενο αποβολής ή οικιοθελούς αποχώρησης μιας χώρας από τη ζώνη του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος. Οπότε κάθε εξέλιξη είναι πιθανή.

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΕ ΜΙΣΘΟΥΣ ΚΑΙ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΑ

Σενάριο 1: Στην ελεγχόμενη πτώχευση, ο μακροχρόνιος διεθνής οικονομικός έλεγχος σημαίνει χαμηλά εισοδήματα, και πιθανότατα νέες σημαντικές μειώσεις μισθών, πιθανές απολύσεις στο δημόσιο τομέα, ακόμα μεγαλύτερη αύξηση της φορολογίας και γενικά τοποθέτηση εσόδων και δαπανών του ελληνικού κράτους υπό τον άμεσο έλεγχο των πιστωτών μας αυστηρότερης τρόικας. Οι εργαζόμενοι θα εισέλθουν μια πολυετή περίοδο λιτότητας, με άσχημα νέα για μισθούς και εισοδήματα. Επίσης σημαντικό μέρος των όποιων  επιπλέον εσόδων προκύπτουν κατά την εκτέλεση του προϋπολογισμού θα πηγαίνουν απευθείας στους κατόχους των ελληνικών ομολόγων, όπως κατά την περίοδο Τρικούπη.
Σενάριο 2: Με την στάση πληρωμών και την αυτόματη έξωση της χώρας από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίων, θα γίνει βίαιος ισοσκελισμός του προϋπολογισμού. Δηλαδή τα έσοδα θα εξισωθούν αναγκαστικά με τις δημόσιες δαπάνες. Με άλλα λόγια νέες μειώσεις μισθών ή και απολύσεις. Όμως, η έξοδος της χώρας από την ευρωζώνη και η ανάκτηση του λεγόμενου «εκδοτικού προνομίου», θα δώσειστην όποια κυβέρνηση τη δυνατότητα αντί να μειώσει τους μισθούς σε ευρώ, να τυπώσει νέο εθνικό νόμισμα. Έτσι θα πληρώσει τους υπαλλήλους και οποιεσδήποτε άλλες δαπάνες σε νέο νόμισμα. Σε αυτήν την περίπτωση γλιτώνουν οι θέσεις εργασίας στο δημόσιο τομέα. Όμως το πραγματικό εισόδημα όλων των εργαζομένων, θα μειωθεί δραστικά στο ποσοστό που θα υποτιμηθεί το νέο εθνικό νόμισμα έναντι του ευρώ, αλλά και λόγω του υπερπληθωρισμού που θα προκύψει. 
Για παράδειγμα, ενώ το λίτρο βενζίνης έχει σήμερα 1,65 ευρώ δηλαδή σε όρους δραχμής κάπου 550 δραχμές, το λίτρο με την επανακυκλοφορία της δραχμής και την υποτίμησή της (κατά 50% ως το πιο πιθανό σενάριο) θα φθάσει να έχει 750 δραχμές. Ισως όμω το μεγαλύτερο πρόβλημα  να είναι ότι, και οι ποσότητες καυσίμων που θα μπορεί να εισάγει η χώρα θα περιοριστούν καθώς το  νέο ελληνικό νόμισμα δεν θα έχει σημαντική αξία στις διεθνείς αγορές εμπορευμάτων και δεν θα μπορούν να αποκτηθούν επαρκή συναλλαγματικά παίρνουν χρήμα στα χέρια τους, αλλά σε πραγματικούς όρους το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων θα κατακρημνιστεί.

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΕ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΑΝΕΙΑ

Σενάριο 1: Στην ελεγχόμενη κατάσταση θα διασωθούν οι καταθέσεις, απλά επειδή θα διασωθούν οι τράπεζες. Ωστόσο, θα συνεχιστεί το ροκάνισμά τους καθώς οι Έλληνες θα συνεχίσουν να «τρώνε από τα έτοιμα», ροκανίζοντας ανάλογα και τα αποθέματα των τραπεζών. Οι υποχρεώσεις σε δάνεια θα διατηρηθούν όπως είχαν. Ωστόσο, λόγω της αναμενόμενης εκτίναξης των κόκκινων δανείων (που θα σταματήσουν να εξυπηρετούνται) πολλές τράπεζες θα προχωρήσουν σε αναχρηματοδοτήσεις και  «κούρεμα» δανείων (μείωση συνολικού ποσού) σε οφειλέτες που αποδεδειγμένα έχουν πτωχεύσει.
Σενάριο 2: Σε περίπτωση άτακτης αναδιάρθρωσης χρέους μπαίνουμε πάλι σε «terra incognita». Η έξοδος από την ευρωζώνη θα οδηγήσει αναγκαστικά σε νέα νομοθεσία. Ένα νέο εθνικό νόμισμα θα επηρεάσει άμεσα το ενεργητικό των τραπεζών, δηλαδή τις υποχρεώσεις τους (καταθέσεις των πολιτών και επιχειρήσεων) και τις απαιτήσεις τους (δάνεια προς πολίτες και επιχειρήσεις). Ένα πιθανό σενάριο είναι ότι όλες οι καταθέσεις σε ευρώ αναγκαστικά θα μετατραπούν στο νέο εθνικό νόμισμα (π.χ. νέα δραχμή) και θα υποστούν υποτίμηση ίδια με αυτή του νομίσματος.