Όλο το πλαίσιο μεταμνημονιακής εποπτείας της Ελλάδας

Ολοκληρώνεται ο σχεδιασμός της λεγόμενης «μεταμνημονιακής εποπτείας» της χώρας η οποία, με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες, θα χορίζεται σε δύο φάσεις. Κατά την πρώτη φάση η οποία θα καλύπτει τα πρώτα έτη μετά την έξοδο από το μνημόνιο και πιθανότατα μέχρι το 2022 η εποπτεία θα είναι αυξημένη με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προχωρά ακόμη και σε τριμηνιαίους ελέγχους. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Ελλάδα θα πρέπει να υλοποιήσει και μια σειρά από δεσμεύσεις. Πρόκειται βασικά για την παραγωγή πρωτογενών πλεονασμάτων της τάξεως του 3,5% και για την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που δεν κατέστη εφικτό να ολοκληρωθούν μέχρι τώρα.

Κείμενο δεσμεύσεων με "προαπαιτούμενα" θα υπογράψει η κυβέρνηση - Τριπλή εποπτεία από Ευρωπαϊκή Επιτροπή - ESM και ΔΝΤ

Τα «προαπαιτούμενα» της μεταμνημονιακής εποπτείας δεν θα είναι καινούργιοι όροι. Θα συνταχθεί ένα κείμενο 5-6 σελίδων το οποίο θα περιγράφει ως υποχρεώσεις της ελληνικής πλευράς την πιστή εφαρμογή των μέτρων για τη σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος, την προώθηση των αποκρατικοποιήσεων, την ολοκλήρωση του κτηματολογίου και των δασικών χαρτών, την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης στη δημόσια διοίκηση αλλά και στον χώρο της ενέργειας.

Η πορεία της ελληνικής οικονομίας θα παρακολουθείται διπλά (ή και τριπλά αν συνυπολογστεί και η παρακολούθηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου). Οι μηχανισμοί παρακολούθησης θα είναι οι εξής:

1. Η παρακολούθηση από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης ο οποίος αποτελεί αυτή τη στιγμή τον μεγαλύτερο δανειστή της Ελλάδας. Ο μηχανισμός του ESM (καλείται Early Warning System ή Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης) διαρκεί –όπως ξεκαθάρισε άλλωστε και ο διευθύνων σύμβουλος του μηχανισμού- Κλάους Ρέγκλινγκ μέχρι την πλήρη αποπληρωμή του προγράμματος. Οι έλεγχοι θα γίνονται ανά εξάμηνο και θα διαρκέσουν μέχρι να αποπληρωθεί και το τελευταίο ευρώ στον ESM. Με τα σημερινά δεδομένα, το δάνειο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) λήγει το 2056 (σ.σ είναι 130,911 δις. ευρώ) ενώ οι εκταμιεύσεις που έχουν γίνει από τον ESM μέχρι στιγμής (44,874 δις. ευρώ μαζί με το ένα δις. ευρώ που εγκρίθηκε την περασμένη Πέμπτη) θα πρέπει να αποπληρωθούν μέχρι το 2060. Αν αποφασιστεί επιμήκυνση του δανείου του EFSF για μετά το 2060, προφανώς θα παραταθεί ανάλογα και η περιόδος επιτήρησης της ελληνικής οικονομίας βάσει του Συστήματος Έγκαιρης Προειδοποίησης.
2. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έχει τον δικό της μηχανισμό παρακολούθησης ενώ οι διαδικασίες θα είναι διαφορετικές ανάλογα με την περίοδο. Κατά τα πρώτα χρόνια της μεταμνημονιακής περιόδου –πιθανότατα μέχρι και το τέλος του 2022 οπότε και πρέπει η Ελλάδα θα εμφανίσει τα υψηλή πρωτογενή πλεονάσματα του 3,5% του ΑΕΠ- αναμένεται να εφαρμοστεί η διαδικασία της «αυξημένης εποπτείας». Εκτός απροόπτου η διαδικασία αυξημένης εποπτείας θα προβλέπει τριμηνιαίες επιθεωρήσεις της πορείας της ελληνικής οικονομίας. Η περίοδος κατά την οποία θα διαρκέσουν οι τριμηνιαίοι έλεγχοι δεν έχει «κλειδώσει» αλλά αναμένεται να είναι για τουλάχιστον τέσσερα χρόνια δηλαδή μέχρι και το 2022.
3. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει επίσης τον δικό του μηχανισμό παρακολούθησης (post surveillance program) ο οποίος διαρκεί μέχρι να αποπληρωθούν όλες οι δόσεις που εκκρεμούν. Υπενθυμίζεται ότι οι οφειλές της Ελλάδας προς το Ταμείο, ανέρχονται αυτή τη στιγμή στα 10,441 δις. ευρώ ενώ το πρόγραμμα αποπληρωμών έχει ως εξής:
   • 1,138 δις. ευρώ πρέπει να καταβληθεί μέσα στο 2018
   • 1,968 δις. ευρώ πρέπει να δοθεί το 2019
   • Το 2020 λήγει δόση 1,969 δις. ευρώ ενώ
   • Το 2021 πρέπει να πληρωθούν επιπλέον 1,969 δις.ευρώ
   • Το 2023 θα πρέπει να επιστραφεί ποσό της τάξεως των 1,284 δις. ευρώ ενώ η τελευταία πληρωμή είναι μικρή της τάξεως των 278 εκατ. ευρώ και πρέπει να γίνει στις αρχές του 2024.

Δεδομένου ότι όλα τα ενδεχόμενα σχετικά με τη στάση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου παραμένουν ανοικτά, αντίστοιχα ανοικτό είναι και το θέμα του ποια θα είναι η μεταμνημονιακή σχέση της Ελλάδας από το ΔΝΤ. Τα σενάρια που υπάρχουν αυτή τη στιγμή πάνω στο τραπέζι είναι τρία:

1. Να γίνει η «έκπληξη» και να αποφασιστεί η ενεργοποίηση του προγράμματος που έχει εγκρίνει κατ’ αρχήν το ΔΝΤ για την Ελλάδα. Αυτό το πρόγραμμα μπορεί να ενεργοποηθεί μόνο αν υπάρξει ρύθμιση για το ελληνικό χρέος που θα το χαρακτηρίσει ως βιώσιμο με βάση τα δεδομένα του ΔΝΤ. Αυτό θα σημαίνει ότι θα εκταμιευτούν περίπου 1,6 δις. ευρώ για την Ελλάδα. Το πρόγραμμα ναι μεν θα εκπνεύσει στις 20 Αυγούστου (δηλαδή θα διαρκέσει για μόλις μερικές εβδομάδες) αλλά από την άλλη η Ελλάδα θα παραμείνει «δεμένη» με το ΔΝΤ μέχρι να αποπληρώσει και τις υφιστάμενες οφειλές αλλά και το ποσό των 1,6 δις. ευρώ. Πάντως, με τα δεδομένα που υπάρχουν αυτή τη στιγμή, δεν φαίνεται να προχωράει η εκταμίευση του συγκεκριμένου ποσού.
2. Να μην υπάρξει ενεργοποίηση του προγράμματος και να ενεργοποιηθεί η διαδικασία της «μετα-προγραμματικής» παρακολούθησης όπως περιγράφεται από το καθεστώς του ΔΝΤ. Αυτή η διαδικασία θα ισχύσει για όσο χρονικό διάστημα θα παραμένουν ανεξόφλητες δόσεις προς το ΔΝΤ. Αυτό το στοιχείο είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς είναι ανοικτή η συζήτηση να αξιοποιηθούν πόροι από τον ESM (και συγκεκριμένα από το ποσό του δανείου που θα παραμείνει αδιάθετο μετά και την εκταμίευση της τελευταίας δόσης) προκειμένου να αποπληρωθεί πρόωρα η οφειλή προς το Ταμείο. Το πιθανότερο σενάριο αυτή τη στιγμή είναι ότι θα γίνει μερική αποπληρωμή του δανείου του ΔΝΤ ώστε και η Ελλάδα να επωφεληθεί από τη μείωση των επιτοκίων (σ.σ το χρήμα από του ΔΝΤ είναι πιο ακριβό από το χρήμα που δίνει ο ESM) αλλά και να παραμείνουν κάποιες ανεξόφλητες δόσεις ώστε το Ταμείο να διατηρήσει την παρουσία του στην Ελλάδα.
3. Το 3^ο σενάριο είναι να αποπληρωθούν και τα 10,44 δις. ευρώ προς το ΔΝΤ κάτι που σημαίνει ότι η Ελλάδα θα συνδέεται στο εξής με το Ταμείο μόνο ως μέλος του. Αυτό είναι και το λιγότερο πιθανό σενάριο να επιβεβαιωθεί.