Η Ευρώπη φοβάται

Τώρα που οι ψηφίδες των πληροφοριών μπαίνουν στην θέση τους, η εικόνα της Ευρώπης, που αναδύεται, ξαφνιάζει. Δυσάρεστα...
Τα γεγονότα στην σειρά τους.
Την περασμένη Κυριακή το απόγευμα οι διπλωμάτες των 28 χωρών-μελών, υπό τον πρόεδρο Τουσκ, κατέληξαν, όπως συμβαίνει πάντα, σε ένα κείμενο συμπερασμάτων για την προσφυγική κρίση, που θα υιοθετούσαν τη Δευτέρα οι ηγέτες των κρατών, σε μια έκτακτη σύνοδο κορυφής. Το κείμενο ήταν από πολλές απόψεις απογοητευτικό. Από ελληνικής άποψης ήταν επικίνδυνο, αφού νομιμοποιούσε το κλείσιμο των συνόρων κατά μήκος του πολυσυζητημένου «βαλκανικού διαδρόμου».

Αλλά λίγες ώρες αργότερα, η Άνγκελα Μέρκελ πήρε αγκαζέ τον πρωθυπουργό της Ολλανδίας και χτύπησε την πόρτα του Αχμέτ Νταβούτογλου. Οι τρεις τους, τρώγοντας νόστιμα λαχμαντζούν, κατέστρωσαν ένα σχέδιο που υπερέβαινε και ανέτρεπε το σχέδιο Τουσκ: Η Τουρκία θα δέχεται πίσω όλους όσοι θα περνούν παράτυπα τα νερά του Αιγαίου και, σε αντάλλαγμα, οι Ευρωπαίοι θα της δώσουν χρήματα (6 δισ.), το δικαίωμα του Τούρκων να ταξιδεύουν χωρίς βίζα, το άνοιγμα των παγωμένων κεφαλαίων της ενταξιακής διαδικασίας και, τέλος, τη διαβεβαίωση ότι για κάθε έναν μετανάστη ή πρόσφυγα που η Τουρκία θα δέχεται πίσω, ένας πρόσφυγας από τη Συρία, από τα 2,7 εκατομμύρια που διαβιούν σε τουρκικό έδαφος, θα μπαίνει στο αεροπλάνο με προορισμό κάποια ευρωπαϊκή χώρα.

Το σχέδιο έπεσε στο τραπέζι των ηγετών τη Δευτέρα το μεσημέρι, μέσα σε κλίμα απόλυτου αιφνιδιασμού... Και αργά τη νύχτα, μετά από περίπου 12 ώρες, η συφωνία πήρε ένα κατ' αρχήν «πράσινο φως», ώστε να ξανασυζητηθεί την ερχόμενη Πέμπτη στην τακτική σύνοδο κορυφής.
Από την επομένη άρχισαν οι αντιδράσεις: Ο ΟΗΕ αμφισβήτησε (και δικαίως) τη νομιμότητα μιας τέτοιας μεταχείρισης ανθρώπων που έχουν δικαίωμα στο άσυλο. Οι Γάλλοι (και πολλοί ακόμη) αμφισβήτησαν την ιδέα των ταξιδιών χωρίς βίζα για τους Τούρκους πολίτες. Η Ευρώπη των 28, στην μεγάλη της πλειοψηφία μοιάζει μάλλον απρόθυμη να προσφέρει στην Άγκυρα τα ανταλλάγματα που περιμένει. Και μοιάζει ακόμη λιγότερο πρόθυμη να φιλοξενήσει τους πρόσφυγες που, βάσει της συμφωνίας, θα φεύγουν από τους τουρκικούς καταυλισμούς. Οι ευρωπαϊκές χώρες που θα συμμετείχαν εθελοντικά σε ένα τέτοιο εγχείρημα μετριούνται, προς το παρόν, με τα δάχτυλα ενός χεριού.
Κι έτσι προβάλλει ένα δυσοίωνο σενάριο στον ορίζοντα: Η συμφωνία με την Τουρκία της περασμένης Δευτέρας να αποδειχθεί «πολύ καλή για να είναι αληθινή» και να μείνει στη ζωή μέχρι το βράδυ της ερχόμενης Κυριακής, όταν θα έχουν καταμετρηθεί οι ψήφοι των ομόσπονδων εκλογών στην Στουτγάρδη, το Μάιντς και το Μαγδεβούργο. Κι έπειτα σιγά σιγά να πάρει τον δρόμο για το τεράστιο αρχείο των ανυλοποίητων ευρωπαϊκών ιδεών και να εφαρμοστεί στην πράξη το σχέδιο Α, που περιέγραφε το κείμενο Τουσκ:

Ο βαλκανικός διάδρομος μένει κλειστός, όσοι βρίσκονται ήδη σε ελληνικό έδαφος μένουν σε αυτό, στα ελληνοτουρκικά σύνορα κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε και προσφέρουμε στην Τουρκία και την Ελλάδα χρήματα για να φροντίζουν τους πρόσφυγες που φιλοξενούν.

Μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν εξαιρετικά δύσκολη για την Ελλάδα. Απογοητευτική σε βαθμό απάνθρωπο για τον ίδιο τον προσφυγικό πληθυσμό. Μα προπάντων θα ήταν μια εξέλιξη δραματική για την Ευρώπη την ίδια, που όλο και περισσότερο παίρνει να μοιάζει με την ήπειρο που οι Ευρωπαίοι ήθελαν να αφήσουν για πάντα πίσω τους, την ήπειρο της δεκαετίας του '30. Της Ευρώπης που φοβάται, της Ευρώπης που αγωνιά για το μέλλον της, που έχει χάσει την αυτοπεποίθησή της και την πίστη της στην ιδέα πως η ευημερία και η δημοκρατία είναι όψεις του ίδιου νομίσματος, που τρέμει τον «άλλον» και που η πολιτική της τάξη αντιμετωπίζει έμφοβη τα αυταρχικά πολιτικά ένστικτα που κερδίζουν εδαφος από την Βουδαπέστη ως την Μπρατισλάβα και από εκεί στην Βιέννη και την ανατολική Σαξονία, στην Γερμανία την ίδια- όπου, παρεμπιπτόντως, οι δημοσκοπήσεις προλέγουν ποσοστά κοντά στο 20%, στις εκλογές της Κυριακής, για την νεόκοπη «Εναλλακτική για τη Γερμανία» που κερδίζει ψήφους πουλώντας ξενοφοβία.