Τι αλλάζει στον κόσμο το 2016

Το 2016 φέρνει νέες προσδοκίες, νέες ανατροπές κι έναν κόσμο που αλλάζει. Σ’ αυτές τις αλλαγές 6 γεγονότα και πρόσωπα μπορεί να παίξουν τον δικό τους – λιγότερο ή περισσότερο – καταλυτικό ρόλο: Είναι οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές, οι εξελίξεις στην Κϊνα και οι επιλογές του “Big Daddy Xi”, το δημοψήφισμα για το Brexit, η 16η χρονιά του Βλαντιμίρ Πούτιν στην ηγεσία της Ρωσίας, η λύση ή μη του Κυπριακού και η εκλογή νέου γραμματέα του ΟΗΕ.
Αυτούς τους 6 σταθμούς του 2016 παρουσιάζει, με τις δικές του εκτιμήσεις και προβλέψεις, το εκτενές αφιέωμα του Guardian:

Οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές
Στις 4 Νοεμβρίου του 2016 η εποχή Ομπάμα τελειώνει και η Αμερική αλλάζει πρόεδρο, με ό,τι μπορεί αυτό να συνεπάγεται για τις γεωπολιτικές ισορροπίες σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Το μεγάλο στοίχημα και ερώτημα είναι εάν η προεδρία των ΗΠΑ θα παραμείνει στα χέρια των Δημοκρατικών ή, μετά από τη συνήθη οκταετία, θα υπάρξει και πάλι η αλλαγή που θα οδηγήσει στον Λευκό Οίκο τους Ρεπουμπλικανούς.
Ως τελικούς διεκδικητές πάντως στη μάχη που θα απαντήσει το εν λόγω ερώτημα οι αναλυτές του Guardian βλέπουν την Χίλαρυ Κλίντον από την πλευρά των Δημοκρατικών και τον Μαρκο Ρούμπιο από τους Ρεπουμπλικανούς.
Όπως υποστηρίζουν, το φαινόμενο – των άκρων και της πολιτικής σύγχισης – του Ντόναλντ Τραμπ θα ξεφουσκώσει σύντομα και μετά τις προκριματικές του Φλεβάρη στο Νιου Χαμσάιρ, το εξ αρχής φαβορί των Ρεπουμπλικανών, ο Μάρκο Ρούμπιο, θα πάρει «κεφάλι» και θα ξεκινήσει την πορεία προς το χρίσμα.
Ο σχετικά μετριοπαθής Ρούμπιο, άλλωστε, είναι ο υποψήφιος πάνω στον οποίο ποντάρει σε στήριξη και χρήμα ο μηχανισμός του κόμματος καθώς οι Ρεπουμπλικανοί αναζητούν το πρόσωπο εκείνο που στην τελική αναμέτρηση του Νοέμβρη κόντρα στους Δημοκατικούς θα έχει καταφέρει να διεισδύσει σε ευρύτερα κοινωνικά στρώμματα.
Για την Χίλαρι Κλίντον ο ανταγωνισμός με τον – προερχόμενο εκ της αριστερής πτέρυγας των Δημοκρατικών – Μπέρνι Σάντερς διαγράφεται σκληρός στους πρώτους μήνες της χρονιάς, αλλά μετά την «Σούπερ Τρίτη» του Μαρτίου, οι αμερικανοί πολιτικοί αναλυτές θεωρούν ότι θα δικαιώσει τον τίτλο του φαβορί: Θα είναι – πλην θεαματικού απροόπτου – η υποψήφια των Δημοκρατικών που θα διεκδικήσει τον τίτλο της πρώτης γυναίκας προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η Κίνα
Σύμφωνα με το κινεζικό ημερολόγιο το 2016 είναι η χρονιά της Μαϊμούς. Είναι επίσης η χρονιά της 50ης επετείου από την έναρξη της πολιτιστικής επανάστασης του Μάο και είναι, ακόμη, το έτος των μεγάλων προκλήσεων για το Πεκίνο και τον, έως τώρα πανίσχυρο, ηγέτη του κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος Σι Γινπίνγκ.
Κατά την ανάλυση του Guardian, ο Big Daddy Xi – αδιαμφισβήτητος και κυρίαρχος ηγέτης μέχρι σήμερα – θα κληθεί μέσα στο 2016 να υπερασπιστεί τόσο τη θέση του, όσο και το νέο ρόλο της Κίνας στον κόσμο. Μεγάλο του όπλο εξακολουθεί να προβάλει η αλματώδης αναβάθμιση της Κίνας στο διεθνές γεωπολιτικό και οικονομικό σκηνικό, μεγάλος του αντίπαλος όμως στο εσωτερικό θεωρείται ο σκληρός πόλεμος που μαίνεται ανάμεσα στις φατρίες της διαφθοράς εντός του κινεζικού ΚΚ.
Ο πόλεμος αυτός αναμένεται να κορυφωθεί τους επόμενους μήνες, με παράπλευρους καθοριστικούς παράγοντες τόσο τις εξελίξεις στην τραυματισμένη και αδιαφανή χρηματιστηριακή αγορά της χώρας όσο και τις ευμετάβλητες και τεταμένες σχέσεις του Πεκίνου με την Ουάσιγκτον.
Το Brexit
Οι βρετανοί αναλυτές θεωρούν ότι σε έναν χρόνο από σήμερα οι βρετανοί θα έχουν ψηφίσει και αποφασίσει για το εάν θα μείνουν ή όχι στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Ο βρετανός πρωθυπουργός Ντέηβιντ Κάμερον έχει δεσμευτεί για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος έως το 2017, ωστόσο η γενική εκτίμηση στους πολιτικούς κύκλους του Λονδίνου είναι πως δεν θα περιμένει τόσο πολύ και οι κάλπες θα στηθούν εντός του 2016.
Όπως επισημαίνουν, ο Κάμερον δεν έχει να κερδίσει τίποτα παραπάνω εάν περιμένει έναν χρόνο ακόμη, η διάθεση παραχωρήσεων προς την Βρετανία από την Γερμανία και τη Γαλλία δεν θα είναι πιο έντονη το 2017 καθώς αμφότερες θα βρίσκονται σε εσωτερική προεκλογική πορεία και, ως εκ τούτων, οι αναλυτές του Guardian βλέπουν ως πιθανότερο χρόνο για την διεξαγωγή του «δημοψηφίσματος του Brexit» τον Σεπτέμβριο του 2016.
Σε ό,τι αφορά, όμως, το αποτέλεσμά του, δεν ρισκάρουν πρόβλεψη και εκτιμούν μόνον ότι θα είναι οριακό – είτε υπέρ του «ναι» στην Ευρώπη, είτε υπέρ του «όχι» και της εξόδου.
Αιτιολογώντας την εκτίμηση αυτή, η βρετανική εφημερίδα επισημαίνει τη μεγάλη άνοδο των ποσοστών του «Όχι» τον τελευταίο χρόνο: Πριν από έναν χρόνο η διαφορά υπέρ του «Ναι» στις δημοσκοπήσεις έφθανε σχεδόν στο 25%. Σήμερα, η διαφορά αυτή έχει περιοριστεί ανάμεσα μόλις στις 2 και τις 4 μονάδες – γεγονός, που αποδίδεται στην ενίσχυση του αντιευρωπαϊκού κλίματος σε όλη την ήπειρο στη σκιά της προσφυγικής κρίσης και της ανόδου των εθνικιστικών κινημάτων και κομμάτων.
Όπως υπενθυμίζει, δε, ο Guardian όπου έγινε δημοψήφισμα, με οποιοδήποτε διακύβευμα που αφορά την Ευρώπη, το τελευταίο διάστημα το αποτέλεσμα ήταν «Όχι».
H Ρωσία
Ο Guardian υποστηρίζει ότι η 16η χρονιά του Βλαντιμίρ Πούτιν στην εξουσία θα είναι και η πιο απρόβλεπτη. Όπως επισημαίνει, αυτή τη στιγμή τα ρωσικά μαχητικά βομβαρδίζουν στόχους εκτός των (πρώην) σοβιετικών συνόρων για πρώτη φορά μετά από μια ολόκληρη γενιά, η εξέγερση στην Ουκρανία τελεί σε μια θολή κατάσταση ημι-ανακωχής και η ρωσική οικονομία δονείται από τους τριγμούς που προκαλούν οι χαμηλές πετρελαϊκές τιμές.
Οι αναλυτές της εφημερίδες γράφουν ότι είναι αδφύνατο να υπάρξει η οποιαδήποτε ασφαλής πρόβλεψη για την έκβαση σε όλα αυτά τα μέτωπα, καθώς το ίδιο το σύστημα στην Ρωσία του Πούτιν είναι απρόβλεπτο. Και σημειώνουν ένα αιφνιδιαστικό γεγονός, όπως η κατάρριψη του ρωσικού Sukhoi από την Τουρκία, μπορούν να αλλάξουν όλα τα δεδομένα.
Πολύ περισσότερο, δε, γράφουν ότι τα πάντα εξαρτώνται και επηρρεάζονται από τον άνθρωπο που βίσκεται στην κουφή της πυραμίδας – τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Και υπενθυμίζουν ότι η εξαφάνιση του Πούτιν για μια εβδομάδα την περασμένη άνοιξη και η άρνηση των συμβούλων του να πααδεχθούν ότι είχε… γρίπη, προκάλεσαν τόσα σενάρια και αναταράξεις που είναι ενδεικτικά για το τι μπορεί να συμβεί στη Ρωσία εάν κάποια στιγμή, και για τον οποιονδήποτε λόγο, ο Πούτιν απουσιάσει σοβαρά από το επίκεντρο των εξελίξεων και των αποφάσεων.
Το Κυπριακό
Το 2016 χαρακτηίζεται ως η «ιστορική ευκαιρία» για την επίλυση του Κυπριακού όχι μόνον από τον Guardian αλλά και από τους περισσότερους αναλυτές και διπλωμάτες στον πλανήτη.
«Οι ελληνοκύπριοι γνωρίζουν ότι δεν φθάσουν σε συμφωνία τώρα, το πιθανότερο είναι ότι η διχοτόμηση θα παγιωθεί και η Τουρκία θα προσαρτήσει το βόρειο τμήμα του νησιού. Αυτό δεν σημαίνει μόνον ότι θα συνορεύουν με την Τουρκία, αλλά ότι θα είναι γείτονες με μια εξαιετικά ενοχλητική Τουρκία, λέει χαρακατηριστικά ο ειδικός του LSE επί του Κυπριακού Τζέημς Κερ Λίντσεϊ.
Ο ίδιος σημειώνει πως και για τους τουρκοκύπριους το διακύβευμα είναι εξίσου σημαντικό. Μια ενωμένη Κύπρος θα τους πρόσφερε, όπως λέει, όχι μόνον ένα καλύτερο και πιο φωτεινό μέλλον ως κράτους – μέλους της ΕΕ αλλά και μια χώρα η οποία, σε βαθιά αντίθεση με την Τουρκία, είναι προοδευτική και κοσμική.
Ο Κερ Λίντσεϊ υποστηρίζει επίσης ότι ο Νίκος Αναστασιάδης και ο Μουσταφά Ακιντζί είναι οι ιδανικοί, μετριοπαθείς ηγέτες για να κλείσουν τη μεγάλη πληγή του Κυπριακού. «Εάν δεν μποροέσουν να το λύσουν αυτοί οι δύο, τότε δεν θα λυθεί ποτέ», λέει χαρακατηριστικά και δίνει πιθανότητες «λίγο πάνω από το 6» στην κλίμακα του 10 για να επιτευχθεί εντός του 2016 η συμφωνία για το Κυπριακό.
Θέματα – κλειδιά, βεβαίως, παραμένουν το εδαφικό, τα ζητήματα ασφάλειας και οι περιουσίες. Είναι όλα θέματα που μπορούν να μπλοκάρουν τη συμφωνία, ενώ το να κερδηθεί το «ναι» στα δημοψηφίσματα και των δύο πλευρών θεωρείται εξίσου δύσκολο με το να επιτευχθεί λύση σε επίπεδο ηγεσιών.
Νέος γραμματέας του ΟΗΕ
Στο τέλος του 2016 τα Ηνωμένα Εθνη θα αποκτήσουν νέο γραμματέα με ισχυρές πιθανότητες να πρόκειται, για πρώτη φορά στην ιστορία του Οργανισμού, για γυναίκα. Το εάν αυτό όμως μπορεί να δώσει και καλύτεες προοπτικές στον πλανήτη παραμένει αμφίβολο. Το 2006 ο Μπαν Κι-μουν επελέγη ακριβώς γιατί δεν φαινόταν να συνιστά καμία απειλή για τις επιδιώξεις των μεγάλων δυνάμεων και, στην πράξη, δικαίωσε ξανά τον ρόλο του αδύναμου επικεφαλής ενός επίσης αδύναμου ΟΗΕ.
Οι πιθανότητες να διατηρηθεί και πάλι αυτή η παράδοση είναι εξαιρετικά ισχυρές, παρά την παγκόσμια καμπάνια «1 for 7 Billion» και τη συγκέντρωση 170 εκατομμυρίων υπογραφών που ζητούν πιο δημοκρατικές διαδικασίες στην εκλογή του γραμματέα του ΟΗΕ.
Εως ότου, δε, να φανεί εάν οι 5 υπερδυνάμεις που έχουν δικαίωμα βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας θα ενδώσουν στην πίεση για πιο δημοκρατική εκλογή, τα φαβορί που συζητούνται για τη θέση του νέου Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ προέρχονται κυίως από τις πρώην αντολικοευρωπαϊκές χώρες: Είναι δύο βουλγάρες – η επικεφαλής της Unesco Ιρίνα Μπόκοβα και η επίτροπος Προϋπολογισμού της ΕΕ Κρισταλίνα Γκεογκίεβα – καθώς και η πρώην υπουργός Εξωτερικών της Κορατίας Βέσνα Πούσικ.
Στα ονόματα που παίζουν επίσης είναι και εκείνο της Ελεν Κλαρκ, πρώην πρωθυπουργού της Νέας Ζηλανδίας.