Η κρίση και οι «Κροίσοι»

Του Γιώργου Κ. Καββαδία*

Σε συνθήκες παρατεταμένης κρίσης ο πλούτος αυξάνεται, ενώ ταυτόχρονα η φτώχεια παίρνει γιγάντιες διαστάσεις βαθαίνοντας τις κοινωνικές ανισότητες. Οι … Κροίσοι σε όλο τον πλανήτη τρέφονται από την κρίση. Οκτώ άτομα κατέχουν σχεδόν όσα 3,6 δισ. άνθρωποι, το φτωχότερο 50% του κόσμου. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε η οργάνωση Oxfam, σε έρευνα με βάση επεξεργασμένα δεδομένα από την ελβετική τράπεζα Credit Suisse και το περιοδικό Forbes, 7 στους 10 ζουν σε χώρα με αύξηση της ανισότητας τα τελευταία 30 χρόνια, ενώ η φοροαποφυγή των πολυεθνικών κοστίζει, κάθε χρόνο  στις φτωχές χώρες 100 δισ. Παράλληλα, στην έρευνα αναφέρεται πως ο πλούτος των πολύ πλούσιων έχει αυξηθεί ετησίως κατά 11%, κατά μέσο όρο, από το 2009. Οι γυναίκες, σύμφωνα με την Oxfam, θα χρειαστούν 170 χρόνια για να φτάσουν στο σημείο να πληρώνονται το ίδιο με τους άνδρες.


Πίσω από την άλλη πλευρά του φεγγαριού κρύβεται η νόμιμη ληστεία του κοινωνικού πλούτου που παράγουν οι εργαζόμενοι σωρεύοντας αμύθητα κέρδη για τις μεγάλες επιχειρήσεις και τις πολυεθνικές.  Η αλήθεια είναι  ότι η σημερινή κρίση είναι μια βαθιά και παρατεταμένη κρίση της καπιταλιστικής οικονομίας που συνθλίβεται κάτω από την κυριαρχία του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Είναι αποτέλεσμα της βασικής  και άλυτης αντίφασης: από τη μια υπερσυσσώρευση κερδών για το κεφάλαιο και από την άλλη ένταση της εκμετάλλευσης  των εργαζομένων. Μόνο που όσο εντείνεται η εκμετάλλευση και συρρικνώνεται το εισόδημα τόσο μειώνεται και η ζήτηση με επιπτώσεις στην κερδοφορία των επιχειρήσεων. «Η τελική αιτία  όλων των πραγματικών κρίσεων παραμένει πάντα η φτώχεια και ο περιορισμός της κατανάλωσης» (Κ. Μαρξ,  «Το  Κεφάλαιο»).

Την ίδια ώρα στην Ελλάδα η έξαρση της φτώχειας και της ανεργίας «κτυπάει κόκκινο». Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ ο πληθυσμός που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό ανέρχεται στο 35,7% του πληθυσμού της χώρας. Μπορεί να πανηγυρίζει η κυβέρνηση ότι η ανεργία μειώθηκε στο 23%, ωστόσο για έναν ακόμα μήνα η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση της «μαύρης» κλίμακας της ανεργίας και μάλιστα με ποσοστά υπερδιπλάσια από τον μέσο όρο της ευρωζώνης. Σύμφωνα με τα νεότερα στοιχεία της Eurostat, η ανεργία στην Ελλάδα παραμένει  στο 23,1% (στοιχεία Σεπτεμβρίου), έναντι 19,2% (στοιχεία Νοεμβρίου). Οι απασχολούμενοι ανήλθαν σε 3,69 εκατομμύρια, την ώρα που οι άνεργοι, οι συνταξιούχοι και τα άτομα που δεν αναζητούν εργασία ανήλθαν αθροιστικά σε 4,35 εκατομμύρια. Οι άνεργοι ανέρχονταν σε 1.102.335 . Με τον νέο υπολογισμό της άνεργης εργατικής δύναμης, η ανεργία θα διαμορφωθεί περίπου σε 1.571.571 άτομα ή το 32,78% του εργατικού δυναμικού! Εν τω μεταξύ οι μακροχρόνια άνεργοι, όσοι δηλαδή αναζητούν εργασία πάνω από 12 μήνες, αποτελούν το 73,8% των άνεργων. Με λίγα λόγια επτά στους δέκα ανέργους έχουν να δουλέψουν πάνω από έναν χρόνο – πρόκειται για 820.000 άτομα. Παράλληλα, εννέα στους δέκα ανέργους βρίσκονται κυριολεκτικά στο περιθώριο και δεν λαμβάνουν καμία απολύτως στήριξη από τον ΟΑΕΔ, ούτε επίδομα ανεργίας ούτε επιδότηση απασχόλησης. Σε 350.000 οικογένειες δεν υπάρχει εργαζόμενο μέλος. Περισσότερα από 1 στα 5 νοικοκυριά (22,4%) έχουν ένα μέλος στην οικογένεια που εργάζεται για λιγότερα χρήματα από τον επίσημα καθορισμένο κατώτατο μισθό των 586 ευρώ (490 ευρώ καθαρή αμοιβή).

Την ίδια ώρα οι πολυεθνικές φαρμακευτικές όπως η Novartis πέτυχαν να πάρουν από την Ελλάδα 50 δισ. ευρώ τα τελευταία χρόνια οι 500 πιο κερδοφόρες ελληνικές εταιρείες βελτίωσαν εντυπωσιακά την κερδοφορία τους, παρότι οι πωλήσεις τους κατέγραψαν μικρή μείωση. (ICAP).

Η κρίση εγκυμονεί κινδύνους, αλλά αποτελεί και μια ευκαιρία αντίστασης και ανατροπής της κυρίαρχης πολιτικής που θέτει τα κέρδη πάνω από τους ανθρώπους. Αγώνες χρειάζονται κοινωνικοί ενάντια στις κυρίαρχες πολιτικές που αντιμετωπίζουν τον άνθρωπο ως μέσο, ως καύσιμη ύλη για την καπιταλιστική ανάπτυξη. Αγώνες για μια άλλη κοινωνία με κέντρο τον άνθρωπο.

* Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος, μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης», αρθρογράφος στο «ΕΘΝΟΣ» και μέλος του ΔΣ της ΕΛΜΕ Πειραιά.