ΟΤΑΝ ΟΙ ΕΓΓΛΕΖΟΙ ΒΟΜΒΑΡΔΙΖΑΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ*

ΜΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΙ' ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΟΤΙ ΘΑ ΜΑΣ ΕΠΙΣΤΡΕΨΟΥΝ ΤΑ ΚΛΕΜΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΛΓΙΝ ΜΑΡΜΑΡΑ

Ορισμένα δημοσιεύματα στον βρετανικό Τύπο (Γκάρντιαν) έφεραν πάλι στην επικαιρότητα το θέμα των κλεμμένων μαρμάρων του Παρθενώνα που σήμερα εκτίθενται στο Βρετανικό Μουσείο. Οι αρθρογράφοι συνηγορούν για την επιστροφή τους και αυτό έδωσε την αφορμή σε έλληνες σχολιαστές να εκφράσουν για μια ακόμη φορά την ελπίδα ότι επιτέλους κάποια στιγμή οι βρετανοί θα αποφασίσουν την επιστροφή τους.

Φρούδες ελπίδες.Το δείχνει η ιστορία μέχρι τώρα. Κι όχι μόνο για τα ελληνικά μάρμαρα αλλά και για όλους τους θησαυρούς που έκλεψαν από πολλές χώρες οι βρετανοί αποικιοκράτες και τα κρατάνε στα μουσεία τους. Τάχα μου ότι εκεί προστατεύονται καλύτερα. Το πόσο σέβονται τα μεγάλα μνημεία του ανθρώπινου πολιτισμού το αποδεικνύει  και μια ακόμη ιστορία που οι νικητές του ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου προσπάθησαν, και εν μέρει το πέτυχαν, να μείνει καταχωνιασμένη. Ζητάμε να μας επιστρέψουν τα μάρμαρα αυτοί που το Δεκέμβρη του 1944 δεν δίστασαν να μετατρέψουν την Ακρόπολη σε βάση από την οποία κανονιοβολούσαν τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ χωρίς να τους ενδιαφέρουν  οι κίνδυνοι  που συνεπαγόταν αυτή η κίνηση για το μεγαλύτερο μνημείο της ανθρωπότητας.

Φωτογραφία του Dmitri Kessel, το Δεκέμβρη του 1944. Βρετανός στρατιώτης στο Μουσείο της Ακρόπολης… Ετσι σεβάστηκαν το μνημείο.

Από αυτούς λοιπόν περιμένουμε να μας επιστρέψουν τα μάρμαρα; Ακόμη και πρόσφατα μαζί με τους αμερικάνους δεν μπήκαν στο Ιράκ και κατέστρεψαν ή έκλεψαν τους πολιτιστικούς θησαυρούς της χώρας;

Άς θυμηθούμε λοιπόν αυτή την ιστορία του Δεκέμβρη του 1944 , ως μία συμβολή σ” αυτή τη συζήτηση που όλο ανοίγει και ποτέ δεν κλείνει.

Το Μουσείο της Ακρόπολης στεγάζεται στο χώρο όπου παληά βρισκόταν το Σύνταγμα Χωροφυλακής Μακρυγιάννη εκεί που το Δεκέμβρη του ’44 έγινα πολύ σκληρές μάχες μεταξύ των χωροφυλάκων και των συμμάχων τους εγγλέζων από την μιά μεριά και των ανταρτών του ΕΛΑΣ από την άλλη. Οι βρετανοί για να στηρίξουν τους χωροφύλακες ( οι οποίοι  είχαν συνεργαστεί με τους γερμανούς κατακτητές και με την απελευθέρωση οι βρετανοί τους πήραν υπό την προστασία τους) εγκατέστησαν  αλεξιπτωτιστές πάνω στο Ιερό Βράχο και χτυπούσαν τους ξεσηκωμένους αθηναίους. Χτυπούσαν εκ του ασφαλούς ξέροντας πως οι Ελασίτες δεν επρόκειτο να απαντήσουν για να μην γίνει ζημιά στα μνημεία.

Στην «Έκθεσή για τα Δεκεμβριανά» του  τότε γραμματέα του ΚΚΕ Γιώργη Σιάντου αναφέρονται σχετικά τα εξής:

«Σχετικά με την Ακρόπολη πρέπει να τονιστεί πως ο ΕΛΑΣ έλαβε κάθε μέριμνα να μην συμβεί εκεί καμμιά ζημιά. Γι αυτό έδωσε προφορικές οδηγίες στα τμήματά του να μην επιχειρήσουν εκεί . Σε καμιά Διαταγή του δεν αναφέρεται επιχείρηση για την Ακρόπολη , για να μη δώσει αφορμή στην αντίδραση με συκοφαντίες να κατηγορήσει πως έγινε αιτία καταστροφής της. Εντούτοις οι Άγγλοι εκμεταλλεύονται την αδυναμία του ΕΛΑΣ και αμέσως έγιναν κύριοι της σκοπιάς αυτής όχι μόνο της Αθήνας αλλά και του μεγαλύτερου τμήματος του λεκανοπεδίου , αδιαφορούντες αν ο παγκοσμίου φήμης και ενδιαφέροντος αρχαιολογικός αυτός τόπος καταστραφεί από τα σύγχρονα όπλα. Μα ο ΕΛΑΣ και πάλι σεβάστηκε το αρχαιολογικό μνημείο και υπερήφανα καυχιέται πως μέχρι τέλους του αγώνα δεν έριξε απάνω του ούτε τουφεκιά ενώ έβλεπε από τα παρατηρητήρια του κατακάθαρα τους παρατηρητές με τα όργανά τους και τα πολυβόλα και όλμους στη δράση τους».

Στο τελευταίο μέρος της «Έκθεσης» που από το ύφος της γλώσσας του φαίνεται ότι  συντάχθηκε από μόνιμο αξιωματικό του τακτικού Στρατου  που υπηρέτησε στον ΕΛΑΣ αναφέρονται και τα εξής για τη μάχη του Μακρυγιάννη η έκβαση της οποίας ήταν καθοριστική για την αρνητική (για τον ΕΛΑΣ) εξέλιξη τουΔεκέμβρη:

«Το συγκρότημα Μακρυγιάννη υπεστηρίχθη λυσσωδώς από τα πυρά των Αγγλικών τανκς. Αυτά είχαν μπη μέσα στον περίβολο και με τα πυκνά πυρά των απηγόρευαν στους πολιορκητές του ΕΛΑΣ να εισχωρήσουν από τα ρήγματα του μανδρότοιχου. Επί του βράχου της Ακροπόλεως πολυβόλα βαρέα και πυροβόλα προστατευόμενα από τα απαραβίαστα διά τους Έλληνας μαχητάς μνημεία του Παρθενώνος επέθετον τα πυρά των κατά των νώτων των πολιορκητών του Μακρυγιάννη και τους έφερναν σε δύσκολη θέση».

Ένας από τους πρωταγωνιστές της μάχης του Δεκέμβρη ο Σπύρος Κωτσάκης (ο «Νέστορας» της Κατοχής ) καπετάνιος του Α” Σώματος Στρατού του ΕΛΑΣ που σήκωσε το βάρος της σύγκρουσης τις πρώτες κρίσιμες μέρες  (Σώμα Στρατού τρόπος του λέγειν, μόνο 6500 οπλισμένους με λιανοντούφεκαείχε και 15.000 άοπλους εφεδρικούς) δίνει μιά άλλη σημαντική πληροφορία : Ο ΕΛΑΣ είχε φυλάκια στην  Ακρόπολη , αλλά μετά από συμφωνία με τους Άγγλους απεσύρθησαν για να μην γίνει ζημιά στα μνημεία. Οι Άγγλοι παραβίασαν τη συμφωνία εγκαταστάθηκαν στον Ιερό Βράχο και άρχισαν από εκεί ναχτυπούν τους Ελασίτες, Να τι γράφει ο «Νέστορας» στο βιβλίο του « Δεκέμβρης του 1944 στην Αθήνα» για τη μάχη  στου Μακρυγιάννη  :

«Φυσικά η επέμβαση των Άγγλων οι οποίοι παράσπονδα κατέλαβαν την Ακρόπολη και χτυπούσαν και προστάτευαν του Μακρυγιάννη από κει ψηλά , ήταν αποφασιστικός παράγοντας στην τελική έκβαση. Και λέμε παράσπονδα , γιατί τις πρώτες ημέρες την Ακρόπολη την είχαμε εμείς . Τότε οι Άγγλοι είπαν να αφήσουμε έξω την Ακρόπολη από τις συγκρούσεις. Έτσι η Ταξιαρχία ( σ.σ. η 1^η Ταξιαρχία του ΕΛΑΣ της Αθήνας ) απόσυρε το απόσπασμά της κι αυτοί έσπευσαν να εγκαταστήσουν δικές τους δυνάμεις , σε μιά θέση που εδέσποζε του Μακρυγιάννη».

Οι βρετανοί ήταν σίγουροι πως ο ΕΛΑΣ δεν επρόκειτο να χτυπήσει την Ακρόπολη. Κι ας είχαν οι Ελασίτες της Αθήνας (από ένα σημείο και μετά όταν ενισχύθηκαν με δυνάμεις του τακτικού ΕΛΑΣ από την επαρχία) και όλμους και μικρά κανόνια.

Αλλη μια φωτογραφία του Dmitri Kessel από το Δεκέμβρη του 1944 που αποδεικνύει το «σεβασμό» των Βρετανών για την Ακρόπολη, την οποία είχαν μετατρέψει σε στρατώνα…

Αυτό φαίνεται και από τα Δελτία του στρατηγείου των βρετανικών δυνάμεων στην Ελλάδα (ΑΡΚΦΟΡΣ) . Σε όλα τα Δελτία που έβγαιναν καθημερινά στη διάρκεια των μαχών οι άγγλοι αξιωματικοί δεν αναφέρουν ανάλογο κίνδυνο επίθεσης. Και μόνο σε ένα (εκδόθηκε στις 12.00 της 11^ης Δεκεμβρίου και δημοσιεύεται στον πρώτο τόμο των Αρχείων του ΓΕΣ ) υπάρχει η εξής αναφορά : «Πολίτης αναφέρει συγκέντρωσιν 2500 ανδρών του ΕΛΑΣ με πρόθεσιν να επιτεθούν κατά της Ακροπόλεως την νύκτα». Αλλά και αυτό ήταν ένα ψέμα  που έλεγαν διάφοροι «καλοθελητές» εθνικόφρονες για να κάνουν τους καλούς στους εγγλέζους  του στρατηγού Σκόμπυ. Όπως προκύπτει από τα επίσημα έγγραφα του ΕΛΑΣ σχεδιαζόταν διείσδυση μέσω Πλάκας προς την πλατεία Συντάγματος και σε καμιά περίπτωση προς την Ακρόπολη για την οποία προβλεπόταν μόνο ο αποκλεισμός των διαβάσεων προς αυτήν για να μην μπαινοβγαίνουν ελεύθερα οι άγγλοι αλεξιπτωτιστές.  Αυτό φαίνεται  καθαρά σε διαταγή επιχειρήσεων  του Α” Σώματος  Στρατού του ΕΛΑΣ που εκδόθηκε στις 17.15 της 10^ης Δεκεμβρίου και υπογράφεται από τον διοικητή του Σώματος συνταγματάρχη (προερχόμενο από τον τακτικό Στρατό) Πυριόχο και τον καπετάνιο Νέστορα:

«1^η Ταξιαρχία (…)να συνεχίσει την εκκαθάρισιν των Στρατώνων Μακρυγιάννη και εις περίπτωσιν καθ ήν μέχρι του μεσονυκτίου δεν έχει εκκαθαρίση τούτους να εγκαταλέιψη μικράς δυνάμεις προς απασχόλησιν και σύσφιξιν , διά δε των υπολοίπων δυνάμεων να εισβάλη την 5^ην πρωινήν της 11^ης τρέχοντος εις Πλάκαν αιφνιδιαστικώς και τρομοκρατικώς, προωθουμένη ει δυνατόν μέχρι πλατείας Συντάγματος. Συνεννουμένη μετά των πολιτικών οργανώσεων να αποφράξη τας διαβάσεις προς την Ακρόπολιν χρησιμοποιούσα πάντα τα κατάλληλα μέτρα…». (Για την ιστορία ο ΕΛΑΣ κατάφερε να φτάσει σε απόσταση 300 μέτρων από την πλατεία Συντάγματος αλλά οι δυνάμεις του έμειναν εκεί και δεν προχώρησαν).

Ο ΕΛΑΣ διαμαρτυρήθηκε για την χρησιμοποίηση της Ακρόπολης. Σε προκήρυξη της Κεντρικής του Επιτροπής ( την αποτελούσαν ο Γιώργης Σιάντος  και οι στρατηγοί προερχόμενοι από τον τακτικό Στρατό Εμ. Μάντακας και Μ. Χατζημιχάλης) που απευθυνόταν στο λαό της Αθήνας και μοιράστηκε στα μέσα του Δεκέμβρη αναφέρονταν και τα εξής: «…Οι Άγγλοι άφησαν ελεύθερους τους Γερμανούς στην Κρήτη και τα Δωδεκάνησα για να σκοτώσουν τον Ελληνικό Λαό. Στήνουν κανόνια στην Ακρόπολη κι απ” εκεί σφάζουν τον Ελληνικό Λαό γιατί ξαίρουν πως δεν θα τους χτυπήσουμε αυτού από σεβασμό προς τα μνημεία του Πολιτισμού μας….».

Όμως  η εντολή του βρετανού πρωθυπουργού Τσώρτσιλ προς τον στρατηγό Σκόμπι ήταν ξεκάθαρη:Μη διστάσεις να φερθείς σαν σε κατακτημένη πόλη. Κι αυτό έκανε αυτό το ευγενές τέκνο της βρετανικής αυτοκρατορίας. Δίνοντας εντολή στους άνδρες του να χτυπήσουν και μνημεία όπως   τομνημείο του Φιλοπάππου! Το ανέφεραν μάλιστα υπερηφάνως και σε  απόρρητο «Δελτίο Πληροφοριών» του στρατηγείου των Βρετανικών Δυνάμεων στην Ελλάδα  (ΑΡΚΦΟΡΣ) της 15^ηςΔεκεμβρίου  1944 ( ώρα 15.00) για τις μάχες πέριξ του Συντάγματος Χωροφυλακής (το Δελτίο δημοσιεύεται κι αυτό στον πρώτο τόμο των Αρχείων του Εμφυλίου Πολέμου εκδοση του Γενικού Επιτελείου Στρατου  το 1998 επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ ) : «Κεντρικός Τομεύς. 4^ον Τάγμα 2ας Ταξιαρχίας Αεραγημάτωναναφέρει κίνησιν εις δένδρα και πέριξ του Μνημείου Φιλοπάππου (364437- σ.σ. πρόκειται για σημείο του στρατιωτικού χάρτη). 5^ον Τάγμα αναφέρει ότι το Μνημείον εβλήθη δι όλμων και οπλοπολυβόλων κατόπιν παρατηρηθείσης κινήσεως. Καλά αποτελέσματα. Πολυάριθμοι εχθρικαί απώλειαι ….».

Από αυτούς λοιπόν περιμένουμε να μας επιστρέψουν τα μάρμαρα;

*Πηγή: imerodromos.gr