«Ξέρουμε τι σημαίνει να βγεις από τα σωθικά της γης»

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΙΟΥΣΗ

«Το σκοτάδι και την υγρασία, τη μούχλα του αέρα που εισπνέεις στα σωθικά σου, τα λασπόνερα που τσαλαβουτάς εκεί στην υγρή στοά, τις μαύρες αχανείς τρύπες αριστερά και δεξιά που συναντάς, τα βαγονέτα με φορτωμένα εργαλεία, δεν τα ξεχνάς με τίποτε.

Σε ακολουθούν σε όλη σου τη ζωή. Τα κουβαλάς στο πετσί σου. Εκεί κάτω στις γαλαρίες, στην απόκοσμη ησυχία δεν έχεις περιθώρια, κάνεις το Σταυρό σου, ξεκινάς τη βάρδια και χάνεσαι στον λαβύρινθο του ορυχείου. Παλεύεις με τους φόβους και τις αγωνίες σου για να βγει το μεροκάματο».

Περισσότερα από είκοσι πέντε χρόνια ζούσε σαν τυφλοπόντικας ο Γιάννης Βουργιάς από την Αγία Αννα της Εύβοιας. Από μαθητής, τότε που παιζόταν στο σινεμά το «Gold» με τον Ρότζερ Μουρ και τη Σουζάνα Γιορκ, βασισμένο στη νουβέλα «Χρυσωρυχείο» του Γουίλμπουρ Σμιθ. Το καθημερινό του δρομολόγιο, πέρα δώθε στο Μαντούδι στο ορυχείο του Παπαστρατή για εξόρυξη λευκόλιθου. «Μπαίναμε μέσα για να βρούμε φλέβες ορυκτού. Δύο, πρωί, απόγευμα, ακόμη και νυχτερινή βάρδια. Στην αρχή με λάμπα ασετιλίνης, μετά με φακούς. Μούσκευαν οι μπότες από το νερό. Τύχαιναν και ατυχήματα, μια φορά έσκασε ένας χείμαρρος νερού, πλημμύρισαν οι στοές, πήρε το ποτάμι όλη τη λιθομόνωση. Ευτυχώς δεν είχαν κατεβεί άνθρωποι κάτω. Μια άλλη φορά, καλοκαίρι του 1986 ήταν, πήραμε νωρίς πρέφα ότι υποχωρούσε η κεντρική στοά. Ισα που προλάβαμε».

Ο Γιάννης, όπως και άλλοι συνάδελφοί του, παρακολούθησε με κομμένη την ανάσα χθες την επιχείρηση απεγκλωβισμού των 33 Χιλιανών συναδέλφων του. «Μα τον Θεό, δακρύσαμε. Ξέρουμε τι σημαίνει να βγαίνεις από τα σωθικά της γης, να μετράς το οξυγόνο, να σκέφτεσαι πως από θαύμα ζεις. Ηταν τυχεροί και σώθηκαν. Μακάρι να μην τους πλακώσουν οι τόνοι... της δημοσιότητας».

Για τον Γιάννη Μπαϊπάκη η εργασία στα ορυχεία Σκαλιστήρη βάστηξε πάνω από είκοσι χρόνια. «Μεταφέραμε σε μεγάλο βάθος εργάτες, μηχανήματα και εκρηκτικά. Αυτό και εάν ήταν επικίνδυνο. Ενα τσαφ να γινόταν τιναζόσουν στον αέρα. Από αυτή τη δουλειά ζούσε όλη η περιοχή γύρω από το Μαντούδι. Εγινε το κακό το 1981, ένα ξεχασμένο φουρνέλο έσκασε και χάσαμε τον γαμπρό μου, τον Θύμιο Μπατσακούτσα».

Το ίδιο σκηνικό και τον Σεπτέμβριο του 2003. Στο μεταλλείο της «Αργυρομεταλλευμάτων και Βαρυτίνης», στη στοά «610 καμάρες», δύο άνθρωποι, ο 34χρονος Ευστάθιος Παπάς και ο 48χρονος Σπύρος Δέλιος, έχασαν τη ζωή τους όταν κατέρρευσε τμήμα οροφής στοάς σε λιγνιτωρυχείο στο 51ο χλμ. της εθνικής οδού Λαμίας-Αμφισσας.

Στο παλαιότερο εν ενεργεία ορυχείο της χώρας, στο Νέο Κόκκινο Θηβών, εργάζεται από το 1984 ο Βασίλης Καραγιάννης. «Στο μεταλλείο νικελίου της "Λάρκο" μπαίνουμε στο βουνό τριάμισι χιλιόμετρα. Το βουνό είναι απρόβλεπτο, η υγρασία διαβρώνει το έδαφος και τα μεταλλικά στηρίγματα. Η γυναίκα μου και τα παιδιά μου τρομάζουν στη σκέψη ατυχήματος. Μέση, πνεύμονες και πόδια υποφέρουν. Δεν γίνεται αλλιώς, ο αγώνας είναι καθημερινός».

Μηχανικός μεταλλείων ο Γιάννης Κωνσταντινίδης, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Μεταλλωρύχων, είδε την επιχείρηση διάσωσης των Χιλιανών και στα μάτια του ξετυλίχθηκαν σκηνές που έζησε και που πολλές φορές στην πολύχρονη καριέρα του απευχόταν να ζήσει. «Είναι μια περιπέτεια η ζωή στα έγκατα. Κατεβάζεις αέρα με σωληνώσεις από την επιφάνεια, βάζεις μπροστά κομπρεσέρ, χτίζεις με πλέγμα και καρδιά σήραγγες για να πας πιο πέρα. Εδώ σε μια σήραγγα αυτοκινήτου μπαίνεις με φώτα και άσφαλτο και ψυχοπλακώνεσαι. Σκέψου να είσαι κάποια χιλιόμετρα κάτω από τη γη».

Ο ίδιος δεν ξεχνά εκείνο το δυστύχημα, το 1973, όπου έχασαν τη ζωή τους δύο εργάτες. Μόλις που ξεκινούσε ως μηχανικός. «Κατέπεσε το μπροστινό τμήμα της οροφής στη στοά. Καταπλακώθηκαν οι άνθρωποι. Το εργοτάξιο αποκλείστηκε για να διενεργήσουν έρευνα οι αρμόδιες υπηρεσίες. Οταν ξανάνοιξε, το μυαλό μας δεν ξεκολλούσε από τις ζωές που χάθηκαν».