Το «Αιώνιο» Ελληνικό Σκάνδαλο Διαφθοράς Αποκαλύπτεται

Τις διαστάσεις του πλέον διαχρονικού σκανδάλου διαφθοράς με ετήσιο τζίρο πάνω από 120 εκατ. ευρώ, στο οποίο συμμετέχουν σχεδόν αναγκαστικά η πλειονότητα των ελλήνων πολιτών, οι περισσότεροι αρμόδιοι δημόσιοι υπάλληλοι και ιδιαίτερα σημαντικό ποσοστό των «ενδιάμεσων» προσώπων, επιχειρεί να καταγράψει πολύμηνη έρευνα του υπουργείου Μεταφορών που παρουσιάζει «Το Βήμα».
Πρόκειται για τις διαβλητές διαδικασίες έκδοσης αδειών οδήγησης που έχουν αφεθεί, παρά τις δεκάδες εξαγγελίες μέτρων, για σχεδόν 50 χρόνια στα «χέρια» ενός πολυσύνθετου κυκλώματος περίπου 3.000 ιδιωτικών και δημοσίων υπαλλήλων οι οποίοι χρηματίζονται και εκβιάζουν τους υποψήφιους οδηγούς. Παράλληλα δημιουργούν έναν τεράστιο κύκλο παρανομίας
αλλά και μεγάλα προβλήματα στην οδική ασφάλεια, με επακόλουθο εκατοντάδες σοβαρά τροχαία ατυχήματα ετησίως.
Είναι μια σκανδαλώδης κατάσταση που έχει αναδειχθεί τουλάχιστον 30 φορές την τελευταία 35ετία, με τους παρανομούντες ωστόσο να παραμένουν στο «απυρόβλητο», εκμεταλλευόμενοι τον «νόμο της σιωπής και του συμφέροντος» και τους πολύχρονους κληροδοτούμενους «δεσμούς διαφθοράς» που δημιουργούνται σε ιδιώτες και υπαλλήλους που σχετίζονται με αυτές τις εξετάσεις. Μια πρωτοφανής περίπτωση «μόνιμης, ανεξέλεγκτης παρανομίας» που αποκαλύπτει τις παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας και τη νοοτροπία των πολιτών που την αποδέχονται και συμπράττουν. Σε ένα κύκλωμα διαφθοράς με… μαζική, αν όχι καθολική, συμμετοχή που χαρακτηρίζεται ένα από τα πιο μεγάλα και «ενδεικτικά» σε όλη την Ευρώπη.
Ο τζίρος της διαφθοράς υπερβαίνει τα 120 εκατ. ευρώ
Οπως λοιπόν επισημαίνεται στη μελέτη στελεχών των αρμοδίων κρατικών υπηρεσιών, «ετησίως εκδίδονται περίπου 400.000 διπλώματα οδήγησης και ο τζίρος του κυκλώματος υπερβαίνει τα 120 εκατ. ευρώ. Είναι ενδεικτικό ότι το ποσοστό επιτυχίας στις ήδη μηχανογραφημένες θεωρητικές εξετάσεις (για τα σήματα, τη δομή του αυτοκινήτου κ.τ.λ.) είναι περίπου 50%, στις πρακτικές φτάνει το 75% για την Αθήνα και σκαρφαλώνει ως το 95% (!) σε ορισμένες επαρχιακές πόλεις. Οι εξεταστές είναι 1.300, οι υπάλληλοι βοηθητικού έργου 900 και το ετήσιο κόστος εξετάσεων υπολογίζεται σε 5,5-6 εκατ. ευρώ. Επιπλέον κάθε χρόνο συστήνονται περίπου 50.000 επιτροπές για εξέταση υποψηφίων οδηγών».
Στη συνέχεια της σχετικής μελέτης υπάρχει η παραδοχή ότι «το θέμα της αδιαφάνειας και διαφθοράς έχει προσλάβει τεράστιες διαστάσεις. Ο χρηματισμός θεωρείται δεδομένος και αυτονόητος. Είναι έτσι οργανωμένο το σύστημα που όσοι τυχόν έχουν αναστολές στο να δωροδοκήσουν τελικά κάμπτονται και «υποχρεώνονται» να ενδώσουν καθ’ ότι κόβονται στις εξετάσεις δύο η περισσότερες φορές».
Επιπλέον στην ίδια έκθεση προσδιορίζεται ότι «κατά καιρούς έγιναν προσπάθειες για εξυγίανση, ωστόσο όλες στην πράξη απέτυχαν. Αποσπασματικές προσπάθειες που προσέθεταν επιπλέον διαδικασίες και νέα δικαιολογητικά, που ουσιαστικά περιέπλεκαν τα πράγματα και διευκόλυναν πολύ περισσότερο τη διαφθορά. Παρά το γεγονός ότι σε όλη τη «σάπια» διαδικασία συμμετέχουν οι υποψήφιοι οδηγοί, οι εκπαιδευτές και οι εξεταστές, εν τούτοις θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι είναι ζήτημα κουλτούρας και μιας κοινωνικής πραγματικότητας».
Στο ίδιο έγγραφο επισημαίνεται ότι στο Διαδίκτυο διαφημίζονται εξαιρετικά χαμηλά δίδακτρα στις σχολές οδηγών, γεγονός που σημαίνει ότι σε ορισμένες περιπτώσεις το «κέρδος» προέρχεται – και η απώλεια ισοσκελίζεται – από τη συμφωνία για «πληρωμένα διπλώματα οδήγησης» τα οποία μοιράζονται εξεταστές και εκπαιδευτές οδηγών.
Επίσης υπάρχει επισήμανση ότι στις καταγγελίες στο Ιnternet για κρούσματα διαφθοράς ο χρηματισμός για παραλαβή διπλωμάτων οδήγησης είναι της τάξεως του 15%. Στη συγκεκριμένη ιστοσελίδα που επικαλείται η μελέτη του υπουργείου Μεταφορών μνημονεύονται τα εξής από διάφορους καταγγέλλοντες: «Την πρώτη φορά κόπηκα για ασήμαντο λόγο και τη δεύτερη επειδή «έπεσε το ρευστό». Ούτε που κοίταζαν τι έκανα».
Ενας άλλος σημειώνει: «Πήρα το δίπλωμα αλλά λάδωσα. Εντάξει, τι να κάνουμε, όλοι το κάνουν. Χαζός είμαι να μην το κάνω κι εγώ; Για να λέμε και την αλήθεια, όλοι μας θα το κάναμε αν ήμασταν στη θέση τους. Διακόσια ευρώ στο χέρι και θα πεις όχι; Πρέπει να είσαι χαζός! Εκανα αρκετά λάθη, άλλα επίτηδες και άλλα όχι, αλλά who cares? (ποιος νοιάζεται;). Πάω IKEA για κόντρες!».
Ενας τρίτος καταγράφει: «Μόλις μπήκα στο αυτοκίνητο για να περάσω την πρακτική εξέταση του διπλώματος οδήγησης ο ένας από τους δύο εξεταστές με ρώτησε «με ή χωρίς;» και επειδή δεν καταλάβαινα κοίταξα τον καθηγητή μου, ο οποίος απάντησε «χωρίς» και μου ψιθύρισε «για το λάδωμα λένε…», ενώ οι εξεταστές απάντησαν «καλά». Τελικά δεν έδωσα φακελάκι, κάτι που οδήγησε στο να περιπλανιέμαι για 45 λεπτά στο Χαλάνδρι και να μου έχουν ζητηθεί οι ίδιες δοκιμασίες πολλές φορές και όχι μία, όπως απαιτεί η εξέταση».
Επιπλέον ένας άλλος υποψήφιος δηλώνει την αγανάκτησή του: «Είναι αλήτες. Το μετάνιωσα που τα έδωσα, αλλά εκείνη τη στιγμή δεν σκέφτεσαι λογικά. Ζήτησε 350 ευρώ, έλεος, τέτοιες εποχές τόσα χρήματα. Εκανα μαθήματα πάνω από 40 για δική μου ασφάλεια. Πιστεύω ότι είναι και η σχολή στο κόλπο και αυτό πρέπει να σταματήσει. Και όταν στο τέλος είπα ότι με εκνεύρισαν, μου είπε ο δάσκαλος «έλα τώρα», βάλε την υπογραφή. Ξέχασέ το. Είναι κλίκα όλοι…».
Είναι ενδεικτικό ότι στις τελευταίες ετήσιες εκθέσεις του γενικού επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης επισημαίνεται ότι ποσοστό 3%-10% του συνόλου των υποθέσεων που τον απασχόλησαν αφορούσε τις θεωρητικές και γραπτές εξετάσεις των υποψηφίων οδηγών, την έκδοση αδειών οδήγησης και τις σχολές οδηγών.
Στην έκθεση του υπουργείου Μεταφορών γίνεται αναφορά σε όσα συμβαίνουν στο εξωτερικό, όπου, εκτός των άλλων, χώρες της Βόρειας Ευρώπης ανταλλάσσουν πληροφορίες και δεδομένα για να κάνουν πιο αδιάβλητες και πλήρεις αυτές τις εξετάσεις. Επιπλέον προσδιορίζεται «αδυναμία του υφιστάμενου μηχανισμού ελέγχου των εξετάσεων υποψηφίων οδηγών και έλλειψη ποιοτικής και επαρκούς εκπαίδευσης και εξέτασης ανάδειξης νέων εξεταστών».
Η διαχρονικότητα του σκανδάλου
Για να γίνει αντιληπτή η διαρκής δράση του κυκλώματος και η «ανθεκτικότητά» του μνημονεύεται ότι από τον Οκτώβριο του 1980 είχε καταγραφεί μεγάλη έρευνα στα «Νέα» με τίτλο «Οποιον πάρει ο Χάρος: Από τους 230 εξεταστές μόνο οι 30 αδιάβλητοι».
Τον Μάρτιο του 1982 υπήρξε άλλη αποκάλυψη για «όργιο λαδωμάτων και κύκλωμα νονών» που είχε δικτυωθεί με τις τέσσερις διευθύνσεις του υπουργείου Συγκοινωνιών σε Χολαργό, Μπραχάμι, Αιγάλεω και Αγία Παρασκευή.
Τον Ιούνιο του 1982 είχε ανακύψει σκάνδαλο με την «κατ’ οίκον διανομή αδειών οδήγησης με την εμπλοκή 28 υπαλλήλων του τότε υπουργείου Συγκοινωνιών».
Τον Ιούλιο του 1991 επίσης υπήρχε μεγάλη έρευνα βάσει σχετικών καταγγελιών για «οδηγούς-φονιάδες με διπλώματα-μαϊμούδες». Ενας φόνος στις αρχές της δεκαετίας του ’90 ιδιοκτήτη σχολής οδηγών που είχε αποδοθεί στο «συνδικάτο του εγκλήματος» πιθανολογείται ότι σχετιζόταν με κύκλωμα έκδοσης παράτυπων αδειών οδήγησης.
Παρόμοιo κύκλωμα με παράνομες άδειες οδήγησης ανακαλύφθηκε τον Νοέμβριο του 1993 στη Θεσσαλονίκη. Τον Ιούνιο του 1999 είχε ανακαλυφθεί άλλο σκάνδαλο με οδηγούς επαγγελματικών οχημάτων με πρόβλημα… τυφλότητας που έπαιρναν παρανόμως άδεια οδήγησης.
Τον Ιανουάριο του 2001 μία υπάλληλος του υπουργείου Μεταφορών που εθεωρείτο «έντιμη» και είχε βραβευθεί σχετικά συνελήφθη για χρηματισμό.
Την περίοδο 2011-2014 στη Θεσσαλονίκη, στο Ηράκλειο, στην Αλεξανδρούπολη και στη Δωδεκάνησο ανακαλύφθηκαν τέσσερα μεγάλα κυκλώματα εμπορίας αδειών οδήγησης.
Προτάσεις για επιπλέον μέτρα
Ως μέτρα που μπορεί να ληφθούν προτείνονται «η θεσμοθέτηση του πόθεν έσχες και αυστηροποίηση των ποινών-κυρώσεων για όλους τους εξεταστές υπαλλήλους, η αναμόρφωση και αυστηροποίηση των τυπικών προσόντων στη διαδικασία επιλογής της πιστοποίησης των υποψήφιων οδηγών και η θεσμοθέτηση βιντεοσκόπησης θεωρητικής και πρακτικής εξέτασης με την παράλληλη χρήση και άλλων οπτικοακουστικών μέσων εντός και εκτός του εκπαιδευτικού οχήματος».
Επίσης θεωρείται σκόπιμη «η τροποποίηση του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου με σκοπό η επιλογή του ζευγαριού των εξεταστών να διενεργείται μόλις μισή ώρα πριν από την έναρξη της πρακτικής εξέτασης έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται το χρονικό διάστημα που θα υπάρξει επαφή-συνεννόηση με τον υποψήφιο οδηγό και τον εκπαιδευτή του».
Ακόμη προτείνεται «να κατασκευασθούν πίστες συγκεκριμένων προδιαγραφών για την εξέταση οδηγών σε κάθε δήμο της χώρας αλλά και η εποπτεία του εκπαιδευτικού έργου κάθε σχολής μέσω μηχανογραφικών εφαρμογών».
Σύμφωνα με πληροφορίες, στο πλαίσιο αυτής της έρευνας είχε εξετασθεί το ενδεχόμενο η εξέταση των υποψηφίων οδηγών να ανατεθεί σε ιδιώτες ή ακόμη και να εκδιωχθούν όλοι ανεξαιρέτως οι εξεταστές και να ανανεωθεί πλήρως το σχετικό προσωπικό.
Σε αυτές τις περιπτώσεις όμως κρίθηκε ότι «η διαφθορά θα επανέλθει λόγω προβληματικών διαδικασιών», ενώ υπήρξαν φόβοι για τις αντιδράσεις που μπορεί να προκληθούν λόγω «διασυνδέσεων» ορισμένων μελών του τεράστιου κυκλώματος.