Η «αταξική κοινωνία» και η αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων

Εργασιακός μεσαίωνας και συνθήκες γαλέρας. Ανεξέλεγκτες εργασιακές σχέσεις, ακραία ελαστικοποίηση της εργασίας, ενοικιαζόμενοι εργαζόμενοι, κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων, πληρωμή εργαζομένων με κουπόνια αντί μισθού και κατάργηση ακόμα και του ίδιου του οκταώρου.

Τετριμμένη η αρχή, αλλά δίχως άλλο αναγκαία η μνημόνευση των διαχρονικών αγώνων των εργαζομένων που αποτέλεσαν το έναυσμα / απαρχή για την αέναη μάχη ενάντια στην κοινωνική αδικία, την καταπίεση και την εκμετάλλευση με στόχο την κατοχύρωση σημαντικών εργασιακών συλλογικών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Και γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά με πόσο κόπο και μόχθο διαφυλάττεται αυτή η κληρονομιά καθώς τα τελευταία χρόνια ο κόσμος της εργασίας βιώνει μια ακραία επίθεση προκειμένου να απεμπολήσει τα δικαιώματα αυτά που με αγώνες κατέκτησε στη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα.

Απαρχή η θεωρία του «τέλους των ιδεολογιών» της δεκαετίας του ’90, ολοκλήρωσή της η «αταξική κοινωνία» της κ. Μπακογιάννη πριν από λίγες μέρες, στο μεσοδιάστημα η περίοδος τηςαπασχολησιμότητας του κ. Σημίτη και κορύφωσή της οι νεοφιλελεύθερες και ανάλγητες πολιτικές των κυβερνήσεων Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ.

Εργασιακός μεσαίωνας και συνθήκες γαλέρας. Ανεξέλεγκτες εργασιακές σχέσεις, ακραία ελαστικοποίηση της εργασίας, ενοικιαζόμενοι εργαζόμενοι, κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων, πληρωμή εργαζομένων με κουπόνια αντί μισθού και κατάργηση ακόμα και του ίδιου του οκταώρου. Αυτό ήταν το επιθυμητό εργασιακό μοντέλο. Και στο επίκεντρο όλων αυτών το υπουργείο Εργασίας, ως εχθρός πια σε αυτούς τους αγώνες των εργαζομένων με τα ιδιαίτερα ταξικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά. Ο δε πρώην υπουργός κ. Βρούτσης, ως παραγωγός αλλά και ως αγωγός όλων των αντεργατικών σχεδιασμών, διευκόλυνε ξεδιάντροπα τις απολύσεις στον ιδιωτικό τομέα ενώ στη διάρκεια της θητείας του η ανεργία και η ανασφάλιστη εργασία σημείωσαν ιστορικά ρεκόρ.

Ο κόσμος της εργασίας στον πυρήνα της ιδεολογίας της Αριστεράς

Έναν και πλέον χρόνο μετά την ανάληψη από την Αριστερά της διακυβέρνησης της χώρας και πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, αυτό το κλίμα επιχειρείται να αναστραφεί τόσο από το υπουργείο Εργασίας όσο από και το ΣΕΠΕ. Για να υποχωρήσει ο εκφοβισμός των εργαζομένων και να εκλείψει η εργοδοτική αυθαιρεσία που κυριάρχησε τα τελευταία χρόνια.

Ο κόσμος της εργασίας και τα προβλήματά του αποτελούν τον πυρήνα της ιδεολογίας της Αριστεράς και αυτά αναδεικνύουμε. Με τις πολιτικές και τις πρωτοβουλίες που δεν προβάλλονται -από ποια κανάλια άλλωστε;- αλλά οι οποίες είναι αυτές που επιχειρούν να χτίσουν εκ νέου τον φραγμό στην απορύθμιση των εργασιακών σχέσεων.

Είμαστε, πια, σε θέση να αποδείξουμε με αριθμούς και να αναδείξουμε αυτό το… «αφανές» που παράγεται με εσωτερικές διεργασίες και αντιμετωπίζει με επιτυχία, τις περισσότερες φορές, τις όποιες εργοδοτικές αυθαιρεσίες. Ακόμα και στις λίγες περιπτώσεις όπου οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των εργοδοτών και των εργαζομένων δεν έχουν αίσιο τέλος, γίνεται πια άμεσα αντιληπτό στους εργαζόμενους ότι στο υπουργείο υπάρχει ο σύμμαχος, που από καιρό είχε απολέσει, ο οποίος θα καταγγείλει αλλά και θα βρει λύσεις αξιοπρέπειας, θα μελετήσει, θα ερευνήσει, θα καταγγείλει και θα βρει λύσεις ανακούφισης.

Ακόμα και οι εργοδότες που παρουσιάζουν παραβατική συμπεριφορά γνωρίζουν πια ότι θα βρεθούν αντιμέτωποι με τη δημόσια κατακραυγή και τους εντατικούς ελέγχους από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς. Κανένας παραβάτης δεν μπορεί να περιδιαβαίνει ήσυχος στο μονοπάτι της αυθαιρεσίας.

Εργαλεία για την προστασία των εργαζομένων

Βασικό μας εργαλείο (πλην του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, που αποτελεί πυλώνα για την προστασία των εργαζομένων) και τροχοπέδη για τη διαρκή απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων και της αποκατάστασης της σχέσης εμπιστοσύνης με τον κόσμο της εργασίας είναι η σύγκληση των τριμερών «συμφιλιωτικών» συναντήσεων που αιτούνται οι εργαζόμενοι και οι συλλογικοί τους φορείς (συνδικάτα, πρωτοβάθμιες και δευτεροβάθμιες οργανώσεις).

Η πυκνότητα αυτών των αιτημάτων ολοένα αυξάνεται καθώς υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί να διενεργηθούν ακόμα και 4 ή 5 κατά τη διάρκεια μιας ημέρας. Μέσα σε έναν χρόνο έχουν πραγματοποιηθεί περίπου 300 τριμερείς συμφιλιωτικές συναντήσεις από τις οποίες μόνο σε 10-12 δεν υπήρξε συμφωνία. Όπου συμφωνία, μια μικρή νίκη ανατροπής τής όποιας εργοδοτικής αυθαιρεσίας. Οι συναντήσεις αυτές θα μπορούσαν να είναι πολλαπλάσιες αν οι εργοδότες με το πρόσχημα της αποχής των δικηγόρων, δεν επέβαλαν συνεχόμενες αναβολές, παρότι η παρουσία των δικηγόρων δεν είναι απαραίτητη.

Τα θέματα των συναντήσεων ποικίλλουν, με ένα μεγάλο ποσοστό εξ αυτών να αποτελεί η «οφειλή δεδουλευμένων» με 27% και οι «απολύσεις εργαζομένων» με 28%. Η αγωνία των εργαζομένων για το μέλλον των εταιρειών όπου εργάζονται καταλαμβάνει ως θέμα συζήτησης το 15% των συναντήσεων. Πρόκειται για ένα ποσοστό που ερμηνεύεται ως εξής: αυτά τα οποία συζητούνται δεν άπτονται μόνο των εργασιακών σχέσεων, αλλά τίθενται και στο τραπέζι ζητήματα συνεργασίας των μερών για να βρεθούν λύσεις βιωσιμότητας για την επιχείρηση ώστε να διασφαλιστούν οι θέσεις εργασίας. Το υπόλοιπο 30% των θεμάτων ποικίλλει (μειώσεις αποδοχών, απολύσεις συνδικαλιστών, εργοδοτική τρομοκρατία κ.λπ.).

Παραβατικότητα και κλάδοι της οικονομίας

Οι επιχειρήσεις που περνούν το κατώφλι του υπουργείου δίνουν το στίγμα των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν κλάδοι της οικονομίας μας και που πρέπει να ληφθούν υπόψη στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης.

* Ο κλάδος του τουρισμού και κυρίως οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που παρουσιάζουν έντονη παραβατικότητα (άρνηση υπογραφής ΣΣΕ, ανασφάλιστη εργασία κ.λπ.). Εντυπωσιακό είναι το παράδειγμα ορισμένων ξενοδόχων του νομού Ηρακλείου Κρήτης οι οποίοι, αφού διέλυσαν το εργοδοτικό σωματείο για να αποφύγουν την υπογραφή συλλογικής σύμβασης με τους εργαζόμενους, προχώρησαν καταχρηστικά και κατά τη διάρκεια της τουριστικά «νεκράς» περιόδου στην υπογραφή συμβάσεων με ενώσεις προσώπων που οι ίδιοι συνέστησαν με ρυθμίσεις γαλέρας. Η εν λόγω υπόθεση διερευνάται δικαστικά.

Επίσης στις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών στον κλάδο του τουρισμού παρατηρούνται φαινόμενα ακραίας εκμετάλλευσης καθώς και εγκατάλειψη επιχειρήσεων και εργαζομένων, όπως το παράδειγμα της Airfast Tickets.

* Η βαριά βιομηχανία, με αιχμή τη ναυπηγική βιομηχανία στο σύνολό της, τον κλάδο τηςχαλυβουργίας και τη λιμενεργασία.

* Ο χώρος της υγείας με αιχμή τις ιδιωτικές κλινικές και τις φαρμακευτικές εταιρείες.

* Ο χώρος του λιανικού εμπορίου με αιχμή αρκετές από τις αλυσίδες των σούπερ μάρκετ, όπου το υπουργείο παρεμβαίνει και διαμεσολαβεί ώστε να διασφαλίζονται οι θέσεις εργασίας και παρακολουθεί από κοντά τις μεταβολές και αναδιαρθρώσεις στον χώρο.

* Ο χώρος των ΜΜΕ (ραδιοτηλεοπτικά μέσα και εφημερίδες) απασχόλησε πολλές από τις συναντήσεις, ακόμη και για παραβίαση της ΠΥΣ του 2012, αλλά κατά κύριο λόγο τα θέματα αφορούσαν μειώσεις μισθών και μη καταβολή δεδουλευμένων αποδοχών. Ενδεικτικά, αναφέρουμε τον «Ελεύθερο Τύπο» από τις εφημερίδες, το Star, το Μega, τον ΑΝΤ1 και τον Αlpha από τα κανάλια για απολύσεις που αποτράπηκαν και τον Βήμα FM από τα ραδιόφωνα.

* Ο χώρος των τραπεζών με θέματα αιχμής την απασχόληση ενοικιαζόμενων ή εργολαβικών εργαζόμενων.

* Ο χώρος των εταιρειών καθαρισμού και φύλαξης, όπου η παραβατικότητα σπάει κάθε όριο, όπου τα θεσμικά μέτρα αντιμετώπισης θα είναι άμεσα (μητρώο κ.λπ.).

* Ορισμένα από τα καζίνα, όπως της Ρόδου, με θέματα απολύσεων, και της Σύρου για μονομερή επιβολή διοίκησης σε εκ περιτροπής εργασία και μη καταβολή δεδουλευμένων.

* Ο χώρος των τροφίμων – ποτών, όπου υπήρχε περίπτωση επιχειρηματικής δραστηριότητας με αλυσίδες σφαγείων από την Κεντρική Ελλάδα με εργασιακές σχέσεις γαλέρας καθώς και με αλυσίδες γαλακτοβιομηχανίας που επιχείρησαν απολύσεις αλλά αποσοβήθηκαν.

Υπάρχουν και άλλοι κλάδοι (λοιπές βιομηχανίες, εταιρείες ανακύκλωσης αποβλήτων) καθώς και κάποιες επιχειρηματικές δομές που προκάλεσαν περίεργες πτωχευτικές διαδικασίες και έστειλαν στην ανεργία πολλούς εργαζόμενους (Σόφτεξ, Ηλεκτρονική, ΝΕΛ Α.Ε. κ.λπ.).

Το υπουργείο, όπως τόνισα παραπάνω, μέσα από μια σειρά διοικητικών διαδικασιών απευθύνεται κατά κύριο λόγο στους εργαζόμενους, χωρίς σε καμία περίπτωση αυτό να αποκλείει, όπου υπάρχει καλή διάθεση, και μια αντίστοιχη σειρά διαδικασιών και προς τις επιχειρήσεις ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν κρίσεις και επιπτώσεις της συγκυρίας.

Έχουν μπλοκαριστεί σχεδιασμοί ομαδικών απολύσεων, έχουν επιβληθεί οι συλλογικές διαβουλεύσεις μεταξύ των μερών και έχει αναπτυχθεί ένα σχέδιο για την προσαρμογή των εργαζομένων και των δεξιοτήτων τους στις νέες απαιτήσεις, όπως και των επιχειρήσεων με κεντρικό στόχο τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας.

Εκτός από τα πολιτικά αίτια (αποδιάρθρωση εργασιακών σχέσεων κ.λπ.), παρουσιάζονται και άλλα ποιοτικά χαρακτηριστικά, που αποτελούν το αποτύπωμα των παθογενειών του παλιού και διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος της διαπλοκής, που έκανε τα στραβά μάτια, στην πιο αθώα εκδοχή, σε κάθε είδους παραβατικότητα.

Το μοντέλο της κρατικοδίαιτης διαπλοκής δεν αφορά μόνο τα ΜΜΕ και στα έργα, αλλά αποτυπώνεται και σε ένα μεγάλο μέρος επιχειρήσεων που είχαν εξαρτήσει την επιχειρηματική τους δράση από τις προνομιακές σχέσεις με φορείς του Δημοσίου και τις εκάστοτε κυβερνήσεις. Όταν, όμως, με την κυβέρνηση της Αριστεράς τα έργα του Δημοσίου οι δημόσιες συμβάσεις και οι συμβάσεις προμηθειών άρχισαν να διεξάγονται υπό συνθήκες πλήρους διαφάνειας και σταμάτησε αυτή η προνομιακή μεταχείριση, η «υγιής επιχειρηματικότητα» άρχισε να καταρρέει.

Παραδείγματα «κουκουλώματος» από τις προηγούμενες κυβερνήσεις

Υπάρχουν όμως και άλλα κραυγαλέα παραδείγματα παραβατικότητας που είχαν «κουκουλωθεί» ή «είχαν την αιγίδα» (προστατευτεί) από το παλαιό καθεστώς, παραδείγματα για τα οποία έχουν συγκεντρωθεί οι σχετικοί φάκελοι και είναι στον δρόμο για τη Δικαιοσύνη. Μια μικρή γεύση από αυτά:

1. Επιχείρηση στον τομέα ειδικού αθλητισμού, που λειτουργεί ως σωματείο, απασχολεί περίπου 250 εργαζόμενους οι οποίοι παραμένουν απλήρωτοι (εκτός από κάποια φιλοδωρήματα) για περισσότερα από δύο χρόνια και έχει να καταβάλει ασφαλιστικές εισφορές από το 2006.

2. Πολυεθνική επιχείρηση που δραστηριοποιείται στον χώρο των καλλυντικών, που ελέγχεται φορολογικά από άλλα κράτη και δρούσε ανενόχλητη παλιά, τώρα ελέγχεται από το ΣΕΠΕ, την οικονομική αστυνομία και την ΕΥΠΕΑ (ΙΚΑ) γιατί όλοι οι πωλητές της αμείβονται με αποδείξεις επαγγελματικής δαπάνης, στερώντας από τα ασφαλιστικά ταμεία εκατομμύρια εσόδων τον χρόνο.

3. Ιδιωτική κλινική με απίστευτα χρέη προς τους εργαζόμενους και προμηθευτές, χωρίς ασφαλιστική και φορολογική ενημερότητα, φέρεται να εισέπραξε παλαιότερα χιλιάδες ευρώ από ασφαλιστικό ταμείο, λόγω καλών «δημόσιων σχέσεων». Για το θέμα ήδη έχει διαταχθεί και διενεργείται ΕΔΕ.

4. Εταιρεία πώλησης αεροπορικών εισιτηρίων με 150 εργαζόμενους εγκαταλείφθηκε από τους ιδιοκτήτες της, οι εργαζόμενοι στον δρόμο, τα χρέη στο Δημόσιο και στα ασφαλιστικά ταμεία ανεξόφλητα, αλλά ο φερόμενος ως ιδιοκτήτης ανοίγει άλλη διαδικτυακή εταιρεία ανενόχλητος.

5. Εταιρεία από τον χώρο του Τύπου (εκδόσεις), που ελέγχεται ήδη δικαστικά, φέρεται να έχει πουλήσει τμήμα του μηχανικού της εξοπλισμού στην… οικιακή βοηθό του ιδιοκτήτη.

6. Ιδιωτικό ΙΕΚ του κέντρου της Αθήνας παραπέμπεται στη Δικαιοσύνη για εισφοροδιαφυγή και εισφοροαποφυγή όταν έσπασε ο φαύλος κύκλος της προστασίας και δόθηκαν οι σχετικές εντολές ελέγχου που αποκάλυψαν το πρόβλημα.

Αυτά και πολλά άλλα, όπως τα μπλοκάκια της ομηρείας με τα οποία απασχολούν πολλές κατασκευαστικές τους μηχανικούς τους, οι δόλιες και μεθοδευμένες σε έναν βαθμό πτωχευτικές διαδικασίες εταιρειών, των οποίων όμως οι ιδιοκτήτες έχουν αμύθητη περιουσία, το φαινόμενο να έχει κλείσει μια επιχείρηση αφήνοντας (παλαιότερα) στον δρόμο τους εργαζόμενους (στον χώρο της επεξεργασίας οικοδομικών υλικών στη Δυτική Αττική) και μετά από μερικούς μήνες να ανοίγει νέα, παρεμφερή, επιχείρηση η σύζυγος του ιδιοκτήτη με το ίδιο αντικείμενο.

Να, λοιπόν, πώς συγκροτήθηκε το περίφημο success story το οποίο επικαλείται ο κ. Σαμαράς! Αυτά ήταν τα χαρακτηριστικά της παθογένειας ενός διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος τις επιπτώσεις του οποίου εμείς καλούμαστε, όπως πρέπει, να αντιμετωπίσουμε και να οικοδομήσουμε από την αρχή ένα νέο αρμονικό και αξιοπρεπές εργασιακό περιβάλλον. Βεβαίως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν παραδείγματα επιχειρηματιών που σέβονται τα εργασιακά δικαιώματα και δεν εφαρμόζουν τις πολιτικές των προηγούμενων χρόνων, σε αυτές έχουμε αναφερθεί.

Αυτή λοιπόν είναι η κοπιαστική, δημιουργική και ταξικά προσανατολισμένη καθημερινότητά μας στο υπουργείο Εργασίας, για όλα αυτά που ζει ο κάθε εργαζόμενος, που πλέον έχει και προστασία και συμμάχους.

Σε αυτή την κοινωνία απευθύνεται πρώτιστα ο ΣΥΡΙΖΑ και η κυβέρνησή του, αυτή η κοινωνία, ο κόσμος που υποφέρει, οι εργαζόμενοι που βασανίζονται από τις αποδιαρθρωμένες εργασιακές σχέσεις, οι άνεργοι που πρέπει να βρουν δουλειά, όλος αυτός ο κόσμος, εκατομμύρια, οι χαμηλοί και οι μεσαίοι που πρέπει να ξαναβρούν τη χαμένη ελπίδα και αισιοδοξία τους, συγκροτούν το κοινωνικό υπόστρωμα των προτεραιοτήτων μας, αυτή η «αταξική κοινωνία» της κ. Μπακογιάννη.