Ποιοι και πώς μπορούν να σώσουν την α' κατοικία – 25 ερωταπαντήσεις

Πολύ κοντά, στο στάδιο διαμόρφωσης του τελικού – συνολικού πλαισίου διαχείρισης του κρίσιμου θέματος, της διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων βρίσκεται το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, καθώς σύμφωνα με όλες τις συγκλίνουσες πληροφορίες, έχει έλθει σε οριστική συμφωνία με τους θεσμούς για το πλήρες άνοιγμα της αγοράς.

Το άνοιγμα αυτό, με βάση την τελευταία συμφωνία των δύο πλευρών (κυβέρνηση και θεσμοί) επέρχεται το 2018, όπου θα απαλειφθεί και το τελευταίο «εμπόδιο», δηλαδή η πώληση των μη εξυπηρετούμενων δανείων που έχουν ως υποθήκη ή προσημείωση την πρώτη κατοικία, αντικειμενικής αξίας, ύψους έως 140.000 ευρώ.

Όλες οι άλλες κατηγορίες κόκκινων δανείων, (μεγάλα στεγαστικά, καταναλωτικά και δάνεια που έχουν την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου, όπως και αυτά των ελεύθερων επαγγελματιών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων) θα μπορούν να πωλούνται από τις 15 Μαϊου, ημερομηνία κατά την οποία λήγει η τρίτη παράταση ως προς την απαγόρευση πώλησή τους, η οποία (παράταση) δόθηκε προκειμένου να ολοκληρωθεί η συμφωνία με τους θεσμούς και να διαμορφωθεί το ανάλογο θεσμικό πλαίσιο, που συμφωνήθηκε κατά την τρέχουσα αξιολόγηση.

Παρά την άρση της απαγόρευσης πώλησης των κόκκινων δανείων σε funds και εταιρείες διαχείρισης, όλοι γνωρίζουν ότι η έναρξη εκποίησης δανείων, δεν αναμένεται πριν από το 2017, αφού με βάση το νόμο 4336/2015, θα πρέπει να έχει προηγηθεί δωδεκάμηνη προειδοποίηση από το τραπεζικό ίδρυμα στην επιχείρηση ή το ιδιώτη.

Εν αναμονή διαμόρφωσης του νέου πλαισίου, για τα επιχειρηματικά δάνεια, σήμερα το Euro2day.gr, επιχειρεί και κωδικοποιήσει με τη μορφή ερώτησης – απάντησης το υφιστάμενο πλαίσιο προστασίας των «κόκκινων» στεγαστικών δανείων.

1. Τι γίνεται με τα κόκκινα στεγαστικά που έχουν ως υποθήκη την πρώτη κατοικία του δανειολήπτη, αλλά η αντικειμενική αξία τους είναι μεγαλύτερη από 140.000 ευρώ;

Πλέον από τις 15 Μαϊου, τα δάνεια αυτά θα μπορούν να εκποιούνται ελεύθερα, εκτός κι αν ο κάτοχος τους πληροί τις προϋποθέσεις και επιλέξει να υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου 3869/2010 (νόμος Κατσέλη).

2. Που κατατίθενται οι αιτήσεις και για την υπαγωγή στο ν. 3869/2010

Στα κατά τοπους Ειρηνοδικεία

3. Ποιοι μπορούν να υπαχθούν στο νόμο αυτό;

Με την τροποποίηση του 3869/2010 που επήλθε με το νόμο 4336/2015 (τρίτο μνημόνιο) και την εκ των υστέρων προσθήκη των ανάλογων Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων στο νόμο Κατσέλη μπορούν να υπαχθούν δύο κατηγορίες «κόκκινων» δανειοληπτών.

4. Πώς ταξινομούνται οι κατηγορίες αυτές;

Οι κατηγορίες αυτές ταξινομούνται με βάση τις οικονομικές δυνατότητες του δανειολήπτη, λαμβάνοντας υπόψη το ετήσιο εισόδημα και τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης. Δηλαδή μπορούν να υπαχθούν όσοι έχουν ικανότητα αποπληρωμής των οφειλών τους, αφού ως βασικό κριτήριο προσδιορίζονται οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης.

5. Ποιοι μπορούν να υπαχθούν στην πρώτη κατηγορία;

Στην πρώτη κατηγορία υπάγονται όσων το εισόδημα ισούται με τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης, προσαυξημένες κατά 70%.

6. Ποιοι υπάγονται στη δεύτερη κατηγορία;

Στη δεύτερη κατηγορία υπάγονται όσων των εισόδημα είναι ίσο ή μικρότερο από τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης.

7. Ποιο είναι το ύψος της αντικειμενικής αξίας για την πρώτη κατοικία της πρώτης κατηγορίας;

Για να προστατευθεί η πρώτη κατοικία των δανειοληπτών της πρώτης κατηγορίας θα πρέπει η αντικειμενική αξίας της κατά τον χρόνο συζήτησης της αίτησης να μην υπερβαίνει τις 180.000 ευρώ για άγαμο οφειλέτη, προσαυξημένη κατά 40.000 ευρώ για τον έγγαμο οφειλέτη και κατά 20.000 ευρώ ανά τέκνο και μέχρι τρία τέκνα. Για πενταμελή οικογένεια, δηλαδή, η αντικειμενική αξία φθάνει έως τις 280.000 ευρώ.

8. Για τη δεύτερη κατηγορία;

Για τη δεύτερη κατηγορία, η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις 120.000 ευρώ για τον άγαμο οφειλέτη, προσαυξημένη κατά 40.000 ευρώ για τον έγγαμο και κατά 20.000 ευρώ ανά τέκνο και μέχρι τρία τέκνα. Για πενταμελή οικογένεια, δηλαδή, η αντικειμενική αξία θα φτάνει έως τις 220.000 ευρώ.

9. Πως μπορεί να υπαχθεί κάποιος στην πρώτη κατηγορία;

Για να υπαχθεί κάποιος στο νόμο 3869/2010 όπως αυτός ισχύει από την 1 Ιανουαρίου 2016, θα πρέπει μέχρι και την 31η Δεκεμβρίου του 2018 να υποβάλει στο δικαστήριο πρόταση εκκαθάρισης, ζητώντας να εξαιρεθεί από την εκποίηση βεβαρυμένο ή μη με εμπράγματη ασφάλεια ακίνητο, το οποίο χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία. Σημειώνεται ότι ο οφειλέτης θα πρέπει να υπήρξε συνεργάσιμος κατά τον χρόνο της αρχικής καθυστέρησης του δανείου.

10. Τι ισχύει για τη δεύτερη κατηγορία των κόκκινων δανειοληπτών;

Επειδή η κατηγορία αυτή χαρακτηρίζεται οικονομικά ευάλωτη υπάρχει η πρόνοια, αν η δόση που αποφασίσει το δικαστήριο δεν καλύπτεται από το εισόδημα του δανειολήπτη, τότε το κράτος θα καλύπτει τη διαφορά. Η επιδότηση μπορεί να διαρκέσει έως το τέλος του 2018. Μάλιστα για το 2016 έχει προβλεφθεί κονδύλι 100 εκατ. ευρώ.

11. Τι γίνεται στην περίπτωση που ο επιδοτούμενος δανειολήπτης δεν ανταποκριθεί στη ρύθμιση;

Αν ο δανειολήπτης δεν ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις τους, τότε το δημόσιο θα καταβάλλει τη συμμετοχή του για το έτος υπαγωγής του δανείου στο σχέδιο διευθέτησης, ώστε το δάνειο να παραμένει ενήμερο, άσχετα αν ο δανειολήπτης δεν καταβάλλει το τμήμα της δόσης που του αναλογεί. Ωστόσο, οποιοδήποτε μη καταβληθέν ποσό θα κεφαλαιοποιείται στο υπολειπόμενο ποσό του σχεδίου διευθέτησης οφειλών. Δηλαδή τα ποσά που δεν έχει καταβάλει θα κληθεί να τα πληρώσει στο μέλλον.

12. Κατά τη συζήτηση της υπόθεση στο Ειρηνοδικείο, ποια μπορεί να είναι η «τύχη» ενός δανειολήπτη;

Είτε να υπαχθεί η υπόθεση σε ένα σχέδιο διευθέτησης οφειλών, είτε η αίτησή του να απορριφθεί.

13. Τι προβλέπει το σχέδιο διευθέτησης οφειλών;

Το σχέδιο διευθέτησης οφειλών προβλέπει πως ο οφειλέτης θα καταβάλλει το μέγιστο της δυνατότητας αποπληρωμής του και ότι το ποσό που θα πληρώνει είναι τέτοιο ώστε οι πιστωτές δεν θα βρεθούν χωρίς τη συναίνεσή τους σε χειρότερη οικονομική θέση από αυτή στην οποία θα βρίσκονταν σε περίπτωση αναγκαστικής εκτέλεσης.

14. Πώς προσδιορίζεται η μέγιστη δυνατότητα αποπληρωμής;

Ο προσδιορισμός της μέγιστης ικανότητας αποπληρωμής του οφειλέτη βασίζεται στην τρέχουσα και στη μελλοντική του ικανότητα για αποπληρωμή του συνόλου της οφειλής με βάση αξιόπιστες και ρεαλιστικές παραδοχές, που λαμβάνουν υπ' όψιν και τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης του οφειλέτη και των προστατευόμενων μελών της οικογένειάς του.

15. Πως προκύπτει η τρέχουσα ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη;

Βάση του υπολογισμού της τρέχουσας ικανότητας αποπληρωμής του οφειλέτη αποτελούν το συνολικό διαθέσιμο εισόδημα και οι δαπάνες διαβίωσης αυτού και των προστατευόμενων μελών της οικογένειάς του κατά τον χρόνο συζήτησης της αίτησής του, όπως αυτά τεκμηριώνονται από τα έγγραφα και δικαιολογητικά που αυτός έχει καταθέσει στη γραμματεία του δικαστηρίου.

16. Πως αποδεικνύει οι δανειολήπτης την τρέχουσα ικανότητα αποπληρωμής;

Ο οφειλέτης υποβάλλει μαζί με την αίτηση κατάλληλα συμπληρωμένο τυποποιημένο υπόδειγμα. Σε αυτό ενσωματώνονται: α) τα στοιχεία του εισοδήματος του οφειλέτη που δηλώθηκαν από αυτόν στην αίτηση και β) οι δαπάνες διαβίωσης του οφειλέτη και των προστατευόμενων μελών της οικογένειάς του κατηγοριοποιημένες στις ομάδες των εύλογων δαπανών διαβίωσης και στις ενδεχόμενες λοιπές δαπάνες.

17. Πως υπολογίζεται η μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη;

Βάση του υπολογισμού της μελλοντικής ικανότητας αποπληρωμής του οφειλέτη αποτελεί το ποσό που προκύπτει από τον υπολογισμό της τρέχουσας ικανότητας αποπληρωμής του οφειλέτη, υποκείμενο σε κατ' αρχήν σταδιακή προσαύξηση ποσοστού 5% ανά πενταετία. Το ποσοστό της προσαύξησης ανά πενταετία μπορεί να είναι ανώτερο ή κατώτερο του 5%: (α) στην περίπτωση που βασίζεται σε προσδοκία μελλοντικής αύξησης ή σε εκτίμηση μελλοντικής μείωσης του εισοδήματος του οφειλέτη από οποιαδήποτε αιτία, εφόσον αυτή τεκμηριώνεται επαρκώς, (β) στην περίπτωση που βασίζεται σε οικειοθελή δέσμευση του οφειλέτη να μειώσει τις δαπάνες διαβίωσης του ιδίου και των προστατευόμενων μελών της οικογένειάς του, εφόσον δεν συντρέχουν άλλοι προφανείς λόγοι που καθιστούν μη ρεαλιστική την προοπτική μείωσης των δαπανών διαβίωσης.

18. Τι λαμβάνεται υπόψη για την εκτίμηση της μελλοντικής ικανότητας;

Για την εκτίμηση της μελλοντικής ικανότητας λαμβάνονται ενδεικτικά υπ' όψιν:

* το τρέχον επίπεδο δαπανών σε σχέση με τις εύλογες δαπάνες,
* η ηλικία του οφειλέτη,
* ο αριθμός και η ηλικία των προστατευόμενων μελών της οικογένειάς του,
* τυχόν προβλήματα υγείας του οφειλέτη και των προστατευόμενων μελών της οικογένειάς του,
* οι συνθήκες της αγοράς ή του κλάδου δραστηριότητας του οφειλέτη ή του εργοδότη αυτού.

19. Πως προκύπτει ο υπολογισμός της μέγιστης ικανότητας αποπληρωμής του οφειλέτη;

Κατά τον υπολογισμό της μέγιστης ικανότητας αποπληρωμής του οφειλέτη λαμβάνεται υπ' όψιν το χρονικό διάστημα κατά το οποίο οι τυχόν μεταβολές στο εισόδημα ή στις δαπάνες του αναμένεται να επισυμβούν και η περίοδος που εκτιμάται ότι αυτές θα διαρκέσουν.

20. Τι γίνεται εάν το σχέδιο διευθέτησης οφειλών περιέχει σταδιακά αυξανόμενες δόσεις αποπληρωμής;

Στην περίπτωση αυτή, η ικανότητα αποπληρωμής υπολογίζεται μέχρι το χρονικό σημείο της ολοσχερούς εξόφλησης της συνολικής οφειλής, λαμβάνοντας υπ' όψιν την πιο πάνω, κατά περίπτωση, τεκμηρίωση. Το σύνολο του ποσού των δόσεων που προκύπτει από την εκτίμηση της μέγιστης δυνατότητας αποπληρωμής του δανειολήπτη ανάγεται σε «παρούσα αξία». Για τον σκοπό αυτό ως προεξοφλητικό επιτόκιο θα χρησιμοποιείται το μέσο επιτόκιο υφιστάμενων στεγαστικών δανείων σε ευρώ με διάρκεια άνω των πέντε ετών, όπως αυτό δημοσιεύεται κάθε μήνα στο διαδικτυακό τόπο της Τράπεζας της Ελλάδος.

21. Τι γίνεται με τη μέγιστη ικανότητα αποπληρωμής της δεύτερης κατηγορίας δανειοληπτών;

Από τη στιγμή που θα καθοριστεί η μέγιστη ικανότητα αποπληρωμής και θα εκδοθεί η απόφαση διευθέτησης του δανείου από το δικαστήριο, οι οικονομικά αδύναμοι δανειολήπτες μπορούν να αιτηθούν στο Δημόσιο την κάλυψη μέρους της οφειλής της, υπό την προϋπόθεση ότι θα καταβάλουν την ελάχιστη εισφορά.

22. Ποια είναι η ελάχιστη συνεισφορά του οικονομικά αδύναμου δανειολήπτη;

Αν το διαθέσιμο εισόδημα είναι μικρότερο ή ίσο των 8.000 ευρώ, η ετήσια ελάχιστη συνεισφορά υπολογίζεται σε 5% επί του διαθέσιμου εισοδήματος. Αν το διαθέσιμο εισόδημα είναι άνω των 8.000 ευρώ, επί του υπερβάλλοντος ποσού υπολογίζεται επιπλέον συνεισφορά 10%.

23. Είναι σταθερή η ελάχιστη συνεισφορά του αδύναμου δανειολήπτη;

Όχι. Η ελάχιστη συνεισφορά του οφειλέτη επανεξετάζεται στο τέλος κάθε οικονομικού έτους, για τυχόν μεταβολή του διαθέσιμου εισοδήματος του αιτούντος. Παράλληλα, ο οφειλέτης ενημερώνεται σχετικά με το ποσό στο οποίο αντιστοιχεί η ελάχιστη συνεισφορά του για το επόμενο οικονομικό έτος.

24. Τι γίνεται αν οι δανειολήπτης δεν έχει ικανότητα αποπληρωμής;

Σ΄αυτή την περίπτωση, δεν μπορεί να υπάρξει σχέδιο διευθέτησης και η πρώτη κατοικία είτε να τεθεί να εκπλειστηριαστεί, ή το κόκκινο δάνειο να εκποιηθεί.

25. Τι γίνεται αν ο δανειολήπτης διαθέτει κι άλλη ακίνητη περιουσία πλην της πρώτης κατοικίας;

Στην περίπτωση αυτή, πρέπει να εκποιήσει μέρος ή το σύνολο της υπόλοιπης περιουσίας του, ώστε να αποπληρώσει το δάνεια για την πρώτη κατοικία.