Η αύξηση των εξαρτήσεων στην μνημονιακή Ελλάδα

Διάβαζα για το νέο ναρκωτικό, το “ναρκωτικό της κρίσης” όπως το ονομάζουν, το Shisha. Πρόκειται για μια ουσία με βάση την αμφεταμίνη και μερικά από τα συστατικά που το συμπληρώνουν είναι υγρά μπαταρίας, σαμπουάν ακόμη και λάδια μηχανής.

Το τρομακτικό σ’ αυτό είναι πως μπορεί κάποιος να το παράγει μόνος του ή να το βρει σε πολύ φθηνή τιμή. Ένα τόσο προσιτό ναρκωτικό για τις ομάδες των εξαρτημένων -μεταξύ των οποίων και άστεγοι, που τους οδηγεί ακόμη πιο γρήγορα στον θάνατο.

Ήδη έχει γίνει δημοφιλές και σε αντίθεση με τα υπόλοιπα που είναι κατασταλτικά κυρίως, το Shisha είναι διεγερτικό. Οι συνέπειες της χρήσης του είναι μεταξύ άλλων η καταστροφή των οργάνων, η μείωση βάρους, οι ρυτίδες, το σάπισμα των δοντιών και η αποστέωση του προσώπου. Είναι τόσο τοξικό, που τα αποτελέσματα γίνονται εμφανή μέσα σε λίγες εβδομάδες, σαν ο χρήστης να το λαμβάνει για χρόνια.

Ένα αντίστοιχο ναρκωτικό, δηλαδή φθηνό και γρήγορα καταστροφικό για την υγεία, ήταντο”Paco” στην Αργεντινή, που έκανε την εμφάνισή του, κατά την περίοδο της εκεί κρίσης.

Οι τοξικοεξαρτήσεις δεν είναι οι μόνες που αυξάνονται κατά την περίοδο της κρίσης. Το ίδιο συμβαίνει με την εξάρτηση από το διαδίκτυο, με το αλκοόλ, τον τζόγο, αλλά και τις τροφικές διαταραχές. Τα δύο άκρα, δηλαδή η παχυσαρκία και η νευρική ανορεξία φαίνονται πιο συχνά.

Οι εξαρτήσεις δεν είναι απλά μια ασθένεια, αλλά ένα κοινωνικό φαινόμενο. Μέσα σε μια σκληρή πραγματικότητα το άτομο δεν αντέχει την πίεση, ματαιώνεται από τα αδιέξοδα που προκύπτουν και ποικίλουν από το πρόβλημα επιβίωσης ως την αναβολή όσων ονειρευόταν να κάνει στην ζωή του. Η διέξοδος δεν είναι πάντα ευεργετική, ιδιαίτερα για άτομα πιο ευάλωτα. Η κρίση πληγώνει τον ψυχισμό τους και η εκδήλωση αυτού του τραύματος, μπορεί να είναι η χρήση ουσιών, η προσκόλληση σε μια οθόνη ή η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φαγητού ή αλκοόλ.

Οι εξαρτήσεις όμως δεν είναι απλά παθολογίες, αλλά συμπεριφορές που μαρτυρούν ότι το άτομο πνίγεται σ’ αυτόν τον πολιτισμό. Στο βιβλίο “Ο πολιτισμός ως πηγή δυστυχίας“, ο Freud υποστηρίζει πως ο πόνος του ανθρώπου προέρχεται από την υπεροχή της φύσης, την αδυναμία του σώματος και τις ατέλειες των παραγόντων που κανονίζουν τις ανθρώπινες σχέσεις σε κάθε επίπεδο. Και αν οι δύο πρώτοι λόγοι γίνονται κατανοητοί, ο τρίτος ίσως είναι ο πιο επίπονος, αφού περικλείει τους θεσμούς και τα σχήματα που εμείς φτιάχνουμε για να ορίζουν την διαβίωσή μας.

Οι κατασκευές που ως σύνολο αποτελούν τον πολιτισμό, είναι υπεύθυνες για την δυστυχία μας. 

Η αποδοχή του “πολιτισμού” έχει ως τίμημα την απώλεια της ευτυχίας μας. Επίσης, η μη προσαρμογή στις επιταγές του “πολιτισμού” δημιουργεί ενοχές. Οι ενοχές ευθύνονται για τις νευρώσεις, τους ψυχαναγκασμούς και τελικά για την πρόσκαιρη αναζήτηση της απάλυνσης του πόνου. Η αναζήτηση της ηδονής (ως αντίβαρο και απωλεσθέν στοιχείο), γίνεται και μέσω χρήσης ουσιών.

Οι εξαρτήσεις εν τέλει, δεν είναι παρά η εξωτερίκευση των αδιεξόδων. Ο έφηβος που εξαρτιέται από το ίντερνετ, ουσιαστικά αποζητά έναν τόπο για να αποσυρθεί, κάπου που θα είναι κάποιος άλλος, χωρίς να έρχεται σε επαφή με τους άλλους, δηλαδή με το να μειώνει τις πιθανότητες να πονέσει. Αυτό ισχύει για όλα τα ευαίσθητα άτομα. Στην μνημονιακή Ελλάδα, τέτοιου τύπου φαινόμενα δυστυχώς αυξάνονται, ενώ ταυτόχρονα, οι επαγγελματίες Υγείας και Πρόνοιας μειώνονται, αλλά και οι υποστηρικτικές δομές απειλούνται με κλείσιμο, αν δεν έχουν κλείσει ήδη.

Οι εξαρτημένοι είναι άνθρωποι που μας δείχνουν σε ποιο σημείο έχουμε φτάσει ως κοινωνία και ως πολιτισμός. Είναι μια κραυγή για βοήθεια και πράγματι χρήζουν βοήθειας. Ωστόσο η αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών είναι αυτή που μπορεί να υποσχεθεί καλύτερη προοπτική. Κι αυτό δεν μπορεί να συμβεί με τα Μνημόνια, την ανεργία, την ξενοφοβία και την αποξένωση που καλλιεργούν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Όλα αυτά οξύνουν τις αντιφάσεις που καλλιεργούν τις παθογενείς συμπεριφορές.

Strange Journal