ΚΛΕΙΣΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΜΕ ΝΟΜΟ ΤΟΥ '36!...

Ρεπορτάζ : Παναγής Γαλιατσάτος
(από την Καθημερινή της Κυριακής)
Το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων ήταν προεκλογική δέσμευση της κυβέρνησης Παπανδρέου. Το είχε εξαγγείλει και ο Κώστας Καραμανλής από το βήμα της ΔΕΘ το 2008, χωρίς ωστόσο ποτέ η Ν.Δ. να το συμπεριλάβει -για ευνόητους λόγους- στο πρόγραμμα Σουφλιά (2004). Στη... 
«σύγχρονη» συζήτηση ο πρώτος που το έθεσε ήταν ο Γιάννος Παπαντωνίου, το 1999. Τότε μάλιστα είχε παραγγείλει και μια μελέτη για τα οφέλη του εγχειρήματος στο ΚΕΠΕ, η οποία ολοκληρώθηκε το 2001. Ομως, μετά την ψυχοφθόρο νίκη στις εκλογές του 2000, η κυβέρνηση Σημίτη προτίμησε να ξεχάσει και την εξαγγελία και τη μελέτη. Το πρόβλημα των κλειστών επαγγελμάτων είχε ήδη εντοπιστεί από την εποχή που η Ελλάδα κατέθεσε αίτηση ένταξης στην Ε.Ε., δηλαδή εδώ και πέντε δεκαετίες. Στη βιβλιοθήκη του ΙΟΒΕ υπάρχει μια έκθεση της 1ης Γενικής Διεύθυνσης Επεξεργασίας Προγράμματος του υπουργείου Συντονισμού, η οποία πραγματεύεται αυτό το ζήτημα τον Απρίλιο του 1968. Ο συντάκτης της, ο ειδικός οικονομολόγος της 1ης Διεύθυνσης Χρίστος Παπασταθόπουλος, σημειώνει ότι «το έδαφος ευρέθη απολύτως παρθένον, τόσο εις την ελληνικήν, όσο και εις την ξένην βιβλιογραφίαν» Αυτά που περιγράφει πριν από 42 χρόνια η «Εκθεσις επί των Κλειστών Επαγγελμάτων» δεν απέχουν από τη σημερινή πραγματικότητα. Στις σελίδες της θα βρει κανείς τόσο τους ιδιοκτήτες Φορτηγών Δημοσίας Χρήσεως, όσο και όλα τα επαγγέλματα που συμπεριλαμβάνονται στο νομοσχέδιο-σκούπα που ετοιμάζει η κυβέρνηση. Δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, φαρμακοποιοί, αρχιτέκτονες, πολιτικοί μηχανικοί, ορκωτοί λογιστές αναφέρονται στην έκθεση, δίπλα σε πολλά άλλα επαγγέλματα, από τους εκδοροσφαγείς ώς τους εργολάβους κηδειών, το επάγγελμα των οποίων κηρύχθηκε κορεσμένο με διάταγμα τον Αύγουστο του 1994. Μεσοπόλεμος Τα κλειστά επαγγέλματα είναι προϊόν του μεσοπολέμου. Οπως επισημαίνει η έκθεση, «η πραγματοποίησις της κατοχυρώσεως συντελείται κατά κανόνα διά ρητής διατάξεως Νόμου ή Διατάγματος». Ετσι, το επάγγελμα του ιδιοκτήτη Φορτηγού Δ.Χ. ανακηρύσσεται κλειστό με τον αναγκαστικό νόμο 134/1936 της Δικτατορίας Μεταξά, ο οποίος απαγορεύει τη χορήγηση αδειών. Αυτή επιτρέπεται «μόνο εις περιπτώσεις εξαιρετικής ανάγκης και κατόπιν αδείας του υπουργού Συγκοινωνιών». Οι άδειες που χορηγούνται έκτοτε υπηρετούν κυρίως πελατειακές σκοπιμότητες. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση Καραμανλή, το 1956, εισάγει αντίστοιχες ρυθμίσεις χορήγησης αδειών και για τα τρίτροχα ΦΔΧ, δηλαδή τα τρίκυκλα! Ο Παπασταθόπουλος είναι πολέμιος των κλειστών επαγγελμάτων και ευελπιστεί ότι θα υλοποιηθούν οι διακηρύξεις του οικονομικού προγράμματος της χούντας, που τασσόταν ανεπιφύλακτα υπέρ της κατάργησής τους. Ωστόσο, το μοντέλο που υιοθετεί τελικά η κυβέρνηση Παπαδόπουλου είναι η «μπερλουσκονική» μέθοδος, με απώτερο στόχο να προσεταιριστεί τους μεταφορείς. Με τον αναγκαστικό νόμο 183/1967 και την απόφαση του υπουργού Συγκοινωνιών 118000/3370 (Μάιος 1970) κάθε επαγγελματίας αυτοκινητιστής (αλλά και οι καραγωγείς!) αποκτά το δικαίωμα σε μια ελεύθερη άδεια ΦΔΧ. Αποτέλεσμα ήταν ο αριθμός τους να υπερδιπλασιαστεί από τις σχεδόν 14.000 που καταγράφει το 1968 η έκθεση. Το ίδιο συμβαίνει με τις άδειες για τα τρίκυκλα, αλλά και τα ταξί. Το 1971, όμως, με το νομοθετικό διάταγμα 1060/71 η χούντα αποφασίζει να βάλει φραγμούς στην έκδοση νέων αδειών. Το επάγγελμα «κλείνει» οριστικά το 1976, όταν ο νόμος 383 επαναφέρει την έκδοση αδειών στη διακριτική ευχέρεια του υπουργού Μεταφορών. Μαζικά (800 τον αριθμό) εκδίδονται άδειες φορτηγών Δ.Χ. για τελευταία φορά το 1986, με αποδέκτες Ελληνες από το Ζαΐρ. Αναλόγως ευνοϊκή μεταχείριση είχαν σε σχέση με τη χορήγηση αδειών τη δεκαετία του '60 οι Ελληνες της Αιγύπτου. Το 1835 ο νόμος για συμβολαιογράφους Το επάγγελμα των ιδιοκτητών φορτηγών Δ. Χ. δεν είναι το μόνο που «έκλεισε» με νόμο της Δικτατορίας Μεταξά. Ο αναγκαστικός νόμος 751/37 έκανε το ίδιο για τα φαρμακεία, συναρτώντας τη χορήγηση αδειών λειτουργίας των φαρμακείων με πληθυσμιακά κριτήρια και την τήρηση ελαχίστων αποστάσεων μεταξύ των ιδρυομένων φαρμακείων. Ανάλογες προβλέψεις διατηρήθηκαν ώς πρόσφατα, στον νόμο 1963/91, κρίθηκαν όμως αντισυνταγματικές από το ΣτΕ το 2004. Ηδη, πάντως, από τον μεσοπόλεμο, τα ποσοστά κέρδους των φαρμακοποιών είναι καθορισμένα στο 33% για τα ιδιοσκευάσματα και στο 25% για τα αντιβιοτικά. Το επάγγελμα των μηχανικών και των αρχιτεκτόνων κατοχυρώνεται νομοθετικά με νόμο της κυβέρνησης Βενιζέλου το 1930. Τα ελάχιστα όρια αμοιβών που εισπράττουν ως ποσοστό επί της αξίας των έργων που μελετούν και επιβλέπουν καθορίζονται πρώτη φορά από ένα βασιλικό διάταγμα της 19ης Φεβρουαρίου 1938, δηλαδή πάλι επί Μεταξά. Αρχαιότερη όλων, πάντως, είναι η προστασία του επαγγέλματος των συμβολαιογράφων, έργο του Βαυαρού αντιβασιλέα Γκέοργκ - Λούντβιχ Μάουρερ. Ο Oργανισμός Δικαστηρίων και Συμβολαιογραφείων τέθηκε σε ισχύ τον Φεβρουάριο του 1835 και ίσχυσε για σχεδόν 140 χρόνια. Η υποχρεωτική σύνταξη συμβολαιογραφικών εγγράφων ως συστατικών όρων για την κατάρτιση των συμβάσεων επιβλήθηκε για πρώτη φορά με τον νόμο της 14ης Αυγούστου 1836 «περί χαρτοσήμου»...