ΤΟ ΧΡΕΟΣ – ΜΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ*

Του ΚΩΣΤΑ Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ**

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ; ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΚΑΙ ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ;

Τα τελευταία χρόνια η λέξη «χρέος» είναι, ίσως, η πιό χρησιμοποιημένη στο καθημερινό λεξιλόγιο του απλού Ελληνα πολίτη. Το χρέος έχει γίνει συνώνυμο με ένα μεγάλο βάρος (άγος) που έγινε θηλειά στο λαιμό του Λαού και μάλιστα ιδίως των μεσαίων και χαμηλών στρωμάτων του. Για το μικρό ποσοστό των «εχόντων και κατεχόντων» η ίδια περίοδος αποτελεί περίοδο περαιτέρω συσσώρευσης πλούτου εις βάρος των πολλών. Αυτό αποδεικνύουν και οι επίσημες μελέτες ανισοκατανομής πλούτου της Eurostat, με τον σχετικό δείκτη να αυξάνεται στην περίοδο 2008-2012 κατά 12,8%, ενώ την ίδια περίοδο ο δείκτης ανισοκατανομής του πλούτου στηΓερμανία μειώθηκε κατά 10% (βλ. άρθρο Μανόλη Δρεττάκη στην ΑΥΓΗ της 13.4.2014). Είναι προφανές, ότι την περίοδο της κρίσης οι φτωχοί στη χώρα μας και στο Νότο της Ευρώπης έγιναν φτωχότεροι και οι πλούσιοι πλουσιότεροι. Ολα δείχνουν ότι συντελείται παράλληλα μια μεταφορά πλούτου από το Νότο στο Βορρά και από τα χαμηλά στρώματα στα υψηλά. Κατά πολλούς αυτό ονομάζεται στη χώρα μας (με υπερηφάνεια μάλιστα) μεταρρύθμιση!

Ας επανέλθουμε όμως στο χρέος. Ποιά είναι η φύση των οικονομικών πόρων που μεταβιβάζονται από τον πιστωτή στον χρεώστη; Μήπως είναι οικονομικοί πόροι που προέρχονται από το ύστέρημα του χρεώστη; Μάλλον απίθανο. Αυτό που μεταβιβάζεται είναι το μη χρησιμοποιούμενο, διαχρονικά συσσωρευμένο «περίσσεμα» (ο πλούτος) από το εισόδημα του πιστωτή, που επανεπενδύεται δανειζόμενο στον χρεώστη (που κατά τεκμήριο είναι οικονομικά αδύναμος) προκειμένου να επαυξηθεί και να οδηγήσει σε περαιτέρω συσσώρευση και επανεπένδυση σε έναν αέναο φαύλο κύκλο (για τον χρεώστη) και την διαιώνιση της οικονομικής δύναμης (και τελικά πολιτικής εξουσίας) του πιστωτή. Αυτή όμως η «αποταμίευση» από την πλευρά του πιστωτή πως προήλθε κατά κύριο λόγο; Από τη σκληρή του δουλειά και τον καθημερινό του μόχθο; Για να προλάβω κάποιους που θα ισχυριστούν ότι μέρος του χρέους μας προέρχεται από τα ασφαλιστικά ταμεία «φτωχών» εργαζόμενων άλλων χωρών, ας μην προκαλούν τη νοημοσύνη μας: μεγάλο μέρος του κουρέματος (PSI) του Ελληνικού χρέους αφορούσε τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων των Ελλήνων εργαζομένων (άρα και τις συντάξεις τους – ότι πολυτιμότερο στο τέλος του εργασιακού τους βίου) και επίσης απλών πολιτών που είδαν τις μικροαποταμιεύσεις μιας ζωής σε Ελληνικά ομόλογα να εξανεμίζονται σε μια νύχτα.

Το περίσσεμα (ο πλούτος) προέρχεται ιστορικά είτε από την τοκογλυφική αξιοποίηση συσσωρευμένου κεφαλαίου, είτε από την καταστροφική υπερεκμετάλλευση φυσικών πόρων, είτε από τις αποικιοκρατικές δραστηριότητες των μεγάλων δυνάμεων, είτε – κυρίως - από αυτό που αποκαλούμε «εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο». Σπάνια δημιουργήθηκε και συσσωρεύτηκε μεγάλος πλούτος από την καινοτομία, την εφευρετικότητα ή τις επιστημονικές εξελίξεις. Αυτές οι περιπτώσεις συσσώρευσης αποτελούν απειροελάχιστη μειοψηφία και μάλιστα μερικές φορές ακολουθούνται από επιστροφή του πλούτου αυτού στην κοινωνία (βλέπε περίπτωση Bill Gates της Microsoft, που αφού έγινε ο πλουσιότερος άνθρωπος της εποχής του μέσα από τη συγκυρία των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων, έχει αφιερωθεί πλήρως στην επίλυση των πιό σύνθετων κοινωνικών και ανθρώπινων προβλημάτων που προκαλεί ηφτώχεια στις πιό απίθανες γωνιές του πλανήτη).

Υπάρχει όμως και κάτι άλλο που πρέπει να επισημάνουμε: η μεγάλη οικονομική δύναμη που αποκτάται μέσα από αυτή τη συσσώρευση πλούτου μεταφράζεται άμεσα σε πολιτική δύναμη. Ποιός αμφιβάλλει ότι η πραγματική εξουσία βρίσκεται εν τέλει στα χέρια των οικονομικά δυνατών; Δυστυχώς στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες οι πολίτες έχουν απλά την ψευδαίσθηση ότι εκλέγουν σε τακτά διαστήματα τους κυβερνήτες τους. Με εξαίρεση σύντομες, πραγματικά δημοκρατικές αναλαμπές, οι οικονομικά ισχυροί παράγοντες (διεθνείς και οι τοπικοί τους τοποτηρητές) κυβερνούν τη χώρα και ορίζουν τις τύχες των απλών πολιτών.

ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΡΕΟΣ

Το Ελληνικό Κράτος ήταν από την εποχή του 1821 μόνιμα χρεωμένο στις ξένες μεγάλες οικονομικές (εννοείται και ποιλιτικο-στρατιωτικές) δυνάμεις που ουσιαστικά κυβερνούσαν - με λίγες εξαιρέσεις - μέσω διορισμένων βασιλέων ή ντόπιων υποχείριών τους. Μετά την ένταξη στην ΕΟΚ (πλέον ΕΕ) στην προσπάθεια δημιουργίας μιας μεγάλης Ευρωπαικής αγοράς που θα προστάτευε καλύτερα τα συμφέροντα των Ευρωπαικών (και όχι μόνο) οικονομικών δυνάμεων – με «παράπλευρες» θετικές επιπτώσεις και στα μεσαία και χαμηλά στρώματα – ειδικότερα δε μετά την είσοδο στο Ευρώ, εισέρρευσε στη χώρα μας άφθονο, φτηνό χρήμα. Αντί να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία για πραγματική ανάπτυξη στη χώρα, που θα μας έβγαζε από τον φαύλο κύκλο, με κεντρική ευθύνη όλων ανεξαιρέτως των κυβερνήσεων από το 1990 έως σήμερα, επιδοθήκαμε σε μια σπάταλη διαχείριση των οικονομικών αυτών πόρων με αλόγιστες στρατιωτικές δαπάνες, αδικαιολόγητα δαπανηρούς - νεοπλουτίστικους Ολυμπιακούς αγώνες, φαραωνικά δημόσια έργα υποδομών χωρίς ουσιαστικό σχεδιασμό. Μέσα από αυτή την «άσωτη» διαχείριση πλούτισαν βέβαια πολλοί, διαπλεκόμενοι επιχειρηματίες, μεσάζοντες, υψηλόβαθμα και μη κρατικά στελέχη. Για να μην γκρινιάζει και ο απλός Λαός, μοιράστηκαν και διάφορες λογικές και παράλογες παροχές, δημιουργώντας έτσι και την εντύπωση ότι «όλοι μαζί τα φάγαμε».

Μέχρι εδώ όλα καλά. Προφανώς υπερδανειστήκαμε, προφανώς διαχειριστήκαμε με σπάταλο τρόπο τους οικονομικούς πόρους, αλλά όταν έφτασε η στιγμή της αλήθειας για ποιό λόγο είπαμε στους δανειστές μας «σφάξε με αγά’μ να αγιάσω»; Στην αρχή του κειμένου αυτού αναπτύξαμε εν συντομία το πως δημιουργείται ο πλούτος που επιτρέπει σε κάποιον να δανείζει . Για ποιό λόγο λοιπόν εμείς όταν έφτασε ο κόμπος στο χτένι δεχτήκαμε να τα επιστρέψουμε όλα εδώ και τώρα; Γιατί «μαγειρεύαμε» μάλιστα (όπως έχει διατυπωθεί από πολλούς) και τα στατιστικά στοιχεία εις βάρος μας, δίνοντας τα όπλα στους δανειστές μας να μας βάλουν στη γωνία; Σάμπως οι δανειστές μας δεν γνώριζαν όταν δάνειζαν την Ελλάδα, ότι στην πραγματικότητα χρηματοδοτούσαν τις δικές τους βιομηχανίες για να μας πωλούν τα ακριβά τους προιόντα, καθιστώντας όμως εμάς εγγυητές του χρέους;

Γιατί λοιπόν ενώ το περίσευμα πλούτου που δημιούργησε το Ελληνικό χρέος προέρχεται κατά κύριο λόγο από ανήθικες, ίσως και παράνομες, δραστηριότητες των δανειστών μας εμείς δείχνουμε τέτοια νομιμοφροσύνη να το επιστρέψουμε με επαχθείς όρους; Δεν ισχυρίζομαι ότι θα έπρεπε να αρνηθούμε την επιστροφή του με το «έτσι θέλω» ή ότι δεν θα πρέπει να «συμμαζέψουμε» και να εκσυγχρονίσουμε τα του «οίκου» μας. Αντιθέτως. Ομως από το σημείο αυτό έως του να φτάνουμε σε τέτοιο επίπεδο αναξιοπρέπειας αποδεχόμενοι οτιδήποτε θέλουν να μας επιβάλλουν οι δανειστές, λογικό ή παράλογο, υπάρχει μεγάλη απόσταση. Δυστυχώς εδώ σημαντικό ρόλο έχουν διαδραματίσει εντέχνως τα διαπλεκόμενα ΜΜΕ κατορθώνοντας να διαβρώσουν σε μεγάλο βαθμό το ηθικό του απλού πολίτη, υποβάλλοντάς του, μεθοδικά, «ενοχές» μεγαλύτερες από αυτές που του ανήκουν και αποδίδοντας του τις ίδιες ευθύνες με αυτές που αποδίδουν τους κυβερνήτες του. Ακόμα δε έχουν βάλει στο ίδιο «κάδρο» και την Αριστερά, ως εξίσου συνένοχη με τις μέχρι σήμερα κυβερνητικές εξουσίες, λες και η Αριστερά συγκυβερνούσε. Μα αν η Αριστερά είχε τόσο μεγάλη δύναμη, τώρα το θυμήθηκαν οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ; Γιατί δεν είχαν πεί τίποτα μέχρι σήμερα; Αλλά μάλλον και αυτό εντάσσεται στην προσπάθεια διάχυσης των ευθυνών τους;

Οποιοι λοιπόν κληθούν στο προσεχές μέλλον να διαπραγματευθούν, ότι πλέον μπορεί να περισωθεί μετά από μια καταστροφική για το Λαό και τον εθνικό πλούτο διακυβέρνηση των 4 τελευταίων ετών, θα πρέπει να έχουν καλά στο μυαλό τους ότι αυτά που χρωστάμε προέρχονται κυρίως από ηθικά απαράδεκτο πλουτισμό των πιστωτών μας, που έχει επενδυθεί το μανδύα μιας – δήθεν - νομιμότητας . Μόνο εάν πιστέψουν πραγματικά σε αυτό θα μπορέσουν να διαπραγματευθούν με αποτελεσματικότητα και αξιοπρέπεια το μέλλον των παιδιών μας.

*Το παρόν ενδιαφέρον κείμενο έχει γραφτεί το 2014 και επομένως από την οπτική αυτής της ημερομηνίας χρειάζεται να δούμε το περιεχόμενο του αλλά και να κάνουμε συγκρίσεις για όσα ακολούθησαν.

** Ο Κώστας Μ.Βασιλειάδης είναι Διπλ. Μηχανολόγος-Ηλεκτρολόγος ΕΜΠ, M.SC. UCL και Σύμβουλος Επιχειρήσεων