ΜΠΟΡΟYΜΕ!

Του Ν. ΜΠΟΓΙΟΠΟΥΛΟΥ*

Ζούμε σ' ένα πλανήτη όπου κατοικούν 7 δισεκατομμύρια άνθρωποι. Σ' αυτόν τον πλανήτη λιγότεροι από 2.000 άνθρωποι κατέχουν περιουσία που -σύμφωνα με τη «λίστα Forbes» - έχει εκτιναχτεί στα 6,4 τρισεκατομμύρια δολάρια, αλλά την ίδια ώρα το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού (3,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι) στερείται την πρόσβαση σε βασικά αγαθά για την ανθρώπινη ύπαρξη: Τροφή, καθαρό νερό, οποιαδήποτε κοινωνική υποδομή (στέγη, ηλεκτρικό, αποχέτευση, παιδεία, στοιχειώδεις υπηρεσίες υγείας, περίθαλψης, κ.λπ.).  

Ζούμε σ' έναν κόσμο που η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνατοτήτων θα μπορούσε να εξασφαλίσει να έχουν όλοι απ' όλα. Αλλά το 1/6 της ανθρωπότητας είναι θύμα υποσιτισμού. Ποτέ στο παρελθόν της ανθρώπινης ιστορίας δεν έχει καταγραφεί τέτοιας έκτασης βαρβαρότητα.

Ακούγεται εξωφρενικό, αλλά είναι η πραγματικότητα:

-Θα ήταν αρκετό μόνο το 4% της περιουσίας των 225 πλουσιότερων κεφαλαιοκρατών για να εξασφαλιστεί τροφή για όλους τους κατοίκους της Γης.

-Θα αρκούσαν οι περιουσίες των 7 πλουσιότερων καπιταλιστών για να εξαλειφθεί για πάντα η φτώχεια.

Φυσικά υπάρχει μια «λεπτομέρεια»: Αν ο καπιταλισμός είχε τέτοιες ευαισθησίες, δε θα ήταν καπιταλισμός.

Ο καπιταλισμός, ένα κοινωνικό σύστημα που βασίζεται στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, έχει ως κινητήρια δύναμη για την ύπαρξή του την αναζήτηση του κέρδους. Tου όλο και μεγαλύτερου κέρδους. Η ρήση του Μαρξ αποτελεί αξεπέραστη ακτινογραφία του καπιταλισμού:

Αυτό το σύστημα δε θα μπορούσε παρά να είναι σύμφυτο, σε κάθε του βήμα, με τη μαζική υπαγωγή σε καθεστώς εξαθλίωσης τεράστιων κοινωνικών στρωμάτων που έχουν εξασφαλισμένο ένα και μόνο «προνόμιο»: Να πληρώνουν τα σπασμένα της διαδοχικής και επαναλαμβανόμενης κρίσης του συστήματος.

Μήπως, όμως, όλα αυτά που περιγράψαμε και συμβαίνουν στον κόσμο είναι προϊόν της «μοίρας»; Μήπως είναι «γραφτό» και «αναπόφευκτο» οι λαοί να ζουν στην εκμετάλλευση; Στη φτώχεια. Στη δυστυχία. Στην ανέχεια. Στην ανασφάλεια.

Όχι, φυσικά. Τα όσα αποτρόπαια ζούμε δε συνιστούν «θεϊκό νόμο». Αυτό το μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης απορρέει από άλλους νόμους. Όχι «φυσικούς», αλλά εξόχως «εξαναγκαστικούς». Ο νόμος των αβυσσαλέων κοινωνικών ανισοτήτων έλκει την «νομιμότητά του» από το γεγονός ότι σήμερα:

-Οι 356 πλουσιότερες δυναστείες του κόσμου απολαμβάνουν πλούτο που ξεπερνά το ετήσιο εισόδημα του 40% της ανθρωπότητας.

-Μόλις 740 πολυεθνικές ελέγχουν το 80% του παγκόσμιου πλούτου!

-Μόλις 147 από τις παραπάνω πολυεθνικές κατέχουν από μόνες τους το 40% του παγκόσμιου πλούτου!

Μισό αιώνα μετά την έφοδο του ανθρώπου στο Φεγγάρι, δύσκολα θα μπορούσε κανείς να το αρνηθεί: Ζούμε σε μια εποχή που το μέγεθος των κεφαλαίων είναι ασύλληπτο. Που η ανθρωπότητα έχει στη διάθεσή της ασύλληπτης ποιότητας και ποσότητας μέσα και δυνατότητες για την παραγωγή προϊόντων και αγαθών. Κι όμως: Ποτέ άλλοτε η ανθρωπότητα δεν είχε βιώσει τέτοιες ανισότητες, τέτοια ανασφάλεια και τέτοιας έκτασης φτώχεια.

Τι παραλογισμός! Πράγματι. Μόνο που πρόκειται για έναν παραλογισμό απολύτως συνεπή με τη λογική του συστήματος. Η σύμφυση του πρωτοφανούς πλούτου με την απόλυτη αποστέρηση αποτελεί την αναπόδραστη συνέπεια των αγεφύρωτων και ανταγωνιστικών αντιθέσεων του καπιταλιστικού συστήματος. Αλλά μπροστά στην έκταση και το μέγεθος αυτών των αντιθέσεων, τι άλλη απόδειξη χρειάζεται για τον ξεπερασμένο - ιστορικά - χαρακτήρα αυτού του συστήματος;

Συνεπώς: Ούτε τα τεχνολογικά μέσα λείπουν, ούτε τα χρήματα, ούτε ο πλούτος, ούτε οι επιστημονικές δυνατότητες ώστε να οικοδομηθούν τα πάντα από την αρχή. Να γκρεμιστεί αυτός ο παραλογισμός και να χτιστεί ο κόσμος σε άλλη βάση. Έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η πανανθρώπινη εξύψωση. Να εξασφαλιστεί εκείνη η προς τα πάνω ισότητα, ώστε:

-Οι πάντες να απολαμβάνουν όλα όσα υπαγορεύονται από τις ανάγκες τους.

-Οι πάντες να μπορούν να προσφέρουν στην κοινωνία όλα όσα τους επιτρέπουν οι ικανότητές τους.

Όλα γύρω μας το επιβεβαιώνουν: Από την άποψη των αντικειμενικών προϋποθέσεων τίποτα δε λείπει για να φτιαχτεί ο κόσμος διαφορετικά. Για να οικοδομηθεί και να λειτουργεί με κριτήριο την ικανοποίηση των αναγκών των πολλών και όχι τα κέρδη, την ξιπασιά και τα λούσα των λίγων.

Αυτό που λείπει, αυτό που απουσιάζει για να μετασχηματιστούν οι δυνατότητες σε πραγματικότητα, είναι ένα και μόνο: Είναι η συνειδητοποίηση των δισεκατομμυρίων ανθρώπων, αυτών που παράγουν τον πλούτο, ότι έχουν τη δύναμη να κάνουν ακριβώς αυτό: Να μετασχηματίσουν τη δύναμή τους σε πράξη. Που σημαίνει: Να ενωθούν μεταξύ τους, να σπάσουν τις αλυσίδες τους, να οργανωθούν, να επαναστατήσουν ενάντια στο άδικο και να φτιάξουν το δικό τους κόσμο.

Είναι ουτοπικό να προσμένει κανείς ότι θα συμβεί; Η' για να το θέσουμε αλλιώς: Είναι κατορθωτό, είναι «μπορετό» να συμβεί κάτι τέτοιο στον κόσμο; Είναι «μπορετό» να συμβεί κάτι τέτοιο στην Ελλάδα των 6,3 εκατομμυρίων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, αλλά 559 ολιγάρχες κατέχουν το 45% του πλούτου της;

Ναι, είναι «μπορετό»! Είναι ρεαλιστικό! Και άμεσα κατορθωτό! Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θα μιλήσουν για «ονειροπόλημα» και ανεδαφικό «ευχολόγιο». Στην πραγματικότητα είναι ο δικός τους «ρεαλισμός» που συνιστά προϊόν του εγκιβωτισμού της ανθρώπινης σκέψης στα στεγανά της μίζερης φωτογραφίας του σήμερα. Αλλά αν ίσχυε ο «ρεαλισμός» τους, τότε σε αυτή την περίπτωση, οι δούλοι θα ήταν ακόμα δούλοι.