Η επιστροφή του προστατευτισμού

Πάμε μήπως για έναν εμπορικό πόλεμο και προστατευτισμό ανάλογο της δεκαετίας του '30;

Τότε ο νόμος των Smoot-Hawley, που τέθηκε σε εφαρμογή στις αρχές του 1930 και ανέβαζε τους αμερικανικούς δασμούς σε 20.000 εισαγόμενα προϊόντα σε επίπεδα ρεκόρ, είχε προκαλέσει ντόμινο ανταποδοτικών δασμών από τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ. Ο νόμος είχε στόχο την προστασία των θέσεων εργασίας και των αγροτών των ΗΠΑ από τον εξωτερικό ανταγωνισμό. Αυτό που κατάφερε ήταν η συρρίκνωση του διεθνούς εμπορίου μεταξύ 1929 και 1934 κατά 66% (!) και την υποτροπή της ύφεσης στην αμερικανική και την παγκόσμια οικονομία.

Τις επιπτώσεις αυτές δεν φαίνεται να έλαβαν υπ' όψιν τους τα μέλη της αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων, οι οποίοι πιεζόμενοι σε προεκλογική περίοδο από επιχειρηματικά λόμπι ενέκριναν την περασμένη Τετάρτη νομοθεσία η οποία εξισώνει «υποτιμημένα νομίσματα» όπως το κινεζικό γουάν με «αθέμιτη επιδότηση εξαγωγών». Η εξίσωση αυτή επιτρέπει στο αμερικανικό υπουργείο Εμπορίου να επιβάλει δασμούς σε εισαγόμενα προϊόντα χωρών που ακολουθούν πολιτικές υποτίμησης του εθνικού τους νομίσματος.

Ο νόμος είναι το τελευταίο επεισόδιο στον ακήρυκτο πόλεμο ΗΠΑ-Κίνας, ενδεχομένως να μη περάσει από τη Γερουσία και να μην τεθεί ποτέ σε εφαρμογή, αφού η χρηματοδότηση της αμερικανικής κυβέρνησης είναι άμεσα εξαρτημένη από τις διαθέσεις της Κίνας, του μεγαλύτερου πιστωτή της. Δείχνει όμως τις πιέσεις που υπάρχουν σήμερα -όχι μόνο στις ΗΠΑ- από εθνικούς κλάδους και βιομηχανίες για μεγαλύτερο προστατευτισμό και ανταγωνιστικές υποτιμήσεις.

Δεν είναι μόνο η Κίνα που προσπαθεί να διατηρήσει χαμηλά το νόμισμα της, έτσι ώστε να είναι φθηνές οι εξαγωγές της. Η παροχή ρευστότητας (ποσωτική χαλάρωση) που ακολουθεί η Fed οδηγεί, σύμφωνα αρκετούς οικονομολόγους, σε ντε φάκτο υποτίμηση του δολαρίου. Νωρίτερα η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας είχε προχωρήσει στην πρώτη της παρέμβαση έπειτα από 6 χρόνια στις αγορές συναλλάγματος, προκειμένου να κατεβάσει το γεν από τα υψηλά 15ετίας. Ομοίως Νότια Κορέα, Ταϊλάνδη, Βραζιλία, Ελβετία προέβησαν σε ανάλογες παρεμβάσεις πουλώντας το νόμισμά τους προκειμένου να μειώσουν την αξία του.

Το ζήτημα θα απασχολήσει την επόμενη σύνοδο του G20 που θα διεξαχθεί τον Νοέμβριο στη Σεούλ.