Ο κανονικός ο κόσμος

Κατ΄αρχάς, για να μην μπλέκουμε τα πράγματα, ας ξεμπερδέψουμε με τα δικά μας: το ότι το διαλύσαμε το πράγμα σε καθεστώς καπιταλισμού, δεν σημαίνει ότι δεν θα το διαλύαμε και σε καθεστώς κομμουνισμού ή ρασταφαριανισμού ή οποιασδήποτε άλλης εναλλακτικής πραγματικότητας μπορεί να φανταστεί κανείς. Αν υποθέσουμε δηλαδή ότι υπήρχαν εναλλακτικές πραγματικότητες τύπου «Lost», με εναλλακτικά παγκόσμια οικονομικά και πολιτικά συστήματα, και πάλι τότε στο «σκουπίδι» θα κατέληγε η αξιολόγησή μας, οποιαδήποτε κι αν ήταν τα κριτήρια της αξιολόγησης. «Εσύ όπου κι αν πας με την Oceanic 815, σ' όποιο ταξίδι, σε λάθος στάση θα κατεβείς». Και δεν θα κατεβαίναμε συνεχώς σε λάθος στάση λόγω χαλασμένων γονιδίων, αλλά λόγω χαλασμένης νοοτροπίας, που όλα τριγύρω μπορεί να αλλάζουν, αλλά αυτή παραμένει ανέπαφη στο βασικό της δόγμα από γενιά σε γενιά και από αιώνα σε αιώνα: Το εμείς είναι για τους μαλάκες. Κι εμείς δεν είμαστε μαλάκες. Κι εγώ δεν είμαι μαλάκας. Η σχέση του Έλληνα πολίτη από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους ως σήμερα υπήρξε σταθερά σχέση αλληλοϋπονόμευσης και αλληλοκοροϊδίας, και πάνω σε μια τέτοια σχέση αυτονόητο είναι ότι, όχι δύο, αλλά κι άλλες εικοσί δύο φορές θα ξαναπτωχεύσουμε. Οπότε για το ότι είμαστε ουραγοί δεν φταίει ο δρόμος αλλά εμείς. Σύμφωνοι; Σύμφωνοι. Τώρα επιτρέπεται να μιλήσουμε λίγο και για το δρόμο; Μήπως είναι κι αυτός από μόνος του στραβός; Μήπως κάπου έχει αφηνιάσει εντελώς η ασυδοσία των αγορών; Μήπως δεν είναι -λιγάκι να κάτσουμε να το σκεφτούμε- και τόσο λογικό να ακούμε συνεχώς για ανθρώπους που έχουν ποντάρει στην κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας κι αύριο της πορτογαλέζικης και μεθαύριο κάποιας άλλης; Δηλαδή τα κράτη είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμα να κάνουν πολέμους αν αμφισβητηθεί κανένας ακατοίκητος βράχος τους (πολέμους που μπορούν να χάσουν ή να νικήσουν, αλλά στους οποίους έχουν πάντως μια ισχύ να αντιπαρατάξουν), τα κράτη είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμα να στείλουν πολλές χιλιάδες ανθρώπους να σκοτωθούν για πάρτη τους, αν αμφισβητηθεί με αυτόν τον και συμβολικό ακόμη τρόπο η εθνική τους κυριαρχία, αλλά είναι εντελώς ανίσχυρα μπροστά σε πονταρίσματα, σορταρίσματα και λοιπές χρηματοοικονομικές φούσκες που πετούν την εθνική τους κυριαρχία στα σκουπίδια; Μήπως έχουν τίποτα υπερόπλα οι αγορές που κάνουν τα κράτη διστακτικά; Μήπως οι αγορές λειτουργούν σε εξωγήινες βάσεις όπου τα κράτη της γης δεν μπορούν να επέμβουν; Από πού προκύπτει αυτή η δήθεν αδυναμία των κρατών να βάλουν χαλινάρι στις αγορές; Μήπως μπορούν αλλά δεν θέλουν επειδή δεν το θέλουν οι πολίτες τους; Τους ρώτησαν τους πολίτες τους; Ας γίνουν δημοσκοπήσεις σε όλα τα κράτη να δούμε τι ποσοστά επιδοκιμασίας συγκεντρώνει αυτό το αχαλίνωτο των αγορών. Ας γίνει ένα δημοψήφισμα σε όλα τα κράτη. Να έχει συζητηθεί μήνες πριν, έστω ένα - δύο χρόνια πριν, να έχουν κατασταλάξει σε δέκα κωδικοποιημένες ερωτήσεις για ρυθμίσεις παγκόσμιες. Όχι ότι χρειάζονται αυτά. Όχι ότι έχει εκλεγεί καμία κυβέρνηση πουθενά που να έχει νομιμοποίηση να αφήνει τις αγορές ασύδοτες. Κι όμως, παρουσιάζεται και σε εμάς και στους υπόλοιπους λαούς ως έξωθεν επιβαλλόμενη πραγματικότητα, ως κάτι που αυτό θα μας κρίνει και που εμείς δεν έχουμε τη δύναμη να το κρίνουμε. Ως κάτι στο οποίο είμαστε εμείς υπόλογοι και όχι ως κάτι που είναι υπόλογο σε μας. Σε μας τους ανθρώπους. Τους πολλούς. You know πολλούς; Υοu know we the people; Επιτρέπεται λοιπόν να μιλήσουμε και λίγο για το δρόμο; Εξαρτάται. Ο Πάσχος Μανδραβέλης, ας πούμε, λέει: Κάποτε ο μεγάλος Αμερικανός θεολόγος Ρέινολντ Νίμπουρ προσευχήθηκε «Θεέ μου χάρισέ μου τη γαλήνη να δεχθώ τα πράγματα που δεν μπορώ ν’ αλλάξω, το κουράγιο ν’ αλλάξω εκείνα που μπορώ και τη σοφία να καταλαβαίνω τη διαφορά». Την προσευχή αυτή χρειάζεται να κάνει και η ελληνική Αριστερά, και ας είναι άθεη. Για την ακρίβεια, στην τωρινή κρίση όλοι πρέπει να βρούμε το κουράγιο να αλλάξουμε τα πράγματα που μπορούμε, να αποκτήσουμε τη γαλήνη να δεχθούμε εκείνα που δεν μπορούμε να αλλάξουμε και κυρίως να έχουμε τη σοφία για να καταλάβουμε τη διαφορά. Πρόκειται βέβαια για το μότο των Ανώνυμων Αλκοολικών, αλλά το αλκοολιλίκι είναι ευρύτερη έννοια και κανείς μπορεί να είναι αλκοολικός και με τις αγορές. Ο Φώτης Γεωργελές στο τελευταίο του εντιτόριαλ συνεχίζει το νήμα από εκεί που το άφησε ο Πάσχος: "Να απαιτήσουμε από τις χώρες της Ευρώπης να μας δανείζουν με 1% επιτόκιο". Πώς δεν το είχαν σκεφτεί και οι άλλοι; Είναι τόσο απλό. Αρκεί να το απαιτήσουμε. Ο φίλος του λαού δεν υποψιάζεται καν ότι στον κανονικό κόσμο δεν μπορείς κανέναν να υποχρεώσεις να σου δανείσει. Ούτε να του επιβάλλεις τους όρους του δανεισμού». Βέβαια κάποιοι άλλοι το είχαν σκεφτεί να δανείζονται με περίπου 1% από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και στη συνέχεια να δανείζουν τα κράτη με πολλαπλάσιο ποσοστό, αλλά αυτοί οι κάποιοι λέγονται τράπεζες και στον κανονικό τον κόσμο τα κράτη δεν μπορούν να αλλάξουν τους κανόνες του παιχνιδιού, οσοδήποτε μυστήριας λογικής κι αν είναι. Αυτό είναι που πάνω απ' όλα πρέπει να εμπεδώσουμε: ότι ο κανονικός κόσμος δεν είναι ένας κόσμος στον οποίο μας πέφτει ουσιαστικός λόγος για τον τρόπο που λειτουργεί, δεν είναι ένας κόσμος στον οποίο θεωρητικά και σήμερα θα μπορούσε να ξαναρχίσει μια παγκόσμια συζήτηση για ξαναμοίρασμα της τράπουλας από την αρχή, με αυστηρότερους κανόνες ελέγχου των αγορών και τιμωρίας των αγορατζήδων από πίσω τους, που άνθρωποι είναι και αυτοί με σάρκα και οστά. Όχι. Ο κανονικός κόσμος περιέχει αδιαφισβήτητους κανόνες λειτουργίας έξω από τα κράτη και έξω από τους πολίτες τους. Χωρίς βέβαια να έχει και τόσο σημασία ότι ακόμα και ο ίδιος ο καπιταλιστικός κόσμος δεν γνώριζε από καταβολής του αγορές παραγώγων, ασφάλιστρα κινδύνου ομολόγων, «γυμνές» αγορές ομολόγων και άλλα παρόμοια, ηχηρά ή σιωπηλά, φανερά ή κρυμμένα, πάντως σχετικά καινοφανή και απόλυτα δαιδαλώδη, αδιαφανή, ανομιμοποίητα. Η ελληνική κατάρρευση του 2010: ένας ελεεινός δρομέας σε έναν ολοένα και ελεεινότερο παγκόσμιο δρόμο.